Vương về thăm Vươn

BÁ TÂN

Gọi tên, không nói họ. Như vậy không phải xếch mé, hỗn hào. Chỉ khi nào thân tình, với những người thân thiết mới gọi nhau như thế. Ở đâu mà bạn bè đã phải gọi nhau bằng đồng chí, ở đó đã trở thành... chi bộ.

           

Vương họ Trần, quê Phong Nha-Kẻ Bàng, kỳ quan thiên nhiên của thế giới. Vươn họ Đoàn, công dân của thành phố hoa phượng đỏ.

           

PGS-TS Vương đang là "sao" trong đội ngũ giảng viên khoa văn, đại học khoa học xã hội nhân văn Hà Nội. Tuổi đời chưa bước qua lục thập nhưng Vương đã là cây đa cây đề trong giới nghiên cứu văn học Việt Nam (nhất là văn học cổ).

Vươn, Đoàn Văn Vươn, khỏi phải giới thiệu. Ít nhất trong thời điểm hiện nay, mọi người không thể không biết người hùng Đoàn Văn Vươn. Không chỉ cái huyện nghèo Tiên Lãng mà kể cả cái thành phố biển Hải Phòng gần đây trở nên nổi tiếng là nhớ có một người hùng như Đoàn Văn Vươn.

Vương về thăm Vươn trước khi Thủ tướng Chính phủ có kết luận về vụ cưỡng chế theo kiểu... ăn cướp.

Giảng viên đại học lâu năm lại là nhà nghiên cứu có đẳng cấp. Số đầu sách Vương đã xuất bản, nếu chồng lên nhau tính bằng đơn vị mét. Sự khác biệt không phải số lượng mà là sức nặng chất xám trong các tác phẩm mang thương hiệu Trần Ngọc Vương. Vương như là con thuyền lớn, trên đó chở cả núi sách với hàng ngàn nhân vật có số phận khác nhau. Mối tơ lòng của Vương đối với nhân vật nhiều hơn cả số pháo hoa trong các kỳ thi quốc tế tại Đà Nẵng. Ấy thế mà khi về Tiên Lãng, đặt chân lên khu đầm nhà Vươn, Vương bâng khuâng xúc động như lần đầu hẹn hò gặp người yêu. Mến phục và thương cảm. Oán trách và căm giận. Hiện thực đau lòng của một chủ thể với những trục trặc (thậm chí là bất ổn) của một thể chế. Trò chuyện với Vương, tôi nhận ra trong cái đầu lạnh và trái tim rực nóng của Vương đang nặng trĩu nỗi niềm như thế. Đoàn Văn Vươn là nhân vật rất đặc biệt đối với nhà nghiên cứu Trần Ngọc Vương.

Vương tại đầm Vươn, phía sau là căn nhà bị phá trong cuộc cưỡng chế, chụp ngày 9.2.2012

Vương về Tiên Lãng là để trực tiếp thở hơi thở của khu đầm nhà Vươn. Đến lúc nào đó, khi tái hiện trên giảng đường, Vương nói về Vươn từ trái tim mình, không dựa vào trang viết của người khác. Vương háo hức tìm về nhà Vươn còn có lực đẩy đặc biệt, đó là sự khích lệ của vợ. Vợ Vương là nhà báo, Vương có được rađa chính trị như ngày hôm nay là nhờ có phần tiếp sức không nhỏ của vợ. Vương không nói ra nhưng tôi biết, chuyến đi thực tế đặc biệt này giúp Vương có thêm nguồn tư liệu để luận bàn trong những lần trò chuyện với một số chính khách.

Lãnh đạo Hải Phòng thường nạnh tị với các tỉnh láng giềng. Quảng Ninh có vịnh Hạ Long, kỳ quan thiên nhiên của thế giới. Hải Dương gắn liền Côn Sơn Kiếp Bạc. Thái Nguyên là thủ đô kháng chiến... Có sân bay Cát Bi nhưng là đồ cũ nát, Hải Phòng đang chạy ngày chạy đêm "xin" cho được cái dự án sân bay đặt tại Tiên Lãng. Trước 1975, Hải Phòng là bến cảng lớn nhất miền Bắc XHCN. Cảng Hải Phòng đang bị cạnh tranh khốc liệt bởi phong trào làm cảng, ở đâu có biển tạt qua thì ở đó có dự án cảng. Những năm gần đây Cảng Hải Phòng trở thành nơi tạm trú của những con tàu mang tham hiệu (chứ không phải thương hiệu) Vinasin. Hải Phòng đã thành danh kể từ 2012. Không những lấn át mấy anh láng giềng mà còn làm cho lu mờ các địa phương trong cả nước. Tất cả bắt đầu từ Đoàn Văn Vươn. Đoàn Văn Vươn vùng lên làm người, thanh danh Hải Phòng vang vọng khắp mọi nơi.

Không có kì quan thiên nhiên, thứ trời cho. Hải Phòng có kỳ quan nhân tạo mang thương hiệu Đoàn Văn Vươn. Không phải nơi nào cũng có thể phát tích kỳ quan. Kỳ quan nhân tạo như Đoàn Văn Vươn thì nơi nào cũng có thể có và nên có. Hàng triệu năm tích tụ mới đẻ ra cái kỳ quan Vịnh Hạ Long. Ngày mai, ngày kia vẫn có thể có thêm kỳ quan như Đoàn Văn Vươn. Tôi, anh, và nhiều người có giám làm như Đoàn Văn Vươn hay không. Môi trường tạo ra Đoàn Văn Vươn có ở khắp nơi. Đến ba giờ không còn đất nảy mầm Đoàn Văn Vươn. Việc đó tùy thuộc vào phía quan chức.

Hôm xuống Hải Phòng, Vương cùng bạn bè dành thời gian về thăm mẹ Thông - bạn cùng lớp K17. Trước sân nhà Thông có tấm bia đá, rộng hơn 1m, cao quá đầu người. Sau khi chào hỏi mẹ Thông, Vương vội vàng mê mẩn với tấm bia có khắc chữ nho. Vương thấy bia đá chẳng khác nào tôi thấy gái đẹp. Vương bị bia đá hút hồn như thế nào thì tôi bị gái đẹp hút hồn như vậy. Giá như bên cạnh tấm bia có gái chân dài lúng liếng cũng là thừa với Vương. Còn tôi thì ngược lại, chẳng đoái hoài đến bia, hồn vía đã bị thôi miên bởi chân dài. Giá mà tôi cũng như Vương thì chân dài trở nên hoang phí, đó là sự hoang phí đáng tiếc nhất. Nếu Vương và mọi người đều như tôi, bia đá - nhát cắt của kho báu văn hóa dân tộc chỉ còn là tấm đá vô hồn. May mà cuộc đời còn có những người mê mẩn văn hóa dân tộc như Vương. Cuộc đời sẽ trở nên ẩm mốc, tê buốt nếu thiếu những người không máu mê với chị em.

Sau chuyến hành hương thăm vết tích nhà người anh hùng Đoàn Văn Vươn chiều 9.2. Đi đầu là thi sĩ Bùi Trọng Cường, tiếp là nhà báo Nguyễn Bá Tân, và cuối PGS Trần Ngọc Vương.

Nhân dân ta đang rất cần những người hùng như ông nông dân Vươn. Lĩnh vực khoa học xã hội sẽ teo lép nếu thiếu những nhà nghiên cứu tầm cỡ như GS Vương. Nhu cầu sống của chị em đang khao khát có thêm nhiều người như tôi. Những người như thế muôn năm, muôn năm.

                                                                                                            

 Bá Tân