Mình vì mọi người ở Miến Điện

"Mình vì mọi người", câu khẩu hiệu ấy còn một vế nữa "mọi người vì mình", được coi là thuộc sở hữu, bản quyền của cách mạng, tôi nghe từ hồi còn bé tí. Cụ Hồ hay nhắc đến câu này để răn dạy cán bộ. Những bức tường ở miền Bắc hồi xưa nhan nhản khẩu hiệu, trong đó câu trên được kẻ vẽ nhiều nhất.

Đã có thời, xa lắm rồi, nhiều cán bộ đảng viên nói chung, cán bộ lãnh đạo cấp cao nói riêng, thực sự sống theo phương châm "mình vì mọi người". Khi còn tại vị, họ là tấm gương, khi qua đời, họ được người dân thương tiếc ca ngợi. Giờ thì hiếm lắm. Tiếc thay.

Hôm nay bất chợt đọc cái tin giải thưởng hòa giải hòa hợp Trần Nhân Tông được Viện Trần Nhân Tông (Đại học Harvard, Mỹ) trao cho hai nhà lãnh đạo Myanmar (Miến Điện): tổng thống U Thein Sein và bà Aung San Suu Kyi. Lại nhớ dạo cách đây chưa lâu người xứ ta rất coi thường Miến Điện, họa chăng chỉ có khen gạo Miến Điện trắng ngon. Mà người Việt ta lạ thật, dù mình chưa là cái đinh gì trên bản đồ thế giới nhưng rất giỏi coi thường người khác. Họ chẳng thèm nhớ xứ Miến ấy từng có cả Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc U Thant chắc ghế suốt 10 năm trời (1961-1971), xứ Miến hồi giữa thế kỷ trước đã có những năm tháng phát triển rất ấn tượng khi ta chỉ mải đánh nhau. Xứ Miến không may khi nảy nòi ra bộ máy độc tài chuyên chế cầm quyền, nhà binh hóa gần như trăm phần trăm đội ngũ lãnh đạo. Chính quyền kiểu gì mà toàn những thống chế, tướng lĩnh, mở miệng ra là thét gào trừng trị, bắn giết, mỗi lần động chân động tay là lũ lượt dân
chúng vào tù. Cả nước như chốn lao tù. Giới quân nhân hoành hành biến đất phật Miến Điện xinh đẹp, hiền lành thành nơi cả thế giới khinh ghét, coi thường. Ở Miến Điện không có trời bởi giới quân nhân cầm quyền là trời. Cao hơn trời, to hơn trời, vững như bàn thạch không gì lay chuyển được. Vì vậy Miến Điện cứ thế tụt hậu, ai cũng nghĩ là vô phương cứu chữa. Thủ tướng nhà ta còn cầm lòng không đậu đã sang khuyên bảo họ điều này điều nọ, rằng nên học Việt Nam. Kể ra lằng nhằng thế để thấy rằng có những thứ tưởng đổ bê tông chắc khừ, nhất thành bất biến, bất di bất dịch, vậy mà đổi thay, thay trong phút chốc, thay đến kỳ diệu, lạ lùng.

Có mấy ai dám hình dung ra ngày chính quyền quân sự Miến Điện sẽ hồi lại tâm tính, thức tỉnh bước khỏi cơn mê quyền lực, dám hy sinh chính mình để vì quyền lợi dân tộc. Không nghĩ có ngày họ lại chịu bắt tay San Suu Kyi kẻ thù không đội trời chung. Độc tài chuyên chế mà lại cùng chiếu với dân chủ ư? Chuyện lạ. Vậy mà họ làm được, làm nhanh, làm tốt. Tổ chức bầu cử tự do, tôn trọng đảng phái đối lập, chấp nhận San Suu Kyi đắc cử, thả ào ạt tù chính trị, cho phép tự do ngôn luận tự do báo chí... Bầu trời Miến Điện trở nên tươi sáng, xã hội Miến Điện thoát khỏi sự ngột ngạt, con người Miến Điện được làm quen với tự do. Một cuộc cách mạng thật sự, không gây chết chóc đau thương, mở ra tương lai tốt đẹp cho xứ này. Tại sao họ làm được như thế? Một người bạn tôi bảo vì xứ Miến Điện thấm nhuần tinh thần Phật giáo, dù có thời điểm nào đó bị thế lực hắc ám thống trị nhưng căn bản tâm hồn con người Miến Điện vẫn là hòa hợp, hòa giải, yêu thương, từ bi hỉ xả. Điều đó chẳng sai, nhất là trên đất nước mà đạo Phật là quốc giáo. Riêng tôi còn thấy rằng, một nguyên nhân rất quan trọng là những người cầm quyền đã giác ngộ thực sự, biết quên mình đi, biết "mình vì mọi người". Họ không thèm hô khẩu hiệu ấy nhưng lời nói, việc làm, nghĩ suy của họ thấm nhuần tinh thần "vì mọi người". Không đăng đàn diễn thuyết, không hình thức tổ chức học tập làm theo này nọ, không xảo trá nói một đằng làm một nẻo, không trát phấn tô son cho cái lỗi thời, rác rưởi. Họ xóa bỏ hận thù, chặt bớt cái tôi to đùng trong mỗi con người, sẵn sàng phục thiện, sẵn sàng nhận lỗi xin lỗi, sẵn sàng tôn vinh "kẻ thù" nếu "kẻ thù" hay hơn, tốt hơn, được lòng dân hơn mình.

Chưa dám khẳng định Miến Điện đã qua cơn tăm tối, đã hết bĩ cực để vào thái lai. Nhưng Miến Điện đang tràn đầy hy vọng. Hạnh phúc không ở ngưỡng cửa nữa mà đã lan tỏa trong nhà. Tôi đồ rằng những nhà thông thái của ủy ban xét tặng giải thưởng hòa bình Nobel Na Uy chắc chẳng ngại ngần gì mà không ghi tên ngài tổng thống Thein Sein vào danh sách, đưa vào top 10, top 5 hoặc vào chung kết. Nếu giây phút xướng danh, tên của vị thống chế ghê gớm ngày nào được hô lên thì chắc những người yêu hòa bình, hòa giải, hòa hợp trên trái đất này cũng chả lấy làm ngạc nhiên. Bởi vì ông hoàn toàn xứng đáng. Sau giải Nobel hòa bình của San Suu Kyi, thêm giải nữa cho Miến Điện, cho Thein Sein, ai dám bảo là không nào.

Học người để sửa mình. Nay để học, chả cần xuống tàu bến Nhà rồng đi Âu-Mỹ làm chi cho xa, cứ bước vài bước qua xứ Miến đã khối điều hay. Mới hôm nào mình (cứ tưởng mình giỏi mình tài) khuyên bảo họ, nay họ làm tốt hơn, sang mà học. Lẽ thường, chả có gì xấu hổ.

Cơ bản là có muốn học hay không, có muốn "mình vì mọi người" hay không? Hay chỉ muốn kẻ khẩu hiệu trên tường?

23.9.2012, ngày Nam bộ kháng chiến
Nguyễn Thông