Á tế á ca (xin tặng bài này cho những nhà làm chính sách đương thời)

Bài này mình được học hồi lớp 7 (1969), in trong sách Trích giảng văn học. Hồi ấy các thầy cô giáo dạy văn bắt học sinh phải thuộc những bài thơ của sách giáo khoa. Thầy Ngô Minh Phất (trường cấp 2 Thụy Hương, Kiến Thụy, HP) kỹ lắm, yêu cầu từng đứa đọc, bao giờ làu làu thì thôi. Vì vậy mình cũng thuộc, nhớ mãi đến bây giờ. Bản mình gõ lại dưới đây hoàn toàn theo trí nhớ, có thể khác với một số dị bản đang tồn tại. Sách giáo khoa lớp 7 hồi ấy do nhóm Lê Trí Viễn, Huỳnh Lý biên soạn, bài Á tế á ca đề tác giả là Khuyết danh (còn bây giờ ông Võ Văn Sạch bạn mình bảo là của cụ Phan Bội Châu).

Á tế á ca (còn có tên Đề tỉnh quốc dân ca - Bài ca thức tỉnh quốc dân)

Non sông thẹn với nước nhà,
Vua là tượng gỗ, dân là thân trâu
Việc dây thép, việc tàu, việc pháo
Việc luyện binh, việc giáo học đường
Việc kỹ nghệ, việc công thương
Việc khai mỏ quặng, việc đường hỏa xa
Giữ các việc chẳng qua người nước
Kẻ chức bồi, người tước culi

Thông ngôn ký lục chi chi
Mãn đời lính tập, trọn vì quan sang
Các hạng thuế các làng tăng mãi
Hết dinh điền rồi lại trâu bò
Thuế chó cũi, thuế lợn lò
Thuế muối, thuế rượu, thuế đò, thuế xe
Thuế sản vật, thuế chè, thuế thuốc
Thuế môn bài, thuế nước, thuế đèn
Thuế nhà cửa, thuế chùa chiền,
Thuế rừng tre gỗ, thuế thuyền bán buôn

Thuế hết cả phấn son phường phố

Thuế những anh thuốc lọ gầy mòn
Thuế gò, thuế bãi, thuế cồn
Thuế người chức sắc, thuế con hát đàn.
Thuế dầu mật, thuế sơn mọi chợ
Thuế gạo ngô, thuế đỗ, thuế bông
Thuế tơ, thuế sắt, thuế đồng
Thuế chim, thuế cá, khắp trong lưỡng kỳ
Các hạng thuế kể chi cho xiết
Thuế xí kia mới thiệt lạ lùng
Làm cho thập thất cửu không
Làm cho đau đớn, khốn cùng chưa thôi
Lại nghe nỗi Lào Kay, Yên Bái
Mấy muôn người xẻ núi đào sông

Cực thay lam chướng nghìn trùng

Sông sâu vùi xác, hang cùng chất xương
Nỗi diệt chủng vừa thương vừa sợ
Nòi giống ta biết có còn không
Nói ra ai chẳng sờn lòng
Cha con tủi nhục, vợ chồng lìa tan
Nghĩ lắm lúc bầm gan tím ruột
Vạch trời kêu mà tuốt gươm ra
Cùng xương cùng thịt cùng da
Cùng hòn máu đỏ giống nhà Lạc Long
Thế mà chịu trong vòng trói buộc
Bốn mươi năm nhơ nhuốc lầm than
Than ôi! Bách Việt giang san
Văn minh đã sẵn khôn ngoan có thừa.
Hồn mê mộng tỉnh chưa, chưa tỉnh
Anh em ta phải tính làm sao?

Ảnh của VnExpress

11.2012