Trông người, ngẫm ta

Liên tiếp hai vụ việc được thông tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông trong thời gian ngắn, một xảy ra ở Singapore, một ở Thụy Sĩ, đều liên quan đến người Việt, để lại dư vị cay đắng, chua chát. Dù có những cách nhìn, đánh giá, quan điểm khác nhau nhưng nhìn chung là buồn.

Đã từ lâu rồi, cứ thỉnh thoảng lại xảy ra chuyện không hay liên quan đến người Việt ra nước ngoài, ở nước ngoài. Mà tinh những chuyện không đáng, tưởng như nhỏ nhưng tác hại vô cùng ghê gớm. Nếu xảy ra trong nước, với tâm lý xuê xoa và luật pháp chưa nghiêm, đã là quá dở rồi, tuy nhiên nó lại phô diễn ở nước ngoài, nơi người ta coi đó là sự xúc phạm xã hội văn minh, là hành vi sỉ nhục nhân cách. Buôn lậu, ăn trộm ăn cắp, đánh nhau, làm gái bán dâm, vi phạm vệ sinh môi trường, ăn uống lãng phí… thì nơi nào chả có, nhưng rất tiếc cứ trúng ngay vào người Việt. Người ta cảnh báo bằng đủ mọi cách, người ta bêu tên, cấm cửa, ghẻ lạnh, thậm chí bắt giam, phạt tù nhưng cứ ồn ào dư luận trong nước một thời gian rồi lại đâu vào đấy. Có người bảo hòn đá ném xuống ao bèo, bèo tụ lại còn chậm hơn sự vi phạm này nọ liên tiếp của người Việt ở nước ngoài.

Bình tĩnh nhìn lại, vụ cơ quan công quyền Singapore cấm nhập cảnh một số người Việt, chúng ta đừng vội trách họ. Nếu có vấn đề gì lấn cấn, hãy để các cơ quan có trách nhiệm của hai nước làm việc, trao đổi với nhau. Còn ta, nên tự nhìn lại mình. Không phải vô cớ mà Singapore hành động như vậy. Tôi không muốn đi sâu vào tìm hiểu nguyên nhân, tuy nhiên cũng biết rằng quy định của mỗi nước khi ban hành đều đặt mục đích làm trong sạch xã hội. Họ chẳng dai gì làm xấu đi hình ảnh quốc gia trong con mắt người thiên hạ. Xử sự như thế, họ có thể mất đi một số “khách du lịch” nhưng sẽ đỡ mất rất nhiều công sức giải quyết hậu quả không hay do những vị khách ấy gây ra. Kiểu này, chúng ta quen gọi là “ngăn chặn từ xa”, không để “cái sảy nảy cái ung”.

Từ chuyện Singapore đối xử với người Việt nhập cảnh, bất giác liên hệ chuyện người nước ngoài vào Việt Nam. Chúng ta đang muốn Việt Nam là điểm đến của du khách bốn phương, muốn thu hút thật đông thật nhiều người tứ xứ đến đây, muốn ngành du lịch đem lại nhiều ngoại tệ về cho đất nước. Khá nhiều biện pháp tích cực được tung ra tạo hiệu quả tốt, mà chuyện nới lỏng visa, kêu gọi buôn bán thật thà, bỏ quy định hai giá… là những ví dụ. Đành rằng mở cửa thì khó tránh khỏi lôi vào cả điều dở nhưng có lẽ cũng cần xem xét lại một số vấn đề. Thời gian qua, có khá nhiều người nước ngoài vào Việt Nam đã vi phạm pháp luật sở tại. Cũng đủ cả, trộm cắp, lừa đảo, buôn gian bán lận, ma túy, mại dâm, gây ô nhiễm lối sống văn hóa, thậm chí giết người. Số đối tượng bị cơ quan chức năng sờ gáy chắc chắn chỉ là phần nào trong những thành phần bất hảo đã xâm nhập vào Việt Nam. Tất nhiên chẳng vơ đũa cả nắm bởi rất nhiều người nước ngoài nhập cảnh nước ta là những du khách thực sự, là người làm ăn chân chính, ta tôn trọng họ, tạo điều kiện tốt nhất cho họ. Nhưng dường như bộ máy công quyền đã quá dễ dãi, tạo nhiều kẽ hở, để thành phần bất hảo vào lợi dụng. Phải sàng lọc lại, có biện pháp chặt chẽ, đâu ra đó, ngăn chặn ngay từ đầu, thì may ra sẽ giảm bớt được những vụ “vi phạm pháp luật có yếu tố nước ngoài”.

Trong cái rủi có cái may. Chuyện từ Singapore khiến ta buồn nhưng cũng giúp ta một bài học quý giá.

Nguyễn Thông