Quanh chuyện anh em nhà họ Lý bên Sing

Cũng khó mà nói rằng trong cuộc "đấu lý đấu tình" giữa hai anh em nhà họ Lý ở Singapore, ai đúng ai sai. Đúng sai còn do góc nhìn của người ngoài chứ không hẳn ở họ.

Ông Lý Hiển Long đương kim thủ tướng, là con trai cụ Lý Quang Diệu, nếu ông muốn làm lễ giỗ đầu bố - một nhà lập quốc, người công dân số 1, tên tuổi hàng đầu của đất nước, một cách hoành tráng thì cũng không sai. Vừa là hiếu đễ, vừa là nhắc nhở dân chúng biết ơn người mở đường cho dất nước và dân tộc (chứ không phải cho cha mình). Với một nước Singapore giàu có, với một tên tuổi như Lý Quang Diệu, ai cũng thấy như vậy chấp nhận được. Miễn là đừng lợi dụng, đừng làm quá.

Nhưng bà Lý Vĩ Linh, con gái cụ Lý cha, em gái ông Lý con lại cũng rất đáng trọng. Bà là con của nhà lập quốc nhưng không hề dựa dẫm bóng cha, tự đi lên bằng sức, bằng tài năng của mình. Chỉ riêng việc bà theo đường học vấn, trở thành một bác sĩ phẫu thuật thần kinh nổi tiếng thế giới chứ không phải là một nhà chính trị đã nói lên nhiều điều. Nếu bà muốn làm cỡ bộ trưởng trở lên, cha bà thiếu gì cách chiều con. Nhưng cả cha lẫn con đều không thế. Về mặt này, bà còn hơn cả ông anh.

Điều đáng nói nhất, bà luôn lấy dân lấy nước làm trọng. Bà cho rằng cha bà dù có công cực kỳ to lớn với đất nước nhưng cũng chỉ là một công dân, dù giỗ đầu hay kỷ niệm gì gì đi nữa thì cũng đừng để lãng phí tiền bạc của nhân dân. Bà hiểu đúng bản chất của cha mình, không muốn sau khi ông mất đi rồi lại bị mang tiếng bởi con cái. Bà phản đối việc giỗ kỵ hoành tráng bởi đó không phải là điều hợp với cha bà.

Tôi là người luôn kính trọng, biết ơn tiền nhân nhưng thật thà mà nói, tôi chịu bà Lý Vĩ Linh, tôi phục bà, kính trọng bà. Cụ Lý Quang Diệu là một nhân cách cao cả, tuyệt vời. Sự giản dị lão thực của cụ ở tầm những con người như Quốc vương Ả Rập Saudi Abdullah, hoặc vị tổng thống Uruguay Jose Pepe Mujica khiến cả thế giới phải thực sự nghiêng mình. Chính bà Lý con này càng làm cho thiên hạ hiểu và kính trọng bố mình hơn chứ không phải ầm ĩ theo lối mòn lối cũ như ông Lý con.

Gia đình ông Lý Quang Diệu (từ trái sang): Bà Lý Vĩ Linh, cụ Lý Quang Diệu, cụ bà Lý Quang Diệu, ông Lý Hiển Long, bà Lý Hiển Long 

Bất giác liên tưởng đến xứ mình. Các nhà lãnh đạo, gần như được mặc định đã ngồi ngôi cai trị đất nước rồi thì cứ thế mà cao, cao mãi, sống mãi, được thắp hương cúng tế quanh năm suốt tháng. Nào là ngày sinh, ngày mất, ngày đi thăm nơi nọ nơi kia, rồi năm chẵn năm lẻ, rồi chín chục năm, trăm năm… rộn ràng như lễ hội. Có những vị, khi còn sống công tích cũng nhiều, trọng tội cũng không ít, vậy đến những dịp kỷ niệm về vị ấy cả nước cứ rộn lên, khen ngợi, đề cao, cờ quạt băng rôn khẩu hiệu. Lại có những vị, kiểu một người làm quan cả họ được nhờ, không chỉ được tôn vinh như thánh, như đấng cứu rỗi mà ngay cả anh em, họ hàng, thậm chí bạn bè có dính dáng từ thời chăn trâu cắt cỏ cũng được vẻ vang theo. Và tất cả mọi sự hoành tráng tung hô đều được bổ vào ngân sách.

Một xã hội lúc nào cũng đề cao vô thần nhưng lại là xã hội sùng bái cá nhân ghê gớm nhất, coi còn hơn cả thần thánh. Không dựng thêm đền miếu nhưng thờ cúng tế lễ át cả ngày thường.

Nói như thế, để thấy rằng những con người, nhân cách như bà Lý Vĩ Linh, thời này hiếm lắm. Ở xứ ta lại càng hiếm, đốt đuốc giữa ban ngày cũng khó tìm ra.

Nguyễn Thông