Khi nào còn có thể hát lên?

NGUYỄN XUÂN HƯNG (nhà văn)

Trả lời: tự nhiên thôi.

Có những bài hát không cấm, có khuyến khích cũng không hát nổi. Ví dụ 1: chú bộ đội bắn Mỹ tài ghê, tàu bay Mỹ đến đây chú bắn cho tan tành. Đó là bài hát của một thời. Ca từ thô thiển. Mất tính thời sự. Hát lên tự thấy không ổn chứ không chính chị chính em gì.

Nhưng có bài hát qua thời gian rồi vẫn hát và thấy ổn. Ví dụ 2: em đi đưa cơm cho mẹ em đi cày. Giai điệu đẹp, tình yêu mẹ trong gian khó... Nói ra thì thế, chứ cứ hát thôi, mấy khi tách bạch rõ. Nay, có người giả sử tìm hiểu chi li, hỏi đi cày là đi cày ở đâu, à cày HTX, HTX thì bỏ lâu rồi, làm HTX chỉ có chết đói nhé. Mà sao phải đưa cơm cho mẹ? Thế là lạm dụng lao động trẻ em...

Đó là giả sử một điều hấp hơi như trên. May thay các em thời cơm hộp, máy cày, vẫn hát bài hát ấy. Vì sao? Không biết, bài hát hay tự nó không chết.

Có một số bài hát ca từ rất vô nghĩa, nếu nghiêm túc ngẫm thì nên không hát nữa. Ví dụ 3: bài Tiếng đàn ta lư, đi đánh nhau vui như hội, hát mà đếm xác chết khoái chí. Không cấm. Nhưng người làm chương trình tự thấy được vấn đề mà thôi, chỉ thế thôi.

Một số bài hát của Trịnh bị cấm một thời, giờ hát mãi, hay vẫn hay, nhưng lứa trẻ chả hát nữa, vì chúng nó có bài hát thời của nó. Hát rap thì nói lải nhải gì đó, lứa cha ông không sao sực nổi. Những kiểu hát ấy có lẽ không ai bảo cấm thì rồi chả sống lâu được.

Vậy thì, cuộc sống nếu mà hát lên được thì người ta hát thôi. Cái gì động đến sâu thẳm tâm can thì còn, cấm cũng không được. Đó gọi văn vẻ là tính nhân văn. Chính chị không nhân văn thì chết, chỉ còn chính em. Ở nước ta, từ lâu ít giáo dục nhân văn, hòa bình, dân chủ. Toàn những thành tựu hàng nghìn năm của thế giới thì mình sợ...

Con tôi hát: tóc bà trắng bà trắng như mây. Bà nó thời nay tóc xanh mướt, vẫn hát và vẫn hay. Vì người ta hát lên cái tình, chứ không hát cái mầu tóc thô thiển.

Nguyễn Xuân Hưng 
(Facebook Nguyễn Xuân Hưng, https://www.facebook.com/nguyenx1/posts/1626979790648793)