Góp tí ti giải mã bí ẩn Đồng Tâm

XUÂN BA (nhà báo)

Từng bần thần háo hức rồi thất vọng trước cái cổng chính làng Hoành Đồng Tâm nhưng không được vào…

Rồi những thời khắc nhúc nhắc chen chân để tròn mắt chứng kiến cuộc vào thôn Hoành xã Đồng Tâm của ông Đô trưởng Nguyễn Đức Chung ngày 22/4/2017 trực tiếp thương thảo với người dân và giải quyết biến cố Đồng Tâm chỉ trong có vỏn vẹn có 2 tiếng đồng hồ theo phương thức Win-Win, tạm hiểu là các bên cùng thắng! Người dân thắng và chính quyền không thua!

Lại tiếp những mắt tròn mắt dẹt chứng kiến những tíu tít rộn ràng cảnh các chiến sĩ cảnh sát cơ động được giải thoát có người chắp tay vái chào kính cẩn dân làng Đồng Tâm…

Và trực tiếp được ngó một văn bản cam kết độc nhất vô nhị từ thời có chính thể mới. Đó là có hai cái dấu điểm chỉ bằng son đỏ chóe, lưu lại dấu vân tay của ông Đô trưởng Chung và ông nghị Dương Trung Quốc thay cho đồng triện vuông, tròn.

v.v..

Vãn việc tha thẩn ngó lên chợt giật mình thấy cái cổng làng! Chao ôi cái cổng làng Hoành. Những là táo tác, bận rộn, những hỏi han cùng háo hức tò mò, nên bây giờ mới để ý đến cái cổng làng lù lù ngay cạnh. Ấy là cái khốn nạn cố hữu của thói cứ quen trông ngang và ngó xuống chứ ít khi nghển lên?


Cái cổng làng Hoành giờ mới lù lù hiện lên với tất cả đường nét cụ thể.

Thay vì một thứ hoành phi hay đại tự chỗ cao nhất chỗ trán cổng xây theo lối mới giản dị chỉ đơn giản mấy chữ bằng quốc ngữ đắp xi măng Làng Hoàng xã Đồng Tâm.

Một vế đối hai bên bằng chữ Hán. Cũng chỉ là bập bõm nhưng may có ông bạn đi cùng vốn rậm chữ rách việc hộ giúp thành thử cũng chắp nối những ngữ nghĩa thế này.

Cũng mạn phép biên ra đây để bà con thưởng lãm cùng là chỉ giáo cho.

Hoành thôn khai thiết tam quan khí tụ phùng thiên lộc/ Đồng tâm đề cao bách hộ phong hòa nhạ địa tài. 

Tạm hiểu
Cửa tam quan thôn Hoành rộng mở gặp khí lành lộc phát
Trăm nhà xã Đồng Tâm yên ổn sung túc chốn đất lành.

Nói là tạm hiểu bởi cứ chuẩn tắc so với ngữ nghĩa của vế đối thì việc diễn ra như trên hẵng còn non hụt lắm. Đại để và cụ thể thì khó toát yếu cụm từ khai thiết (cánh cửa vững bền rộng mở) khí tụ phùng thiên lộc (khí lành gặp lộc trời) Cũng như cụm từ của vế trái phong hòa nhạ địa tài (phong hòa đây chỉ no ấm sung túc lấy từ bốn chữ phong đăng hòa cốc thì phải? Nhạ là đón, rước, mời. Đã sung túc lại được ở, được rước mời ở vào chốn đất vượng phát- địa tài).

Cũng độc đáo câu đối bằng chữ Nôm mé ngoài cùng.
Dập dìu ngoài cổng xe qua lại/ Nhộn nhịp trong làng khách tới lui. 

Thời gian ngặt do vội về nên chưa kịp hỏi han tường tận… Đâu như cổng làng Hoành của Đồng Tâm được xây năm 2005 (có chữ đắp ở nóc). Còn chữ, như vài cụ nói lại là chữ phải đi rước từ nới khác về.

 
Chao ôi, rước chữ? Cẩn trọng đến thế là cùng. Nhẩm lại một lượt thấy toàn bộ ngữ nghĩa Hán tự lẫn Nôm tự trên cái cổng làng Hoành đều toát lên âm hưởng chủ đạo của việc thái bình thịnh trị cùng là hòa khí. Rằng chữ ấy, nghĩa ấy như thứ bùa yểm trấn chở che cho đời sống dân lành Đồng Tâm. Rằng chữ nọ nghĩa kia cũng chính là phương châm hành xử là lối sống mà dân Đồng Tâm phải cố mà noi mà nêu vậy? Rằng dân làng Hoành dân Đồng Tâm được ở vào cái thế vượng địa được hưởng lộc giời phải sống phải hành xử sao đó để đời sống trăm họ được no ấm sung túc (phong đăng hòa cốc).

Lẩn mẩn ngó thêm câu đối ngoài cùng bằng chữ Nôm Dập dìu ngoài cổng xe qua lại/ Nhộn nhịp trong làng khách tới lui. Càng gẫm như chợt bừng ra một thông điệp rằng đất Đồng Tâm là đất thiêng, lành kiểu như phi chiến địa? Hiếm dịp để thôn Hoành tụ tập đông người như việc biến cố vừa rồi nhưng được thu xếp, cởi tháo ổn thỏa. Sẽ không có chuyện binh đao hòn tên mũi đạn mà kết cục sẽ là Win-Win là dập dìu xe qua lại và nhộn nhịp khách tới thăm mà thôi?

 
Chữ ở cổng làng Hoành như một thứ hương ước của làng Hoành của Đồng Tâm thời mới này vậy?
Ngó lần cuối cái cổng làng Hoành, cao hơn tất cả (theo nghĩa đen) những khẩu hiệu những biểu ngữ, đám người đông chật với các thứ sắc phục cùng ô tô này khác là chữ Làng Hoành xã Đồng Tâm.
Làng? Chợt giật thột cái điều, trong hệ thống văn bản pháp lý, cái từ làng, khái niệm làng bị quên bẵng đi hàng bao năm nay? Và hình như các chức danh Trưởng thôn, Trưởng bản được tái lập và thiết lập cùng danh hiệu làng văn hóa gần đây như sợi dây làm bền chặt thêm quan hệ giữa Dân với Nhà nước?
Làng. Cổng làng, ranh giới cụ thể cùng là ước lệ biểu hiện uy quyền làng xã, một vị trí quan trọng trong đời sống thực và đời sống tâm linh. Xứ mình bao nhiêu làng còn cổng cũ hoặc xây mới như làng Hoành của Đồng Tâm? Người ta nói, nhắc nhiều đến một bí ẩn Đồng Tâm. Mạo muội góp tý ty việc giải mã bí ẩn ấy bằng thứ lẩn thẩn chuyện cổng làng Hoành vậy!

Xuân Ba