Một mình một chợ

BÁ TÂN (nhà báo)

Nếu không gặp trắc trở, bài viết Không thể một mình một chợ của nhà báo Hữu Nguyên đã trình diện trên mục thời luận của báo Đại Đoàn Kết.

Báo Đại Đoàn Kết không đăng, vì lý do tế nhị, không phải do chất lượng bài viết, vì thế bài của Hữu Nguyên có cơ hội gia nhập... báo lề trái.

Lề trái đầy sức sống. Nằm trong dòng chủ lưu và chiếm phần lớn của thế giới phẳng. Nếu lấy ta làm chuẩn, đại bộ phận thế giới thuộc về lề trái.

Sau phán quyết của PCA, dư luận thế giới cũng như báo chí trong nước rầm rộ đưa tin. Một số tờ báo khai thác nguồn thông tin đa chiều, dĩ nhiên theo đúng định hướng. Bài viết của Hữu Nguyên chỉ là hạt cát trong bãi sa mạc ấy.

Kết hợp chứng với luận, bài của Hữu Nguyên, viết cho mục thời luận, vạch ra thói hành xử theo kiểu một mình một chợ của Trung Quốc. Mặc kệ phán quyết của PCA, Trung Quốc quay lưng với luật pháp quốc tế, vẫn ngang nhiên hành xử theo kiểu một mình một chợ.
Một mình một chợ là cách hành xử truyền thống của Trung Quốc.

Khổ nhất là những nước láng giềng nhỏ, luôn bị Trung Quốc hà hiếp theo kiểu chợ búa.

Thế giới cũng như Việt Nam hiện thời có 2 loại chợ. Chợ truyền thống và chợ hiện đại.

Chợ truyền thống, hình thành và phát triển ở thôn quê. Loại chợ này có đông người bán. Bao nhiêu chỗ ngồi (trong chợ) thì bấy nhiêu người bán. Là chợ nhưng ở đây không có chuyện một mình một chợ.

Chợ hiện đại, ra đời muộn, chủ yếu hoạt động ở khu vực đô thị. Trung tâm thương mại. Siêu thị. Đại siêu thị. Đó là những tên gọi khác nhau của chợ hiện đại. Chợ hiện đại gắn liền ông chủ. Giám đốc trung tâm thương mại. Siêu thị hoặc đại siêu thị dĩ nhiên có giám đốc, hoặc tổng giám đốc. Người đứng đầu có quyền quyết định tất cả những việc trong cái chợ hiện đại do ông ta làm chủ. Ông chủ là người có quyền và lực để quản lý theo kiểu một mình một chợ.

Báo chí quốc doanh đang tồn tại theo kiểu chợ hiện đại.

Hàng ngàn sản phẩm báo chí, có tên tuổi riêng, nhưng vâng lệnh hoạt động của ông... chủ siêu thị.

Đành rằng có sắc thái riêng nhưng ông chủ siêu thị luôn là người dẫn dắt báo chí quốc doanh. Đặc biệt, khi có điểm nóng, lúc cần báo chí lên tiếng nói đúng sự thật, ông chủ siêu thị cho viết mới được viết, còn ông chủ lắc đầu là im lặng.

Tổng biên tập chỉ là công cụ trong tay ông chủ siêu thị báo chí quốc doanh. Nếu không tuân lệnh, dám cả gan làm trái, mất đứt cái chức đứng đầu một tờ báo. Chạy được cái chức ấy đâu phải dễ.

Phát triển thị trường thương mại theo chợ hiện đại đang là xu thế của thế giới. Quản lý chỉ đạo báo chí theo kiểu siêu thị là ngược chiều phát triển của thế giới.

Bá Tân