Luật pháp như đất nặn

Hồi đám chúng tôi còn nhỏ học cấp 1 có môn thủ công. Cô giáo dạy vẽ đường diềm, may vá (kỹ năng may vá cực kỳ cần thiết bởi quần áo rách là đặc sản thời đó), gấp giấy, đan lát, nặn con này con kia... Nguyên liệu để nặn là đất sét. Trước hôm có tiết thủ công nặn, vác cái thuổng ra cánh đồng đào một bọc to, loại đất sét hạng nhất vừa dẻo vừa trắng, lâu khô, đem về tha hồ nặn.

Kỹ năng nặn chả đứa nào giống đứa nào. Cô giáo yêu cầu nặn con trâu, đứa thì nặn ra mèo, đứa nặn giống con lợn có sừng, đứa nặn ra cái trống có 4 chân, thiếu hẳn đuôi... Cứ mỗi đứa một phách. Không có quy định bắt buộc cụ thể nên tha hồ phăng, lại còn cãi con trâu nhà em nó thế.

Trong cuộc chống dịch ở xứ này, nhiều chuyện cũng na ná như nặn thủ công đất sét. Mỗi đứa mỗi kiểu, tùy tiện "sáng tạo", không ra thể thống gì. Trò nào cũng cho mình đúng, tha hồ phát huy, khi bị chê, bị sai thì sửa, rồi còn cãi làm gì mà chẳng có sai.

 
Ông Nên ông Mãi ông Phong ở Sài Gòn thiết quân luật, cấm tiệt dân ra đường, cấm đi lại, khi dư luận gọi là phong tỏa, lockdown thì cãi bảo rằng làm gì có phong tỏa. Hà Nội bắt buộc người bay từ các nơi về phải cách ly tập trung 14 ngày cho sân sau của họ thu tiền, vận vào lý do an toàn chống dịch, khi bị phản ứng thì lại bỏ, chỉ hôm trước hôm sau. Tay lãnh đạo phường ở Nha Trang nói bánh mì không phải lương thực, không phải hàng thiết yếu. Tay bí thư phường ở Bình Dương sấn vào nhà người ta bắt chủ nhà chỉ để đi ngoáy mũi bởi đã được lệnh trên bắt dân phải ngoáy mũi. Ở Cà Mau nhà chức việc lôi chó ra đập chết bởi sợ chó làm lây dịch dù chưa có nghiên cứu nào nói chó là vật trung gian... Luật chống dịch có thì có nhưng nó như đất sét, mỗi anh một phách, tha hồ nặn.

Cứ đổ cho đám dưới tùy tiện cũng tội chúng nó. Sai ngay từ trên. Đất sét trong tay những ông to đầu. Ông thủ tướng Phúc rồi ông thủ Chính ban chỉ thị 15, 16 để phòng chống dịch trong cộng đồng, áp dụng chung trên cả nước, nhất nhất thế mà làm. Nhưng khi dịch quá căng, tình hình thay đổi, đáng nhẽ phải ra chỉ thị mới, thì ông ta lại tùy tiện chỉ đạo thực hiện chỉ thị 16 trên tinh thần 16+. Thế thì bỏ mẹ, thằng dưới tha hồ cộng, làm theo ý nó. Tôi muốn hỏi ông Chính, cộng nghĩa là thế nào. Cứ 16 làm hết mức, nếu 16 chưa đủ chưa hợp thì ra cái khác hợp hơn, 17 chả hạn. Ông nói chúng nó cộng, cho chúng nó quyền tùy tiện, chúng tha hồ vận dụng, chúng sai, thực ra là tại ông.

Ông chủ tịch Phúc bảo pháo đài nhưng không phải pháo đài. Các ông yêu cầu, bắt nhà người ta thành pháo đài, rồi lại nói không phải pháo đài, vậy nó là thứ dở hơi gì. Mà tôi nói thật, dẹp ngay thứ tư duy chiến dịch, chiến sĩ, ra quân, tấn công, pháo đài, phải thắng mới về... ấy đi. Đó là thứ thói quen, một quán tính quân sự hóa nền hành chính của những kẻ chỉ thích đánh nhau, say chiến tranh.

Pháp trị là cần thiết, nhưng đâu phải ra đó, không thể tùy tiện. Pháp luật phải rõ ràng, không thể như đất sét nặn. Càng cao càng phải gương mẫu, chính ngôi.

Nguyễn Thông