Lộn xộn địa danh (kỳ 2)

Thôi, không cãi về cái tên Vĩnh Mốc, địa đạo Vĩnh Mốc ở Vĩnh Linh đã đi vào lịch sử nữa, chỉ nói thêm tí ti rằng một số người cho rằng Vĩnh hay Vịnh do phát âm theo âm sắc địa phương, chả phải, bởi đây là ghi trên văn bản chứ không phải văn nói; lại có bác bảo đã có sự xác định lại tên gọi gốc (là Vịnh) và công bố, cũng chẳng thuyết phục bởi chỉ nói chung chung, còn ai xác định, ai công bố thì không thấy chỉ ra.

Cái lỗi lớn nhất là những cấp có trách nhiệm, từ quốc hội giở xuống chính phủ, bộ ngành, ban này bệ nọ, chính quyền địa phương… biết sự lộn xộn, nhầm lẫn, sai lạc, tùm lum tà la nhưng cứ kệ, thờ ơ, không thèm quan tâm. Họ bỏ thời gian ra bàn thế nào là biển số xe đẹp, đấu giá bao nhiêu, nhưng tên gọi liên quan tới lịch sử, truyền thống, hành chính, thậm chí cả chủ quyền đất nước suốt bao năm nhì nhằng, không rõ ràng thì họ dửng dưng.

Hồi trước, đám học sinh chúng tôi học môn lịch sử được biết về cuộc khởi nghĩa Hương Khê chống Pháp dưới sự lãnh đạo của cụ Phan Đình Phùng. Căn cứ chính cuộc khởi nghĩa, sách lịch sử cũng như sách giáo khoa trong mấy chục năm viết rất rõ là núi rừng Vụ Quang ở Hà Tĩnh - quê cụ Đình nguyên tiến sĩ họ Phan. Cái tên Vụ Quang gắn với biết bao nhiêu thế hệ. Không tin cứ hỏi ông Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử VN, hoặc những ông bà sử học tuổi U60 xem có đúng vậy không. Ông Vương Đình Huệ quê Nghệ Tĩnh cũng tầm tuổi đó, hồi “đốt” đèn đom đóm học bài chắc cũng biết rõ địa danh này. 

Sách “Đại cương lịch sử Việt Nam” do GS Đinh Xuân Lâm chủ biên viết rất cụ thể “Căn cứ Vụ Quang ở phía tây Hương Khê. Nơi đây địa hình hiểm trở, tựa lưng vào dãy Trường Sơn. Từ đây, nghĩa quân có thể theo đường núi vào Quảng Bình, Quảng Trị, ra Nghệ An, Thanh Hóa, hay theo đường sông đi xuống các vùng đồng bằng hoặc khi cần thiết có thể lánh sang Lào”.

Vậy nhưng chả hiểu sao, bắt đầu từ đâu, từ cơn cớ nào, mồm miệng ông bà lãnh đạo nào, mà Vụ Quang bị đổi phắt thành Vũ Quang. Giá như cái tên (địa danh) chỉ để xác định một vùng đất bình thường như bao nơi trên nước ta thì chả nói làm chi, đằng này nó gói ghém trong ấy cả kho lịch sử, những oai hùng, bi thương của dân tộc, gắn với danh nhân đấng bậc, niềm vinh dự tự hào, truyền thống đẹp đẽ của một vùng quê… 

Nhưng người ta (cụ thể là đám lãnh đạo các cấp, giới sử học và đám báo chí truyền thông) không coi ra gì, cứ tự tiện đổi. Nếu đổi có lý do chính đáng, cứ liệu chắc chắn, thì ít nhất cũng phải công bố cho bàn dân thiên hạ biết. Đằng này, như đám bụt đất cả, không một lời giải thích. (còn tiếp)

Nguyễn Thông