Trung ương không thiếu người, chỉ không có người rành tiếng Việt

Hầu hết các báo đài mậu dịch đều giấy trắng mực đen đưa tin "Tổng thống Hoa Kỳ thăm cấp nhà nước tới Việt Nam", "Tổng thống Hoa Kỳ đến Hà Nội, bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam", “Lễ đón chính thức Tổng thống Joe Biden thăm cấp nhà nước tới Việt Nam"..., đại loại đều lủng củng như vậy.

Những người trình độ tiếng Việt bình thường chứ chưa cần giỏi, nghe/xem cứ tức anh ách. Tức về mặt ngôn ngữ, chứ không phải tức ông Bi Đen. Ông ấy chỉ đáng yêu, chả có chi đáng trách.

Theo trật tự của câu tiếng Việt, nếu nói “thăm cấp nhà nước” hoặc “chuyến thăm hữu nghị” thì “cấp nhà nước”, “hữu nghị” để chỉ tính chất, bổ nghĩa cho “thăm, chuyến thăm”. Nhưng khi đã có đối tượng cụ thể của động từ “thăm” (làm vị ngữ) thì bổ ngữ phải đứng ngay sau động từ, ví dụ: thăm Việt Nam, còn thăm có tính chất như thế nào sẽ ở vị trí tiếp sau. Chính vì vậy, diễn đạt chuẩn phải là: “Tổng thống Joe Biden thăm Việt Nam cấp nhà nước”, “Lễ đón chính thức Tổng thống Joe Biden thăm Việt Nam cấp nhà nước” chứ không thể lộn tùng phèo, phá tiếng Việt như báo đã dùng.

Cũng như ta có thể nói: Tôi sang thăm anh với tình cảm láng giềng; hoặc: Với tình láng giềng, tôi tới thăm anh; chứ không thể: Tôi thăm với tình láng giềng tới anh (nghe như chọc vào lỗ tai).

Không hiểu những ông bà chức tước cao vòi vọi, những quan này quan kia phẩm trật đầy mình, có trách nhiệm trong sự kiện Biden này, đã nghĩ thế nào mà lại diễn đạt kiểu “chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam”. Chắc họ muốn tránh cụm từ "nhà nước Việt Nam" dễ gây hiểu lầm nên thêm chữ "tới" vào, nhưng "chuyến thăm tới Việt Nam" đâu phải là thăm Việt Nam.

Người ta chỉ nói "Anh thăm em" chứ có bao giờ "Anh thăm tới em", kiểu dở điên dở khùng.

Đám báo chí sống nhờ ngôn ngữ, thấy nội dung diễn đạt dở hơi như thế vẫn cứ nhắm mắt nhắm mũi đăng bừa, không dám ho he thắc mắc. Tội nghiệp, đáng thương.

Bao nhiêu cơ quan chuyên ngành, như viện hàn lâm khoa học xã hội, viện ngôn ngữ, khoa ngôn ngữ; bao nhiêu giáo sư tiến sĩ chuyên về ngôn ngữ; vậy mà không có đơn vị nào, ông bà nào dám hé răng chỉ ra lỗi diễn đạt tréo ngoe, dở hơi ấy.

Hình như bây giờ cái gì cũng làm người ta sợ. Sợ cả cái sai.

Nguyễn Thông