Một kiểu nói quen mồm dở hơi

Tôi đề nghị từ giờ giở đi không ông bà nào (từ cán bộ tới dân thường) dùng cụm từ "đi tắt đón đầu" nữa, dù chỉ là cách nói hình tượng.

Nói gì thì nói cũng cứ phải thực tế. Không có ai đi đường vòng để ông bà đi tắt vượt lên ngang hàng với nó, bằng nó cả. Không có ai chấp nhận lẹt đẹt cuối hàng để ông bà đón đầu cả. Đó là chưa kể "hàng đầu không biết đi đâu/đi đâu không biết, hàng đầu cứ đi".

Cứ cố gắng hết sức mình trên đường lớn, cái gì chưa biết thì học người ta, người đi trước, học hỏi để tiến bộ. Tự ti, mặc cảm, không chịu học hỏi là điều tối kị, nhưng huếnh, bay tàu bay giấy cũng là thứ bệnh nặng. Nhất là đừng áp đặt chính trị chính em vào cuộc mưu cầu hạnh phúc.

Ông Tô Lâm đã nói rất đúng, "cứ vừa chạy vừa xếp hàng", không dở hơi đi tắt đón đầu gì sất. Tôi nể ông ấy đã nhìn ra và nói toẹt điều đó, chứ không như mấy anh giáo điều, lý luận, học vẹt, thuộc bài.

Bài học đi tắt đón đầu, tiến thẳng lên CNXH bỏ qua con đường phát triển TBCN, khinh rẻ kinh tế thị trường, vùi dập kinh tế tư nhân, duy ý chí tự cho mình là nhất... kéo lùi dân tộc, đất nước mấy chục năm trời chưa đủ là bài học quá đắt để tởn đến già hay sao.

Thành ngữ mới (3): Đi tắt đón đầu

Thành ngữ này, “đi tắt đón đầu”, thực ra chỉ được dùng phổ biến trong những năm gần đây, cụ thể là thập niên 1990 và khoảng 2000-2005, sau đó có lẽ thấy cũng nhàm mà chả ép phê gì nên người ta ít xài, dần bỏ, không mấy khi nhắc đến nữa. Cái gì cũng có thời hoàng kim của nó, hết thịnh lại suy, còn với thành ngữ này có hết suy lại thịnh không thì tôi chả dám chắc. Nhưng đúng là, khoảng một thập niên rưỡi ấy, trên mồm mấy ông cán bộ, nhất là những ông lãnh đạo cấp cao và mấy ông tuyên huấn, cứ mở vòm ra là nghe í ới “đi tắt đón đầu”. Còn báo chí thì thôi rồi, vô thiên khênh, hầu như ngày nào cũng có bài chen vào cho bằng được cụm “đi tắt đón đầu”. Có thế mới thời thượng, mới theo kịp thời đại.

Nghĩa của nó là gì, tạm hiểu nôm na là không đi theo lối thông thường, lối cũ, lối mòn, lối mà nhiều người đang đi. Không đi nữa, phải tìm con đường khác, quen gọi là đường tắt, ngắn hơn, mất ít thời gian hơn, mà lại đạt được mục đích, kết quả nhanh hơn. Và tất nhiên, siêu của đi tắt, là đón đầu, ông chạy mẹ nó lên trước, chặn ngay hàng đầu, có bao nhiêu ông chớp tất, hứng tất, biến thành của ông, cứ cho chúng mày bở hơi tai xách dép chạy theo. Đi tắt đón đầu suốt hơn chục năm đã thành chủ trương, đường lối phát triển của một xã hội, một nền kinh tế đang mày mò, loay hoay chưa biết về đâu; của một xã hội thiếu rất nhiều hạ tầng cơ bản cả về vật chất lẫn ý thức nhưng cứ muốn ăn xổi ở thì, muốn đốt cháy giai đoạn. Nói chung là rất ảo tưởng, phi thực tế, không tự lượng, tự đánh giá đúng lực của mình. Cũng những năm ấy, các ông lãnh đạo đi đâu cũng kêu dân chúng, địa phương này nọ phải phát huy nội lực nhưng thực ra cả một xã hội đang rã rời, sức tàn lực kiệt, chưa tính chuyện đổ cháo, đổ nước đường vực nó dậy, lại cứ muốn bóp nặn, vắt kiệt nó. Lãnh đạo với tầm nhìn như thế chỉ chết dân.

Thực ra không phải ai, không phải lúc nào người ta cũng thích đi tắt đón đầu. Thậm chí còn ngược lại. Vị thi sĩ đa tình Nguyễn Bính chả là ví dụ đáng nhớ ư: “Cái ngày cô chửa có chồng/Đường gần tôi cứ đi vòng cho xa/Lối này lắm bưởi nhiều hoa/Đi vòng để được qua nhà đấy thôi”. Tuy nhiên, nhiều khi đi tắt còn chả ăn ai, thứ nhất cự ly, thứ nhì cường độ, nên đi vòng chỉ tổ mỏi chân. Thương ông Nguyễn Bính ngẩn ngơ trong cảnh “Bờ rào cây bưởi không hoa/Qua bên nhà thấy bên nhà vắng teo/Lợn không nuôi, đặc ao bèo/Giầu không dây chẳng buồn leo vào giàn”. Nó đi lấy chồng thì lợn chết đói.