Bạn bè

Tổng số lượt xem trang

Tìm kiếm Blog này

Thứ Hai, 30 tháng 12, 2019

Nhân chuyện "Dư âm", nhớ lại...

Cụ nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý vừa qua đời, thọ 94 tuổi. Trong đội ngũ sáng tác nhạc sau cách mạng tháng 8 đứng về phía “cách mạng” thì cụ là nhạc sĩ nổi tiếng, thậm chí thuộc hàng top 5, top 10 của nền nhạc này.

Cụ Tý từng được giải thưởng Hồ Chí Minh của chế độ năm 2001, còn được xét trao trước cả nhạc sĩ Phạm Tuyên, không cần phải đặc cách, ưu tiên, xin xỏ gì. Ngay cả giai thoại cụ có dính tới nhóm Nhân văn giai phẩm cũng không ảnh hưởng bao nhiêu tới việc xét giải, mà thực ra, theo như tôi biết, cũng chả dính bao nhiêu. Bây giờ, trong mắt và suy nghĩ của dân chúng, những văn nghệ sĩ Nhân văn giai phẩm có thể được xem như những anh hùng, những con người có khí tiết, tử tế, đáng kính trọng nhất của một thời bi kịch văn nghệ.

Hôm trước, trong cuộc tụ họp vui vẻ nhân lễ Giáng sinh 2019, mấy anh em chúng tôi ngồi với nhau theo lời mời của CEO Công ty du lịch Hoàn Mỹ - anh Nguyễn Thế Khải, có cả người con rể của GS toán Đặng Đình Áng. Nhân nhắc tới GS Áng, lại quành sang người anh ruột cụ Áng là nhạc sĩ Đặng Đình Hưng, một “nhân văn giai phẩm”, cha ruột của tay đàn piano lừng danh Đặng Thái Sơn. Cụ Hưng cũng một thời chìm nổi, khổ vì cái tội “nhân văn”, cuối đời may nhờ ông con nổi danh mà bớt phần nào khốn khó. Một đàn anh của tôi trong nghề, anh Nguyễn Khắc Nhượng, người rất mê Nhân văn giai phẩm, tôi từng nghe anh đọc thơ Hoàng Cầm nhiều bài không sót một chữ, anh bảo trong những người có khí tiết thời ấy tớ chỉ phục nể nhất cụ Hữu Loan, dứt là dứt hẳn, chứ ngay cả Nguyên Hồng có giận dỗi bỏ về Yên Thế vẫn còn chút lừng chừng, còn những vị kia về sau đều ít nhiều “tự diễn biến” không được như cốt cách ban đầu. Có nhẽ trong số “những vị kia”, anh Nhượng gộp cả những người như Đặng Đình Hưng, Nguyễn Văn Tý, tất nhiên có cả Hoàng Cầm, Lê Đạt, Văn Cao… Tôi thì tôi nghĩ, ẩn trong cái dấu 3 chấm kia chắc không có những tên tuổi Phan Khôi, Nguyễn Hữu Đang, Trần Dần, Phùng Quán.

Chuyện xưa và nay về mây đen

Hồi những năm cuối thập niên 70 thế kỷ trước (ối giời, thế kỷ trước, nghe cứ như chuyện thời xưa, xa xôi quá), đã từng xảy ra chuyện này, tạm gọi chuyện xưa.

Khi ấy, chả biết quan hệ “Mối tình hữu nghị Việt Hoa/Vừa là đồng chí vừa là anh em”, đồng chí lục đục, anh em môi răng cắn nhau thế nào, nhưng quan hệ trở nên xám xịt. Hai bên chửi nhau tố nhau còn hơn hàng tôm hàng cá, ầm ĩ như đám mổ bò. Kỹ năng bôi xấu được nâng lên thành nghệ thuật. Phe ta còn ra cả cuốn sách trắng, phô bày trắng phớ thực chất cái gọi mối tình ấy, tên “Sự thật về mối quan hệ Việt Nam - Trung Quốc” do Nhà xuất bản Sự Thật của đảng xuất bản (cái logo của nhà xuất bản là ST, bọn tếu táo đùa gọi thành Sờ Ti, Sờ Tí). Biết bao nhiêu điều giấu kín thì nay phanh phui ra hết. Ai muốn coi cuốn đó nội dung thế nào, cứ lên mạng hỏi bác Gu Văn Gồ. Tất nhiên bên Tàu cộng cũng chả vừa, sách báo đài cứ ra rả tố cáo tiểu bá Việt Nam, nào ăn cháo đá bát, nào vô ơn, nào xâm lược, về sau lại còn lôi cả ông Hoàng Văn Hoan lên đài Bắc Kinh nói suốt ngày này tháng nọ cho có vẻ người thực việc thực. Vụ này, cụ thiếu tướng đại sứ Nguyễn Trọng Vĩnh là rõ, tường tận nhất, nhưng cụ lại vừa qua đời thọ 104 tuổi mất rồi, chẳng biết có để lại di cảo gì không.

Té ra các bố cứ đồng chí đồng chiếc, nhưng tinh dững cầm dao đâm nhau, càng đồng chí càng đâm tợn. Chỉ khổ dân, cả dân Việt lẫn dân Hoa.

Thứ Sáu, 20 tháng 12, 2019

Hương quê

Thiên hạ viết về quê hương đã nhiều, quá nhiều. Nếu chỉ cân số chữ chắc sơ sơ cũng phải nặng bằng núi Trà làng mình.

Hồi học văn học Trung Quốc, mình rất thích bài Trường Can hành của Thôi Hiệu mà thầy Lê Đức Niệm giảng, rằng “Gia lâm Cửu Giang thủy/Lai khứ Cửu Giang trắc/Đồng thị Trường Can nhân/Sinh tiểu bất tương thức” (Nhà anh ở bến Cửu Giang/Bên con sông ấy anh thường lại qua/Trường Can cùng quán đôi ta/Xa nhau từ nhỏ hóa ra lạ lùng - Ngô Tất Tố dịch). Chả là hôm mình về quê, lên chợ ông Ỷ mua mớ rau, mình chào cô bạn cũ nay cũng ngoài 60, “nó” sững sờ mãi mới nhận ra, nói nhỏ như gió thoảng “anh đã về”. Trả tiền mua rau, nhất định không lấy, sau còn cho thằng con đem biếu bác ký khoai tây ăn để nhớ hương vị quê nhà.

Trường Can ấy chính là làng Trà (tức thôn Trà Phương, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng), cố hương thân yêu của mình. Ai đó hát rằng “thiếu quê hương ta về đâu”, mình thì chả thiếu, chỉ hơi bị ít về thôi. Làm lụng cả đời, giờ lo mỗi chuyến đi về thăm quê sao vẫn thật khó khăn.

Về lần này, đủ mọi dự định. Nào việc họ, cúng tổ, khánh thành nhà thờ họ. Suốt 42 năm qua, mới lại cùng họ mạc cúng tổ. Vắng thưa thế là quá lâu rồi. Bề trên đã đi gần hết, chỉ còn lại mấy bà chị đều trên dưới 80, mái tóc như sương. Gặp nhau vui vẻ, mừng tủi, ấm áp. Sống giữa tình quê thật mặn nồng, tâm hồn nhẹ nhõm.

Thứ Tư, 18 tháng 12, 2019

Luật, dân đen và quan

Hồi tháng 10 năm ngoái, một người dân ở Cần Thơ có tờ 100 USD đem đến tiệm vàng đổi, bị người nhà nước bắt quả tang, bị phạt 90 triệu đồng theo đúng quy định pháp luật về ngoại tệ.

Thằng dân đen ấy không kêu vào đâu được, chỉ nhờ có dư luận, báo chí mà được giảm mức phạt, nhưng 100 USD thì bị cướp trắng. May mà nhà nước không bắt đi tù, chứ nếu bắt thì cũng căn cứ vào luật, khỏi cãi.

Ở xứ ta, pháp luật chỉ dành cho dân, những hạng thấp cổ bé miệng, dân đen. Bọn quan, nhất là quan trung ương, thì đứng ngoài, đứng trên pháp luật. Rất khốn nạn.

Tòa đang xử đám Son Tuấn. Tôi chưa từng thấy cơ quan điều tra của công an, viện kiểm sát và tòa có ý kiến gì về việc hai tên này vi phạm pháp luật khi một đứa có tới 3 triệu, một đứa 200.000 đô la. Cứ cho là không phải của tham nhũng đi (như chúng chối) thì ở đâu mà có, mua bán thế nào, đã xài vào việc gì... không hề nhắc đến.

Chỉ riêng có được số đô la bất minh ấy cũng đủ khép tội chúng về vi phạm quy định ngoại tệ rồi, cần chó gì xử tham mí chả nhũng.

Thứ Ba, 17 tháng 12, 2019

Tòa

-Tòa xử vụ AVG-MobiFone nói đám Son Tuấn và đồng bọn gây thiệt hại của nhà nước gần 6.600 tỉ đồng, theo tôi là có căn cứ. Có người bảo thiệt đâu mà thiệt, số tiền ấy thằng Vũ AVG nó trả lại hết rồi. Xin nhắc lại, nếu vụ mua bán không vỡ lở thì thằng Vũ có trả không, còn bọn Tuấn Son lại chẳng ăn ngập mặt nữa, chứ ở đó mà bao che cho nó.

-Luật pháp quy định tội tham nhũng rất rõ, tới nay vẫn có hiệu lực. Đám này lẽ ra cứ căn cứ vào luật, phải bắn hết, nhưng nếu tòa có căn cứ vào chính sách nhân đạo này nọ, xét ABC này nọ mà tuyên án bỏ túi vớ án vẩn thì nên dẹp ngay tòa từ bây giờ, khỏi mất công xử xiếc.

-Tay Tuấn từng thét ra lửa, vậy mà ra tòa quá hèn, chối này chối nọ, quẩn quanh. Ai cũng biết y chính là đầu vụ mua bán ma quỷ này cùng với Son, vậy mà giờ chối không biết. Chữ ký còn rành rành, vẫn chối được, bố khỉ.

Hang đá

Cứ theo lịch sử Thiên Chúa giáo (còn gọi là đạo Gia Tô) thì Đức Chúa Jesus (Giê Su) sinh ngày 25.12, cách nay 2019 năm. Ngày sinh của ngài đã được cả nhân loại thừa nhận là khởi thủy, mở đầu cho công lịch, dù rằng thế giới cũng tồn tại song song Phật lịch (Phật đản) hoặc lịch Hồi giáo (ngày của thánh Muhammad)…

Dẫu mỗi người chúng ta theo hay không theo đạo Gia Tô, không thờ Đức chúa Jesus thì đạo của ngài vẫn gắn bó với mỗi người, ít nhất là ngày tháng năm sinh được ghi trong giấy khai sinh, chứng minh thư, thẻ căn cước, hộ chiếu, lý lịch, v.v.. đều căn theo lịch tính ngày tháng năm liên quan tới ngày sinh của ngài.

Hôm nay 13.12, tức còn 12 ngày nữa mở lễ Giáng sinh. Sinh có nghĩa là sinh đẻ, sinh ra; giáng nghĩa là từ trên rớt xuống, bay xuống. Tiên giáng trần là tiên từ trên trời hạ xuống trần gian, xuống cõi trần tục của người đời. Vua (bệ hạ) giáng lâm để nói về con người có uy như thần thánh xuống chốn nhân gian vậy. “Giáng thế” nghĩa là thánh thần tiên phật bụt xuất hiện trên thế gian cứu giúp chúng sinh. Chúa Jesus sinh ra ở trên đời bởi Đức Chúa Trời cử xuống che chở cho con người, nên gọi cuộc sinh nở này gọi là Giáng sinh.

Thứ Sáu, 13 tháng 12, 2019

Chả ra làm sao

Xứ này đầy chuyện ngược đời, nhố nhăng, chả ra làm sao. Nhưng chết nỗi chúng cứ nhơn nhơn bày ra trước mắt bàn dân thiên hạ, cứ được tâng thơm bốc giời, bắt người khác phải khen, phải chấp nhận, thần phục. Đó là bi kịch. Bi kịch của cái dở cái ác thắng cái hay cái phải.

Hai hôm nay (11 – 12.12.2019), có một “sự kiện” ít người để ý, ngoại trừ những người sinh ra nó, được chấm mút quyền lợi từ nó. Đó là đại hội của những người trẻ, có tên gọi Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam. Một vài ông to, trong đó có ông Trần Quốc Vượng nhân vật số 2 và ông Nguyễn Xuân Phúc nhân vật số 3 của triều đình, tới dự, răn dạy, khen ngợi, chỉ đạo, ràng buộc, giống như xưa nay các vị ấy thường làm. Cứ như lời người trong cuộc, thì hội này là tổ chức tuyệt đối không thể thiếu đối với người trẻ xứ ta.

Theo điều lệ và trên thực tế, hội thanh niên là nơi tập hợp tất cả các tổ chức và cá nhân thanh niên Việt. Dưới nó, trong nó là đoàn thanh niên, hội sinh viên, hội doanh nghiệp trẻ, v.v.. Ấy nhưng đó chỉ là lý luận, lý thuyết, bởi trên thực tế, cái gọi là đoàn thanh niên mới nắm thực quyền. Hội thanh niên chỉ là thứ bung xung, đoàn sai bảo gì nó cũng phải làm theo. Nực cười ở chỗ, sinh con rồi mới sinh cha/sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông. Đứa là con, nhưng nó sai phái chỉ đạo, cứ cun cút làm theo nó, cấm cãi.

Thứ Tư, 4 tháng 12, 2019

Người phố Bần (dành cho K17)

Mỗi năm, trên phây búc (Facebook), phần mềm quản trị tự động lại nhắc “Hôm nay là sinh nhật của Lê Thanh Nga”. Hôm nay mà phây búc nói, đó là ngày 26.11, tức… hôm nay.

Viết về bạn Nga, tôi đã tốn mấy cây bút bi rồi, mòn hết một bộ bàn phím rồi, cũng đã đăng lên trang nhà K17 đôi lần rồi, kể cả trang cũ lẫn trang mới. Viết nữa, sợ có ai đó bảo sao mày kể lể về “nó” nhiều thế. Nhưng giời ạ, tôi lẩn mẩn thêm là bởi có lý do riêng của mình.

Cho tới nay, tôi vẫn cực kỳ ấn tượng về cái địa danh quê bạn ấy, Bần Yên Nhân. Hồi xưa, thời chúng ta còn K17, mỗi lần đi về tuyến đường 5 Hà Nội - Hải Phòng, tôi đều phải qua Bần. Gần Bần là nông trường Tam thiên mẫu (rộng ba nghìn mẫu), là đại thủy nông Bắc Hưng Hải, là phố Nối… nhưng tôi chỉ nhớ, chỉ chú ý tới Bần. Cứ mỗi lần xe qua, ngồi lèn cá hộp trong cái xe khách Thống Nhất tòng tọc chạy long sòng sọc, hành trình có trăm cây số nhưng hơn nửa ngày mới tới nơi, mỗi khi tới gần phố Bần là tôi phải cố quay nghiêng quay ngả, thò bằng được cổ cò ra ô cửa xe đầy bụi, để ngắm phố Bần, để nhìn cho được hiệu ảnh đơn sơ trong ngôi nhà ngói hai tầng ven phố, lòng thầm bảo nhà Nga đây, nhà Nga đây.

Thứ Ba, 3 tháng 12, 2019

Thương thời thiếu thốn (kỳ 2)

Nhớ hồi cách nay chưa lâu, khi cuộc sống đã khá hơn so với thời bao cấp, cứ có dịp dăm bảy đứa ngồi túm tụm với nhau, trà lá bia bọt, chuyện trên giời dưới bể chán chê, thế nào cũng có ông phun ra, rằng bây giờ thế này, chứ dạo ấy sao mà khốn nạn thế. Người ta thường gọi đó là ôn nghèo kể khổ, là bần cố nông hồi tưởng lúc cơ hàn. Kể xong, rùng mình bảo, sống được tới lúc này quả thật kỳ công.

Ở phần đầu (kỳ 1), khi kết thúc, tôi có biên rằng người dân miền Bắc cắn răng chịu đựng sự thiếu thốn suốt mấy chục năm trời và họ đã chờ được đến ngày thống nhất 1975. Và rồi lòng ai nấy lâng lâng niềm hy vọng sẽ đổi đời, ít nhất thì tiếp cận được cuộc sống vật chất mà họ suốt bao năm không dám khao khát. Đó là khi họ nhìn dòng hàng hóa từ miền Nam chảy ngược ra Bắc. Cũng phải thôi, buổi giao thời, người ta đang cần thứ mình thiếu, “miền Nam nhận họ, miền Bắc nhận hàng”. Chưa thấy cuốn sử chính thống nào dám ghi câu đúc kết đặc sắc ấy. Kể cả câu “Hoan hô Hồ Chí Minh, mua cái đinh cũng phải giấy. Đả đảo Thiệu - Kỳ, muốn cái gì cũng có”, người ta truyền tai nhau ngay sau khi bên thắng cuộc tràn vào Sài Gòn có mấy tháng.

Tôi chỉ dám biên kể ra đây những điều chính mình chứng kiến, mắt thấy tai nghe. Tất nhiên trong sự thực ngồn ngộn ấy, thứ mà mình biết chỉ như một vài nét khắc của lịch sử, của cuộc sống kéo dài mấy chục năm. Rồi sau này có những nhà tiểu thuyết trường thiên, họ sẽ ghi lại đầy đủ.

Thứ Hai, 2 tháng 12, 2019

Không chửi mới lạ

Tối hôm qua, ông bà tử tế nào coi tivi mà không chửi, không văng tục thì tôi cứ đi bằng đầu.

Chả là, lúc 8:15 pm 26.11.2019 trên VTV1 có tiết mục Xây dựng đảng. Một đám giáo sư tiến sĩ, chủ nhiệm khoa, giám đốc viện... lên thuyết giáo về đảng. Đám này bảo rằng đa đảng đâu có gì tốt, thậm chí rất có hại, đa đảng thực chất cũng chỉ là độc đảng, v.v.. Họ lấy ví dụ, những nước đa đảng, khi một đảng nào đó thắng cử, nắm quyền thì những đảng kia phải đứng ngoài thể chế, có được can thiệp chút nào vào đường lối của đảng cầm quyền đâu... Vì vậy, để ổn định, tốt nhất là độc đảng. Như ở nước ta, như đảng ta. Một hình mẫu tuyệt vời. Không cần đa đảng đa nguyên...

Chúng nó làm quan, có quyền, siêu nịnh, lại có tivi, chúng nó nói gì chả được. Nhưng chúng ngu ở chỗ, không nhận thấy hoặc cố ý lờ đi, là có các đảng đối lập thì cái đảng đang nắm quyền mới biết sợ, nếu cầm quyền dở thì sẽ bị thay ngay tắp lự, chứ đâu cho kéo dài mãi hết nhiệm kỳ này tới nhiệm kỳ khác.

Hãy mở to mắt nhìn xem, những nước độc đảng đang đứng ở vị trí nào trong bảng xếp hạng về mọi mặt, cả về vật chất và tinh thần, cả hạnh phúc và tự do dân chủ.

Và chúng không dám chỉ ra một điều, có đa đảng thì đảng mới không dám trắng trợn chiếm đoạt tài sản, ngân sách của nước của dân làm của riêng, tạo ra thứ nhà nước song trùng, tốn phí không biết bao nhiêu mà kể.

Lão Maddox hàng xóm nhà tôi coi xong lầu bầu đèo mẹ nó, nói thế mà cũng nói được. Tôi cười bảo ai biểu coi chi rồi bực bội, lần sau tắt đi. Muốn khùng thì hãy coi tivi nhà nước.

Nguyễn Thông

Thứ Sáu, 29 tháng 11, 2019

Thương thời thiếu thốn

Tôi không có ý định viết một bài “toàn chữ th” mặc dù cái tít tự dưng đủ cả 4 chữ ấy. Về vụ viết “văn” chỉ dùng một phụ âm suốt từ đầu tới cuối bài, phải hỏi hai bậc cao thủ là bọ Nập (nhà văn Nguyễn Quang Lập) và chủ tịch Hùng (nhà báo Đỗ Hùng). Đọc văn của hai tướng này, ôm bụng cười nắc nẻ. Sinh nghề tử nghiệp, bọ Nập mấy lần lên bờ xuống ruộng bởi thứ văn thuần đó, còn lão Hùng đã suýt giã từ dĩ vãng sau khi viết bông lơn đụng đến “bàn thờ”, bị bộ trưởng 4T Trương Minh Tuấn ra tay trừng trị. Những chuyện đó để kể sau.

Tôi đang định nói cái gì nhỉ, à nhớ rồi, thương một thời thiếu thốn, mà chính mình đã trải, là người trong cuộc. Bây giờ không kể, lỡ cái thế hệ cũ như mình trôi đi, bọn trẻ sau này lại ngơ ngác, chả biết có phải cha anh chúng nó đã sống thế không, hay chỉ nghe người ta nói phét.

Miền Bắc những năm thập niên 60 - 70. Khoảng thời gian đó chiếm hết của tôi thời thơ ấu, thiếu nhi (tức độ tuổi nhi đồng, thiếu niên) và tuổi hoa niên trưởng thành (còn gọi là thanh niên). Tuổi ấy đã bắt đầu hiểu đời, thứ gì in vào não thì bám chắc khừ, gỡ cũng chả ra. Nhớ 17 triệu dân miền Bắc hăm hở tiến lên chủ nghĩa xã hội, quyết xây dựng chủ nghĩa cộng sản. Vừa đi qua cuộc chiến tranh, cứ tưởng yên hàn mà làm ăn, ai ngờ lại đánh nhau nữa. Dồn hết sức người sức của cho miền Nam. Giá như chỉ có tiêu tốn cho chiến tranh khiến chịu nghèo đã đi một nhẽ, đằng này nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, bao cấp, nhất nhất theo chỉ đạo của trung ương, từ việc mỗi năm làm ra bao nhiêu ký muối, mấy chiếc bát sành, nuôi bao nhiêu con lợn, sản xuất mấy hộp mứt, bao nhiêu lít nước mắm, in bao nhiêu cuốn sách, v.v.. đã không chỉ giết chết nền kinh tế mà còn đẩy gần hết xã hội vào thảm cảnh thiếu thốn, thèm khát đủ mọi thứ. Nói gần hết bởi vẫn còn “một bộ phận không nhỏ” là tầng lớp cầm quyền, nhất là trung ương, luôn no đủ, thậm chí thừa thãi. Câu ca một thời “Tôn Đản chợ của vua quan/Nhà Thờ chợ của trung gian nịnh thần/Đồng Xuân chợ của thương nhân/Vỉa hè chợ của nhân dân anh hùng” chính là thứ biên niên sử ngắn gọn lột tả chính xác chế độ bao cấp, phân biệt đối xử tàn bạo lúc bấy giờ.

Thứ Năm, 28 tháng 11, 2019

Cha bố bọn thực dân

Cần phạt ông nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân ở Huế. Phạt không phải bởi tội chê bai dè bỉu cụ Alexandre de Rhodes cha đẻ chữ quốc ngữ mà bởi do vi phạm bản quyền.

Chả là ổng bảo "chữ quốc ngữ được tạo ra không nhằm phát triển dân tộc ta mà là công cụ để xâm lăng". Ý này không mới, thậm chí cũ xì, ông Xuân chỉ lặp lại thứ quan điểm đã được người cộng sản nhồi sọ cho bao nhiêu thế hệ. Nhẽ ra ông ấy phải nói rõ là trích dẫn từ đảng và nhà nước, bản quyền câu ấy thuộc về đảng và nhà nước.

Nhớ hồi chúng tôi học cấp 2, cấp 3, sách giáo khoa chỉ ra rằng bọn thực dân Pháp rất nham hiểm. Chúng luôn rêu rao văn minh, khai hóa thuộc địa nhưng thực ra chỉ nhằm bóc lột. Chúng làm đường, xây cầu, đục hầm xuyên núi Hải Vân, mở đường sắt xuyên Việt, dựng cảng, làm nhà ga… chỉ cốt để chuyên chở tài nguyên đã khai thác được đem về chính quốc. Chúng xây phủ toàn quyền (phủ chủ tịch nước bây giờ), dinh thống sứ, công sở hoành tráng này nọ cốt để đám cai trị ở và làm việc. Chúng xây nhà bưu điện, lập nhà ngân hàng, cái nào cũng rất bề thế, cốt để phục vụ cho bọn tây. Chúng xây nhà hát lớn, rạp chiếu phim chỉ để cho bọn tây đú đởn, vui chơi. Chúng mở biết bao nhiêu trường học cốt chỉ để đào tạo bọn tay sai. Cái gì chúng làm ra cũng chỉ để phục vụ cuộc xâm lăng và bóc lột, chứ dân đâu có được hưởng. Cả chữ quốc ngữ, các cha cố tạo ra không phải để người An Nam có chữ dùng cho thuận tiện mà chỉ cốt để truyền đạo, áp đặt ách nô dịch.

Thầy logic (dành cho K17)

Nhân ngày 20.11, mình kể chuyện ngắn ngủn này

K17 Văn Hán Ngữ chúng ta suốt 4 năm rưỡi ở Khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội được học rất nhiều thầy cô. Tinh người giỏi (ấy là mình đang nói về thầy cô, chứ không phải về sinh viên - đám giặc). Những cây đa cây đề đinh lim sến táu gụ tếch hoàng đàn sưa… quý hiếm nhiều lắm, không thể kể ra đây hết được.

Mỗi thầy cô dạy một phần, mà hàng chục thầy cô, cho nên tới giờ tụi mình vẫn chưa tiêu hóa hết kiến thức là vậy. Có những thầy dạy vài chục tiết, thậm chí có thầy kéo dài cả năm trời. Thầy Hà Minh Đức, thầy Nguyễn Trường Lịch, thầy Nguyễn Kim Đính, thầy Chu Xuân Diên, thầy Hoàng Xuân Nhị, thầy Trương Quang Chế, cô Ngô Anh Thơ (mình kể bên văn thôi) là những thầy cô gắn bó lâu dài với đám giặc chúng ta. Có những thầy dạy ít, chẳng qua do ít tiết, như thầy Đỗ Ngoạn, thầy Huy Liên, thầy Trần Vĩnh, thầy Đinh Gia Khánh, cô Đặng Thị Hạnh, thầy Lý Tân Hoa, thầy Nguyễn Tài Cẩn, thầy Hoàng Trọng Phiến… Nhưng có lẽ ít tiết nhất là thầy Bùi Thanh Quất.

Thứ Ba, 26 tháng 11, 2019

Thương thời thiếu thốn

Tôi không có ý định viết một bài “toàn chữ th” mặc dù cái tít tự dưng đủ cả 4 chữ ấy. Về vụ viết “văn” chỉ dùng một phụ âm suốt từ đầu tới cuối bài, phải hỏi hai bậc cao thủ là bọ Nập (nhà văn Nguyễn Quang Lập) và chủ tịch Hùng (nhà báo Đỗ Hùng). Đọc văn của hai tướng này, ôm bụng cười nắc nẻ. Sinh nghề tử nghiệp, bọ Nập mấy lần lên bờ xuống ruộng bởi thứ văn thuần đó, còn lão Hùng đã suýt giã từ dĩ vãng sau khi viết bông lơn đụng đến “bàn thờ”, bị bộ trưởng 4T Trương Minh Tuấn ra tay trừng trị. Những chuyện đó để kể sau.

Tôi đang định nói cái gì nhỉ, à nhớ rồi, thương một thời thiếu thốn, mà chính mình đã trải, là người trong cuộc. Bây giờ không kể, lỡ cái thế hệ cũ như mình trôi đi, bọn trẻ sau này lại ngơ ngác, chả biết có phải cha anh chúng nó đã sống thế không, hay chỉ nghe người ta nói phét.

Miền Bắc những năm thập niên 60 - 70. Khoảng thời gian đó chiếm hết của tôi thời thơ ấu, thiếu nhi (tức độ tuổi nhi đồng, thiếu niên) và tuổi hoa niên trưởng thành (còn gọi là thanh niên). Tuổi ấy đã bắt đầu hiểu đời, thứ gì in vào não thì bám chắc khừ, gỡ cũng chả ra. Nhớ 17 triệu dân miền Bắc hăm hở tiến lên chủ nghĩa xã hội, quyết xây dựng chủ nghĩa cộng sản. Vừa đi qua cuộc chiến tranh, cứ tưởng yên hàn mà làm ăn, ai ngờ lại đánh nhau nữa. Dồn hết sức người sức của cho miền Nam. Giá như chỉ có tiêu tốn cho chiến tranh khiến chịu nghèo đã đi một nhẽ, đằng này nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, bao cấp, nhất nhất theo chỉ đạo của trung ương, từ việc mỗi năm làm ra bao nhiêu ký muối, mấy chiếc bát sành, nuôi bao nhiêu con lợn, sản xuất mấy hộp mứt, bao nhiêu lít nước mắm, in bao nhiêu cuốn sách, v.v.. đã không chỉ giết chết nền kinh tế mà còn đẩy gần hết xã hội vào thảm cảnh thiếu thốn, thèm khát đủ mọi thứ. Nói gần hết bởi vẫn còn “một bộ phận không nhỏ” là tầng lớp cầm quyền, nhất là trung ương, luôn no đủ, thậm chí thừa thãi. Câu ca một thời “Tôn Đản chợ của vua quan/Nhà Thờ chợ của trung gian nịnh thần/Đồng Xuân chợ của thương nhân/Vỉa hè chợ của nhân dân anh hùng” chính là thứ biên niên sử ngắn gọn lột tả chính xác chế độ bao cấp, phân biệt đối xử tàn bạo lúc bấy giờ.

Thứ Hai, 25 tháng 11, 2019

Thèm một con đường

Tôi chưa lãng mạn tới mức ẩn dụ như người ta “đường cách mạng”, “đường lên hạnh phúc rộng thênh thênh”, “đường hạnh phúc gian nan lắm khúc”, “nào bên nhau cầm tay, ta lên đường hạnh phúc”… Cũng chả phải đường theo kiểu đường lối chính trị chính em. Tôi chỉ nói về đường đi trên mặt đất, cho vùng đồng bằng Nam Bộ.

Báo chí dư luận đang eo sèo về dự án đường sắt trị giá 100.000 tỉ đồng nối từ Lào Cai xuống Hà Nội và bò ra tận biển Hải Phòng. Từ Lào Cai ngược về phía bắc, nối tới đâu thì ai cũng biết. Có người bảo đó là nhánh rễ của “Vành đai và Con đường” dù xứ này mặt thì tuyên bố không ủng hộ nhưng lòng ngấm ngầm thực thi. Tôi kệ, chỉ biết đổ vào đó một trăm nghìn tỉ thì quá khiếp. Cũng chả khác gì từng đổ biết bao nhiêu nghìn tỉ vào cái con rắn bê tông loằng ngoằng Cát Linh - Hà Đông mà chưa biết sẽ thu lại được gì.

Nói tới hai con đường trên, sực nhớ một anh em với nó là tuyến đường sắt chạy tuốt từ Yên Viên (Hà Nội) tới thành phố Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh). Ném vào đây cả núi tiền. Đường xe lửa này được mở cách nay 17 năm, mỗi ngày chạy 1 chuyến khứ hồi, chuyến nào đông nhất được chục khách, còn bình thường chỉ có một vài khách, chủ yếu là hai bà buôn rau từ Bắc Ninh về Hạ Long. Duy trì cho nó hoạt động cũng cả núi tiền nữa. Đủ cả nhà ga, lái tàu, người bán vé, người phục vụ, kiểm tu, gác cửa, bảo dưỡng, xăng dầu… hằng ngày chỉ phục vụ hai bà bán rau. Ai cũng thấy, dân thấy, chính phủ thấy nhưng cứ kệ, cùng lắm thì bảo để phục vụ mục đích an ninh quốc phòng là xong. Như cái sân gôn Tân Sơn Nhất phục vụ an ninh quốc phòng, thế là tắt đài, kể cả đài Nguyễn Thiện Nhân.

Chủ Nhật, 24 tháng 11, 2019

Điều chưa biết về chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh (kỳ 3, cuối)

Tới bài kỳ này, điều chưa biết thì tôi đã “khai” rồi, mọi người khá tỏ rồi, chỉ còn một số điều chưa biết về thầy Năm, về những gì liên quan tới cách cư xử của chế độ mới.

Thầy hiệu trưởng Nguyễn Văn Năm có học vị phó tiến sĩ (nay gọi là tiến sĩ) cơ khí, học ở Liên Xô về. Trước tháng 4.1975, thầy là giảng viên Trường đại học cơ điện Bắc Thái (hai tỉnh Bắc Cạn và Thái Nguyên hồi đó nhập một, tên như vậy). Trường đặt ở thị xã Thái Nguyên, nay ai có dịp tới thành phố miền núi này sẽ thấy một cơ sở trường ven quốc lộ 3- đường 3 Tháng 2, rất to rộng, hoành tráng, Trường đại học Kỹ thuật công nghiệp Thái Nguyên, vốn sinh ra từ nó. Tôi có ông bạn người Tày, tên Ma Duy Giang, học văn Tổng hợp xong về dạy ở đây, vừa được trời gọi hồi tháng 10. Tất nhiên hai vị không biết nhau bởi khi anh Giang hồi cư tỉnh Thái thì phó tiến sĩ Năm đã đương chức Hiệu trưởng Trường dự bị đại học Tiền Giang, cơ sở 1 tại huyện Châu Thành (Tiền Giang), cơ sở 2 tại 91 Nguyễn Chí Thanh quận 5, tiếp thu cơ sở vật chất của Đại học khoa học Sài Gòn cũ.

Bộ máy của trường sau giải phóng đương nhiên là các sĩ quan quân đội, hai thiếu tá mới chỉ hết lớp 10, Nguyễn Văn Su và Phan Văn Thạnh, đóng chức hiệu phó. Thêm một cán bộ tuyên huấn chuyên nghiệp cao to hồng hào như Tây là cụ Nguyễn Nhu từ Đại sứ quán bên Liên Xô về cũng hiệu phó luôn. Ba vị này chủ yếu làm công tác tổ chức và quản trị. Gánh nặng chuyên môn dồn lên ngài phó tiến sĩ hiệu trưởng. Phải khen cho những người làm tổ chức của Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, họ đã lần mò lên tận Thái Nguyên khỉ ho cò gáy chấm được một người xứng đáng cầm đầu ngôi trường mới toe. Nó phát triển nhanh như thế, chững chạc như thế, dĩ nhiên công của nhiều người, có cả tôi, hì hì, nhưng công đầu là thầy Năm. Các đời hiệu trưởng về sau, chỉ việc kế thừa, hưởng thụ và… phá là chính.

Thứ Sáu, 22 tháng 11, 2019

Dùng người và quy trình

Chiều nay 22.11, Quốc hội họp, dành quá nhiều thì giờ để làm thủ tục miễn nhiệm một bà bộ trưởng tới tuổi về hưu. Họ gọi đó là quy trình. Quy trình nó thế, không thể làm khác được. Họ bảo vậy.

Luật lệ hay quy trình đều do con người tạo ra. Những anh cộng sản là chúa rườm rà, đẻ ra đủ thứ quy định, tự trói mình rồi bắt người khác phải theo. Nếu ai làm khác đi, họ sẽ mắng sao lại không theo quy trình, linh ta linh tinh… Cãi lại họ, họ sẽ bắt như bắt Phạm Chí Dũng chứ chả đùa.

Ai đó sẽ bảo rằng quốc hội đã “đẻ” ra bà bộ trưởng Tiến thì để quốc hội quyết là đúng rồi, vậy cho tôi hỏi, ở biết bao nước khác, bộ trưởng bị nghỉ hoặc xin nghỉ nhoay nhoáy, nghỉ người này lập tức có người khác thay, có phải quy trình không. Mà chả riêng cỡ bộ trưởng, ngay thủ tướng cũng vậy, họ cần quái gì quy trình. Lấy cái lợi ích của nước của dân đặt lên hàng đầu thì quy trình rườm rà hình thức chỉ đáng vứt vào sọt rác.

Thứ Năm, 21 tháng 11, 2019

Tòa, Hải, và luật sư

Phiên tòa quốc doanh xử luật sư Trần Vũ Hải “tội trốn thuế” đã khép lại. Nó đang bị chìm vào quên lãng như mọi sự kiện nẩy ra ở trên đời, ở mọi nơi cũng như ở xứ này. Nhưng lòng người liệu có yên có quên?

Tôi cũng như hầu hết mọi người đều không thích tòa án. Chả ai dại gì để tòa mời tòa gọi tòa triệu tập. Các cụ xưa dặn rồi “Vô phúc đáo tụng đình” (chỉ những kẻ vô phúc mới tới tòa). Sống ngoài tòa còn chửa yên, đáo tòa để thân tàn ma dại, tù tội, nhận cái kết quả “thân thể tại ngục trung”, ai mà muốn.

Về lý thuyết, tòa án là nơi tượng trưng cho công lý, thực hành công lý, nhưng lâu nay tòa ở xứ này cóc cần công lý. Tòa chỉ cốt cho có, để đe dọa con người, làm công cụ của nhà cai trị. Hiếm có phiên tòa quốc doanh nào xử thắng cho người bị oan ức. Rất nhiều người sau khi bị tòa phán quyết án, thụ án, tới khi được minh oan thì đã tàn tạ sống dở chết dở, gia đình tan nát, khổ đau ngút tận trời.

Tòa quốc doanh không cần luật, bất chấp pháp luật có tồn tại hay không. Xử công khai nhưng cứ lôi vào phòng kín, cấm người tham dự, thậm chí cấm cả nhà báo, sẵn sàng cúp điện khi có “sự cố”, chặn đường ngăn phố không cho ai lai vãng, bịt mồm bị cáo, đuổi cả luật sư… là những chuyện phổ biến trong lịch sử tư pháp xứ này.

Án của tòa hiếm khi căn cứ vào pháp luật mà chủ yếu là thứ án bỏ túi, án chỉ đạo, tuân theo chủ quan của những kẻ cầm quyền. Dù xử trong 1 ngày, thậm chí một tiếng đồng hồ, hay kéo dài vài tuần, thì án cũng đã có sẵn trước khi tòa tuyên. Luật chả là cái đinh gì. Một chế độ đã từng xóa sổ trường luật thì những kẻ hậu sinh của nó cần gì luật.

Điều chưa biết về chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh (kỳ 2)

Đúng ra phải kể ngay về thầy hiệu trưởng Nguyễn Văn Năm, nhưng thôi, gác lại để sau, sợ mọi người sốt ruột.

Tôi dỡ cái áo mưa ra, không đi công chuyện nữa, ngồi nghe thầy Năm rủ rỉ qua điện thoại. Và đây là lời thầy:

Mày nhớ không, hồi sau giải phóng, trường ta được thành lập để thu nạp các đối tượng chính sách, bồi dưỡng cho họ một năm trước khi họ vào đại học. Đối tượng thì mày rõ rồi, gồm bộ đội, cán bộ, con em cán bộ, con em gia đình cách mạng, thanh niên xung phong. Ban đầu chỉ tập trung vào những người ấy, sau nữa mới mở ra người dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa…

Năm 1977, tao bất ngờ nghe báo có khách, nói với ông Can bảo vệ cho mời vào. Nghe khách giới thiệu, tao biết mình đang nói chuyện với ông Nguyễn Hữu Hạnh, chuẩn tướng quân đội Sài Gòn, người có công rất lớn với cách mạng, nhất là ở chặng cuối cùng. Ông bảo, tôi nghe người quen thân giới thiệu anh có thể giúp được nên mạo muội tìm đến anh. Nhìn ông, thấy ngay cả sự bức xúc, dồn nén, buồn bã, thất vọng bộc lộ ra ngoài, mặc dù khuôn mặt rất hiền, nói năng nhỏ nhẹ. Tao bảo, anh cứ nói, liệu tôi có giúp được gì chăng.

Thứ Ba, 19 tháng 11, 2019

Chuyện chè chai đồng nát (kỳ 2)

Hình ảnh bà chè chai đồng nát cùng đôi quang gánh và lời rao buồn thảm gắn liền với nông thôn miền Bắc suốt mấy chục năm trời. Trong ký ức tuổi thơ tôi, bà chè chai và những nhân vật thời đại tiêu biểu khác ở thôn quê, gồm ông hoạn lợn, ông thợ cắt tóc, chú bán kem que, ông phó cối (thợ đóng cối), và bà Dậm bán bánh đúc buổi tối rất khó phai, bởi không có họ sẽ không phải thời thơ dại nữa, dù tuổi thơ đậm nét nghèo khó.

Mặt hàng chè chai đồng nát cũng dần biến đổi theo cuộc sống xã hội. Có nhẽ các nhà xã hội học cũng nên lưu ý khía cạnh này. Lúc đầu là giấy cũ, lông gà lông vịt, tóc rối, giẻ rách, đồng nát, sắt vụn, mảnh chai thủy tinh, về sau tự nhiên tăng thêm thứ này, loại bỏ thứ khác. Dần dà, các bà không mua mảnh chai, giẻ rách nữa, nhưng lại rao “ai dép nhựa rách bán không”. Vài chục năm gần đây, người thu mua ve chai thu lon bia, đồ nhựa, thậm chí mấy anh ve chai chạy xe máy bắt kịp thời cách mạng công nghệ, khoa học kỹ thuật, trong lời rao có cả tivi cũ, máy giặt, tủ lạnh, máy tính, laptop, điện thoại… hư cũ, mua tất. Lẽ dĩ nhiên, họ mua rất rẻ, nhưng bán cho họ cũng còn hơn vứt bỏ đi chẳng kiếm được xu nào.

Chuyện chè chai đồng nát

Hôm qua trên tivi phát cảnh Hội liên hiệp thanh niên tỉnh Bắc Ninh phát động phong trào thu gom vỏ chai nhựa để bảo vệ môi trường. Ai nấy ăn mặc đẹp, quần áo xúng xính, thiếu nhi đeo khăn quàng đỏ, thanh niên áo xanh da trời, người người, trường trường nô nức đem vỏ chai nhựa, túi ni lông, thậm chí cả những cái can nhựa, thùng nhựa có lẽ còn dùng được, tới điểm thu gom. Mọi người hỉ hả, phấn khởi khi đã góp phần bé tí làm quả đất sạch hơn.

Hồi tôi còn nhỏ, học cấp 1, cấp 2 ở miền Bắc những năm thập niên 60, cũng từng nhặt nhạnh đủ thứ, cũng nô nức phong trào, gọi là kế hoạch nhỏ. Nhưng chả bao giờ nghĩ tới chuyện bảo vệ môi trường, mà chỉ một phần do đoàn-đội phát động, ra chỉ tiêu, không thể không tham gia, phần khác bán mấy thứ ve chai sẽ có tiền mua bút chì, mua kẹo, dù “thu nhập” chả bao nhiêu. Giờ nghĩ lại, thời ấy cái gì cũng thiếu, nên chẳng bỏ đi thứ gì. Người lớn thì “dọn tí phân rơi, nhặt từng ngọn lá/mỗi hòn than, mẩu sắt, cân ngô/ta nâng niu gom góp dựng cơ đồ”, còn trẻ con thì suốt ngày lùng sục, tìm bới, nhặt nhạnh bất cứ những gì có thể bán được, nộp được cho kế hoạch nhỏ. Những loại “hàng” chính là giấy vụn, sắt vụn, mảnh chai (thủy tinh), tóc rối, lông gà lông vịt, giẻ rách. Hồi đó gọi mớ phế thải là chè chai đồng nát, bây giờ người ta nói gọn bằng tên cụt lủn ve chai. Thỉnh thoảng lại nghe ngoài đường làng mấy bà quang gánh vừa đi vừa rao “Ai lông ngan lông gà lông vịt đồng nát giẻ rách bán không”, “Ai chè chai đồng nát bán không”, “Ai chè chai đồng nát nào”. Bây giờ cũng có người thu mua như vậy, chỉ khác một chút là đội ngũ đã được trẻ hóa chứ không chỉ thuần bà già, rao cũng khác, theo ngôn ngữ thời đại: “Ve chai bán không”.

Chủ Nhật, 17 tháng 11, 2019

Điều chưa biết về chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh

Nói đến chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh nhiều người biết, lẽ đâu dám viết rằng “điều chưa biết”. Nhưng quả thật, tôi nghĩ điều tôi sắp kể ra đây, người biết chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Trước khi kể, vòng vo chút đã, như các cụ ngày xưa bảo phải “nói có đầu đuôi”. Tất nhiên tôi không khề khà tới mức, kiểu thưa ông con tằm nó nhả ra tơ, người ta đem tơ bán cho người tàu, người tàu dệt thành the rồi bán sang ta, ông đi mua the về may thành áo… Tôi chỉ làm chút lý lịch trích ngang thôi.

Ông Hạnh là chuẩn tướng, sĩ quan cao cấp của quân đội Việt Nam cộng hòa, mà người cộng sản gọi là “quân đội ngụy, ngụy quân”. Ông được mặt trận (tức phe cách mạng) móc nối, dụ dỗ nên ngả theo cách mạng. Thời trước 1975 ở miền Nam có câu “Ăn cơm quốc gia, thờ ma cộng sản”, dạng này nhiều lắm, trong đó có ộng Hạnh. Ông Hạnh thuộc nhóm “ăn cơm” kiểu Nguyễn Thành Trung, Tôn Nữ Thị Ninh, chứ không thể xếp chung vào nhóm Phạm Ngọc Thảo, Phạm Xuân Ẩn, Đặng Trần Đức, Vũ Ngọc Nhạ… bởi những ông vừa kể ăn cơm cộng sản, giả vờ phụng sự quốc gia. Một dạng là tình báo, điệp viên, còn một dạng là hai mang, bề tôi thờ hai chúa.

Dân đen như chúng tôi tất nhiên trước ngày đất nước thống nhất chả biết gì về ông Ẩn, ông Nhạ, lại càng không biết những người như ông Hạnh. Chỉ sau năm 1975, chỗ này chỗ kia xì ra, có lúc um lên, nhà văn nhà veo ghi chép thì công tích, sự nghiệp của họ mới rõ dần. Người ta biết ông Hạnh chủ yếu ở những giây phút cuối cùng, khi ván bài đã chuẩn bị ù, ông giúp cho tướng Dương Văn Minh có những động tác và chỉ thị mang tính quyết định để… đầu hàng, có lợi cho cách mạng. Nói gì thì nói, chỉ cần một lời khuyên của ông Hạnh với tướng Minh khi ấy, đã cứu được hàng nghìn người, thậm chí cả vạn người khỏi cái chết, giúp cho Sài Gòn gần như còn nguyên vẹn. Tất nhiên cả ông Hạnh lẫn tướng Minh big đều không hình dung ra được về sau lời ca của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước đã bị cải biên thành “tiến về Sài Gòn, ta chiếm nhà mặt tiền; tiến về Sài Gòn, ta chiếm nhà thật toooo…”.

Nhạc và nhạc

Dư luận đang um về phát ngôn của ông nhạc sĩ phong trào Trần Long Ẩn. Cũng chưa rõ ổng có nói hẳn vậy không, chỉ thấy trên mạng xã hội và vài tờ báo, nhưng sự phản đối thì khá quyết liệt. Ai muốn biết ông Ẩn Long nói gì, cứ vào gu gồ gõ chữ Trần Long Ẩn thì ra ngay kết quả, nhà cháu không mất công thuật lại.

Chỉ nói riêng rằng, ông này có nhẽ được mỗi bài Tình đất đỏ miền Đông, còn những bài viết về sau, như Một đời người một rừng cậy, Đi qua vùng cỏ non... chỉ tinh lý sự, triết lý vớ vẩn, chẳng hạn "khi nghĩ về cuộc đời, tôi thường nghĩ về rừng cây", "ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ sẽ dành phần ai"... nghe rất chối, nổ mìn vào lỗ tai. Mọi người cứ thử ngẫm mà xem, không phải cứ hô hào triết lý mà ra lẽ đời đâu. Anh nào càng kêu to, càng nói lắm, càng rỗng tuếch. Ngược lại, đọc những ca từ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn mà coi, không hề lên giọng dạy dỗ, lý sự, nhưng câu nào chữ nào cũng là chiều sâu cuộc đời, là thân phận con người. À, mà thôi, đem so ông Ẩn Long với cụ Trịnh, quá khập khiễng.

Nhân tối hôm qua "bàn" về âm nhạc, lại nhớ chuyện này.

Có một hôm, tôi ngồi lai rai với các đồng nghiệp, cả bắc cả nam. Mọi người bảo bây giờ đến tiết mục hát. Mấy anh Đoàn Khắc Xuyên, Nguyễn Duy Thông cười bảo ông Thông hát một bài nghe coi. Các bác ấy thừa biết giọng thuốc lào của tôi thì hát hò cái gì. Nhưng họ không biết gót chân Asin mà tôi giấu kín. Cái kim bọc giẻ lâu ngày cũng ra. Nhà báo Bùi Anh Tú cùng dân bắc như tôi buột mồm anh Thông chỉ biết nhạc đỏ thôi, muốn hát nhạc đỏ thì anh ấy chơi được, chứ nhạc khác thì chịu.

Thứ Năm, 14 tháng 11, 2019

Khoai và sự tử tế (kỳ 3, cuối)

Trẻ con nông thôn miền Bắc những năm thập niên 50 - 70 không chỉ ăn khoai thay cơm mà gần như đứa nào cũng biết… mót khoai. Mót khoai, mót lúa đã thành thứ nghề tay trái khi làng quê biến thành hợp tác xã. Đám chúng tôi không biết chơi tem, nuôi cá vàng, đánh đàn ghi ta, vẽ vời này nọ như các bạn thành phố sơ tán về, nhưng lại rất giỏi đánh dậm, cất vó tép, câu cá, gánh lúa, nhổ mạ, đun nấu bằng rơm rạ hoặc lá tre, kiếm rau lợn, rút rơm trâu, trèo cây hái quả, ngụp lặn dưới cừ, và biết mót lúa mót khoai.

Cũng chả biết ai đã đặt cho cái việc ấy là “mót”. Trong tiếng Việt, chữ mót có nhiều nghĩa, cái nghĩa mà tôi muốn nhắc tới là nhặt nhạnh, tìm kiếm những gì còn sót lại. Cuộc đời đổi thay, bây giờ ngay cả những vùng nghèo nhất cũng không còn “nghề” mót nữa. Nó chỉ là dấu ấn của một thời, một giai đoạn nghèo đói, thiếu thốn, vất vả.

Sau khi miền Bắc hòa bình lập lại, nông thôn đang đà trở mình thay da đổi thịt, xóa dần nghèo đói, đùng một cái, nhà nước học tập mô hình kinh tế bên Liên Xô, Trung Quốc, bắt tất cả nông dân phải vào hợp tác xã. Mỗi thôn (làng) là một hợp tác xã, bỏ hết tên cũ, đặt cho tên mới rất kêu, đầy sắc màu cách mạng, nào là Quyết Tiến, Thắng Lợi, Bình Minh, Rạng Đông, Cờ Đỏ, Thành Công… Thôn Trà Phương quê tôi đông khẩu, được tách ra thành hai hợp tác, Bình Minh và Thụy Sơn. Ruộng đất, trâu bò của các hộ gia đình bị sung công hết vào hợp tác, chỉ chừa cho mảnh vườn có căn nhà đang ở. Mọi thành viên trong gia đình được gọi là xã viên. Nhà nào lần chần không chịu vào, chính quyền và hợp tác làm tình làm tội.

Thứ Tư, 13 tháng 11, 2019

Khoai và sự tử tế (kỳ 2)

Đang kể dở chuyện khoai. Vị tân bộ trưởng tư pháp Nhật Bản ý thức rất rõ rằng một chính phủ liêm chính như chính phủ Nhật cũng như dân Nhật dứt khoát không chấp nhận mọi hành vi hối lộ, tham nhũng, dù “phương tiện” hối lộ chỉ là khoai, là xoài, là dứa, những thức nhà trồng được, tự cung tự cấp, cây nhà lá vườn. Và ngay cả lý do chỉ biếu để bày tỏ tình cảm, cảm ơn theo lẽ đời thông thường, nhưng bị đặt vào trường hợp này, người Nhật cũng không chấp nhận. Hôm nay biếu củ khoai, ngày mai biết đâu sẽ mua chuộc người khác bằng những thứ ghê gớm hơn nhiều. Minh bạch, liêm chính là vậy.

Nói thế để thấy rằng, ở xứ An Nam, giữa lời nói và bản chất, không bằng một góc người Nhật. Hệ thống quan chức tham nhũng tràn lan, từ trên xuống dưới. To hốc kiểu to, nhỏ xơi kiểu nhỏ. Mua quan bán tước đã thành lệ. Đi đêm, chạy cửa sau không là chuyện hiếm. Một kẻ cầm đầu bộ Thông tin – Truyền thông như Trương Minh Tuấn viết sách dạy đời, khuyên răn thiên hạ phải giữ lòng trong, từng chỉnh đốn cấp dưới dịp tết đừng biếu xén quà cáp, nhưng chính y lại lợi dụng vị thế mình để bề tôi tổ chức ca ngợi ông bố đẻ quá mức, xòe tay ra túm một nhát 300 nghìn đô Mỹ do đám lâu la chạy cửa sau. Kẻ tiền nhiệm y, Nguyễn Bắc Son, còn kinh hơn, đút túi vài triệu đô, coi chừng ấy chưa là cái đinh gì. Nếu vụ AVG - MobiFone không vỡ lở do ăn chia không đều, thì đám này vẫn vênh vang “trong sạch vững mạnh”, tha hồ đè đầu cưỡi cổ dân, tha hồ hại người ngay, người lương thiện. Nói đâu xa, chính tôi cũng là một trong hàng nghìn nạn nhân bởi bàn tay tàn bạo của Trương Minh Tuấn khi tôi tố giác thói rởm đời của y và đồng bọn, ngay khi y đang ngồi ghế cao ngất ngưởng. Nhưng tôi không thù y, bởi tôi luôn tin trời có mắt, và cuối cùng y đã biết thế nào là luật nhân quả.

Thứ Ba, 12 tháng 11, 2019

Nhân văn giai phẩm

Hôm vừa rồi ra Hà Nội, tới thăm bác Chuyên. Ấy là tôi muốn nói về ông anh đáng kính, thiếu tướng Phạm Chuyên, cựu giám đốc Công an Hà Nội. Tới nơi đã thấy quan năm, đại tá Đào Lê Bình chờ sẵn ngoài cổng, cười bảo đi đứng kiểu đếch nào mà lâu thế. Y không biết tôi lạc đường.

Cả bác Chuyên giai lẫn bác Chuyên gái (bác Trinh) niềm nở ân tình. Ông anh bảo, lần trước em tới chưa kịp coi kỹ kiểm kê gia sản nhà anh, lần này anh cho em thực mục sở thị. Tưởng vàng bạc châu báu ngọc ngà sừng tê đồi mồi san hô đá quý gì, mà những thứ ấy làm sao hợp với một người trong sạch, hóa ra chỉ tinh tranh là tranh. Mua có, tặng có, sưu tầm cũng có. Ấn tượng nhất là mấy bức chân dung chủ nhà và tranh phong cảnh. Góc tranh, ký tên họa sĩ Trần Duy. Tôi đeo cái kính vào để coi cho kỹ, đang định hỏi thì đại ca đã đoán được ý thằng em, nói ngay, của Trần Duy đấy, Trần Duy nhân văn giai phẩm.

Cái tên gợi lại cả một thời kỳ lịch sử, một chặng đường oanh liệt và đau thương.

Thế hệ sinh giữa thập niên 50 chúng tôi, hầu như ai cũng được biết về cái gọi là vụ án Nhân văn giai phẩm, biết những con người dám xông lên đoạt trời như Phan Khôi, Nguyễn Hữu Đang, Trương Tửu, Phùng Quán, Trần Dần, Trần Duy, Phan Kế An, Hữu Loan, Văn Cao, Lê Đạt, Nguyễn Bính... Đó là những "người nhất" trong mười mấy triệu người ở miền Bắc trước năm 1960.

Ngồi xó bếp nói chuyện thế giới

Ngài tổng thống cánh tả xứ Bolivia, Evo Morales đã phải từ chức và nghe nói đã có lệnh bắt giam. Đang trốn chui trốn lủi, chả biết có thoát không.

Trên thế giới, những đảng có xu hướng cộng sản và chủ nghĩa xã hội, dính dáng tới tí mác-lênin, búa liềm, thì tự nhận là cánh tả, tiến bộ, để đối lập với cánh hữu (bảo thủ, hung ác, phản động).

Morales là bạn thân của mấy anh em nhà độc tài Cuba dòng họ Castro, chơi thân với đám Hugo Chavez và Maduro bên xứ thiên đường Venezuela, cánh hẩu với Daniel Ortega ở Nicaragua. Morales chủ trương thắt chặt quan hệ với các nước đỉnh cao thời đại Cuba, Venezuela, Triều Tiên, Nicaragua, Nga và... (thôi, ai cũng biết rồi), tinh bạn bè chí cốt.

Ngày 20.10, Mo tuyên bố thắng cử bằng cuộc bầu cử gian lận. Cánh tả nào mà chả gian lận. Dân chúng phản đối ầm ầm. Mo kệ.

Dân chúng biểu tình đòi Mo từ chức. Mo kệ.

Đêm trắng Bách Thảo – Thiên Sơn Suối Ngà (kỳ 5, cuối)

Dân văn tụi mình, chả riêng gì K17, chắc ai cũng biết cuốn tiểu thuyết lừng danh “Năm đêm trắng” của F.Dostoievski. Nghe thầy Chung giảng, đứa nào cũng mê Đốt. Rồi lại xem phim ở rạp Kinh Đô gần vườn hoa Cửa Nam nữa. Chuyện về hai người trẻ gặp nhau trong 5 đêm trắng và nhờ những đêm kỳ diệu đó đã thoát ra khỏi cuộc sống cô độc. Chả biết các anh chị, các bạn K17 khác thế nào, nhưng bản thân mình, mình đã mang cái tâm trạng và sự giải thoát ấy mỗi lần K17 đàn đúm. Và lần này, dù chỉ có 2 đêm trắng, một đêm Bách Thảo và một đêm Thiên Sơn Suối Ngà.

Mà lạ. Có lần, mình nghe cái Bùi Lan Hoa, hay đứa nào đó, cười bảo “chả có gì, chỉ có già”. Ấy là nó đùa vui. Nhưng mình tưởng thật. Đều đuôi 6 đầu 7 cả, chả già thì trẻ với ai. Ngày thường, ai cũng nói thằng Cào như ông cụ. Già nua, nhăn nheo, gắt gỏng, cam chịu. Có lúc mình ao ước được trẻ như… anh Hồng, Trần Ngọc Hồng, hì hì. Vậy mà lần nào cũng thế, cứ gặp đồng bọn K17 mình lại tự thoắt thay đổi, như đứa trẻ con, nhí nhố, múa may, chắc trông rất buồn cười. Họp lớp, họp khóa giống như cuộc cải lão hoàn đồng. Những đêm trắng như làm ta trẻ lại, sống với ngày xưa, cảm thấy 4 năm Mễ Trì thật gần chứ không phải xa lơ xa lắc.

Bữa tối xơi món lợn mán ở Thiên Sơn Suối Ngà quả là đáng chép vào sử biên niên của K17. Thằng Ba múa may thế nào dính cụ nó tóc vào bát mắm tôm để chấm đặc sản nòng nợn nuộc. Nê Lin chưa kịp bàn về nòng nợn nuộc thì mớ “mấn như ti” của nó đã bàn rất đậm. Đám con gái cười như chưa bao giờ được cười, đứa thì lấy khăn ướt lau mắm tôm, đứa chạy tìm dây thun, đứa lo cột tóc, đứa chụp ảnh, đứa bón cơm cho nó… Tất cả xúm xít quanh thằng giặc đầy hương mắm. Lúc ấy trông nó chẳng khác gì ông vua, mặc cho đám phi tần, thị nữ, quân hầu muốn vật vã, hành hạ, làm gì thì làm. Nhà ăn Suối Ngà vui như đám hội. Bọn trẻ phục vụ đứng ngó mấy ông bà chú bác ngả nghiêng cười giỡn vui tươi, chả khác gì được xem tuồng chèo miễn phí. Mỗi lần như thế, có cảm giác K17 không phải là bọn sồn sồn ngấp nghé già nữa mà đám trẻ mục đồng. Hỏi sao mà không trẻ lại, không vui cho được.

Công an oan

Tôi là người dễ mủi lòng. Khi các anh chị công an nhưng là đồng nghiệp ở báo Công an đòi nhà suốt 10 năm không được dù đã đóng đủ tiền tỉ; rồi lại cả chục cán bộ chiến sĩ công an huyện Đông Anh (quê cụ chủ tịch nước) hôm qua cực chẳng đã phải ra đường căng biểu ngữ đòi nhà sau 17 năm trời bị lừa đảo, tự dưng tôi thấy thương họ, như thương mọi dân oan khác ở xứ này.

Nói như nhà thơ Dương Tường, tôi đứng về phe nước mắt, bất kể họ có còn đảng còn mình hay không.

Trong vốn từ tiếng Việt, từ "dân oan" có lâu rồi, nhưng ít được dùng, chỉ thỉnh thoảng xuất hiện trong văn học hiện thực phê phán thời Pháp cai trị. Dân oan hồi đó hiếm lắm, mặc dù người cách mạng tố bọn Pháp rất tàn ác. Dân oan trong đời thực ở xứ này chỉ phổ biến khi chế độ mới vì dân nhưng không vì dân, đại trà nhất là sinh ra từ những vụ cướp đất theo luật đất đai sở hữu toàn dân.

Bây giờ dân oan không đơn độc nữa, bởi có cả công an oan. Biết đâu rồi có ngày sinh thêm cán bộ oan, đảng viên oan, trung ương oan...

Thứ Hai, 4 tháng 11, 2019

Đêm trắng Bách Thảo – Thiên Sơn Suối Ngà (kỳ 4)

Sẽ thật thiếu sót nếu không nhắc tới một thành viên K17 không có mặt mà cũng như có trong cuộc hội ngộ mùa thu Kỷ Hợi này. Nguyễn Huy Hoàng. Mình cố ý tách y ra khỏi bài kỳ 3 để mọi người cùng nhớ về một người bạn đặc biệt đang ở nơi xa xôi, hơn vạn cây số.

Hoàng đen không phải mọi cuộc vui đều vắng, dù ở rất xa, đi về quá tốn kém. Lần hội khoa hội khóa năm 2006, Hoàng là cục nam châm thu hút bạn bè. Y kể chuyện, đọc thơ, y chụp ảnh kỷ niệm với người này người khác, tíu tít cả lên. Mình còn giữ được tấm ảnh rất đẹp mình đận ấy chụp cảnh thầy trò trao đổi trò chuyện tâm đắc, thầy Hà Minh Đức với trò quý Huy Hoàng. Tóc thầy tóc trò sương đậm như nhau. Còn những cuộc khác, nếu y không về, không tham gia thì bao giờ cũng có quà, cho cả bọn. Quà từ nước Nga, của một đồng, công một nén.

Sau đít cua Bách Thảo của bác cả Năng, khi bạn Đạm lên công bố gói quà to đùng Hoàng đen gửi về, mình lẩm bẩm phen này thì sô cô la ngập chân răng. Y như rằng, sướng ngon không thể tả. Mình vừa loi choi chụp ảnh (lấy cớ thôi) vừa thoăn thoắt nhảy bàn này bàn khác nhót sô cô la chén đã đời. Không dám lấy mãi một chỗ sợ “chúng nó” biết mình ăn tham, đồ chết đói. Vừa nhồm nhoàm sô cô la Nga, vừa thầm cầu giời khấn phật sang năm 2020, lại tháng 10, mùa thu, thị Đạm hay thị Hà thị Nga chẳng hạn, hiên ngang cướp diễn đàn hét lên giữa hội trường, các bạn im, im, để tớ thông tin về Nguyễn Huy Hoàng. Thì ra, khi đã yêu nhau, quý nhau chân thành, chung những kỷ niệm, dù cách trở vạn dặm vẫn đến được với nhau.

Khoai và sự tử tế

Hôm qua 31.10, báo chí đưa tin một vị bộ trưởng trong nội các Nhật của thủ tướng Shinzo Abe, ông Katsuyuki Kawai, đứng đầu Bộ Tư pháp, đã tự giác từ chức. Lý do: khi ông tranh cử nghị viên, bà vợ ông đã thật thà biếu khoai và ngô, những thức cây nhà lá vườn, tự trồng được, cho cử tri. Dư luận Nhật bảo rằng đó cũng là hành vi mang tính hối lộ, mua chuộc. Người Nhật dứt khoát không chấp nhận sự lem nhem. Ông Kawai không muốn mang tiếng là người lem nhem. Chuyện này sẽ bàn thêm ở phần cuối.

Nhắc tới khoai, nghĩ ngay tới xứ mình. Khoai là một phần của cuộc sống người Việt, là bản sắc Việt, có khi còn hơn cả hoa sen, áo dài, những thứ gần đây được xưng tụng, tung hô thành quốc này quốc nọ. Khoai có nhẽ chỉ chịu xếp đứng sau rau muống và truyện Kiều.

Suốt thời thò lò mũi xanh, quần đùi cởi trần đánh dậm, tới tận khi biết để ý gái làng, tôi rặt ăn khoai. Bữa chính khoai, bữa phụ cũng khoai. Sáng khoai, tối khoai, đến nỗi đùa nhau, nhà mày ăn cơm chưa, chứ nhà tao khoái ăn sang (sáng ăn khoai). Nồi cơm, gọi là cơm cho ra vẻ chứ thực ra một phần gạo bốn phần khoai. Đang dở bữa, thấy khách tới, chị tôi kín đáo đậy vung nồi lại kẻo người ta nhìn thấy sẽ cười thày bu. Chị tôi bảo vậy. Chị thường giành ngồi đầu nồi, không phải để tranh ăn, mà chủ động nhặt nhạnh bới xới những chỗ có cơm rải rác dồn vào bát thày bu, sau đó là các em, khi tới phần mình chỉ rặt khoai là khoai. Ký ức về khoai, chị tôi và sự tử tế cứ theo mãi tới bây giờ.

Chủ Nhật, 3 tháng 11, 2019

Đêm trắng Bách Thảo - Thiên Sơn Suối Ngà (kỳ 3)

Sẽ có ai đó bảo, gớm, chỉ gặp nhau thôi, mà nhều nhào gì đâu, vỏn vẹn mấy chục tiếng đồng hồ, cứ làm như họp quốc hội không bằng, mà viết lắm thế, lại còn tãi ra, lại còn sụt sùi, lại còn kể lể con cà con kê... Nhưng khổ nỗi, mình lâu nay “quen mất nết đi rồi”, vả lại có mấy khi được nói đâu, chứ cứ như bọn Xuân Ba, Bá Tân, thị Thúy, chúng mồm năm miệng mười, chúng cóc cần viết lách, chữ nghĩa, đã đi một nhẽ. Thôi thì ai thích thì đọc, cũng để mua vui được một vài trống canh.

Nếu được nói riêng về những bạn lớp Văn K17, mình sẽ rụt rè bảo thế này, các anh chị ạ, các bạn ạ, chúng ta đã có những tháng ngày thật vui thật đẹp. Cứ tưởng tượng, do… biến đổi khí hậu chẳng hạn, tự dưng K17 tan đàn xẻ nghé, chẳng thế liên lạc gì với nhau, chả nhớ được bất cứ chút xíu ký ức bao nhiêu năm xưa cũ, chắc là buồn lắm. Những người khác, mình không biết thế nào, chứ với bản thân, khi hiểu rằng đang mấp mé già, thì xa lớp, xa bạn bè, xa K17 là điều khó vô cùng, nhiệm vụ bất khả thi. Chả hạn mình không thể thì thào vào tai Xuân Ba hoặc Chiến trắng, rằng không chơi với chúng mày, tao đâu có thiệt gì, tao thiếu quái gì chỗ chơi, v.v.. Mình lâu nay được phong danh hiệu “ba phải”, giống như một dạng chủ tịch ủy ban trung ương mặt trận tổ quốc K17, mười rằm cũng ư, mười tư cũng gật, cứ thích chơi với tất cả, chả muốn làm mất lòng ai bao giờ. Vậy nên mỗi cuộc gặp, mỗi đêm trắng chỉ bổ sung niềm vui, chỉ thấy vui thôi, kể mãi cũng không hết.

Nói thật lòng, K17, và nhất là đám lớp văn, vốn nghèo. Dạng khơ khớ chỉ đếm được trên đầu ngón tay út. Nhưng tiền bạc không cản trở được những cuộc í ới hẹn hò. Hưu hiếc cả rồi, ra đi là sự đã liều, đi đâu cũng cân nhắc, kể cả về quê, nhưng khi nghe bác cả Năng, bác cả Thuận, bác cả Nguyệt phát tín hiệu là lên đường. Đêm trắng thứ nhất ở vườn Bách Thảo, mình hát cho thằng Đồng nghe “tình sâu với nghĩa nặng, biến ta lại nhớ rừng, nên chi giữa đồng bằng, mà gió ngàn bay về, tìm âm vang sóng vỗ”, đúng cái tâm trạng của đứa ở xa được về tụ với bè bạn. Có cuộc đoàn viên như thế này, xin cảm ơn tất cả anh chị, các bạn.

Bệnh hình thức đã quá nặng

Thủ tướng nước này, ông Nguyễn Xuân Phúc, đang dự hội nghị cấp cao tại Bangkok (Thái Lan). Coi những hình ảnh do TTXVN gửi về, chỉ mong sao chuyến "quan hệ quốc tế" của ngài có kết quả thiết thực. Lại sực nhớ lần xuất ngoại của ngài thủ tướng hồi tháng 9 mà lăn tăn đôi điều.

Tôi nhận thấy, qua tất cả những gì mà báo chí quốc doanh thông tin (có lợi) về chuyến "thăm cấp nhà nước" của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Nga, Na Uy, Thụy Điển, có điều rất đáng quan tâm.

Riêng anh Nga ngố không nói làm gì, vẫn nặng phô trương, màu mè, hoa hòe hoa sói, một thứ di sản còn đậm của triều cộng sản Liên Xô chưa dễ gì xóa được, thì ở 2 nước Na Uy, Thụy Điển, những điều diễn ra của nước chủ nhà khiến ta phải ngẫm nghĩ kính phục.

Hai nước này vẫn còn duy trì thể chế quân chủ, tức là còn vua, còn hoàng gia, dưới hoàng gia là chính phủ. Cứ tưởng phong kiến đặc sệt thế, họ sẽ màu mè cờ đèn kèn trống, tiền hô hậu ủng, hoa hoét ngập tràn. Ai ngờ, đón tiếp, trò chuyện, hội đàm với thủ tướng của một nước "từng đánh thắng hai đế quốc to", "đất anh hùng của thế kỷ 20", cả đức vua lẫn thủ tướng hai nước quá giàu này đã tổ chức rất mực giản dị, thân mật, không rùm beng hoa hoét mà vẫn lịch sự, trọng thị. Căn phòng tiếp khách, chỗ ngồi, cái bàn cái ghế đều chỉ như ở một công sở hạng thường xứ ta. Và đặc biệt, hầu như không bày biện hoa này hoa nọ. Chả hạn trên cái bàn tiếp đón của vua Thụy Điển chỉ có mỗn bình hoa bé tí xíu, để gọi là có. Đón tiếp cũng không có cảnh bắt đám trẻ con ngơ ngác cầm hai tay hai cờ vẫy rối rít. Nếu ta bất chợt nhìn thấy cảnh này thì hóa ra do Đại sứ quán VN tổ chức, xuất khẩu cả đặc sản ra xứ người.

Ăn nhau là ở cái thái độ đối với con người, chứ không phải hoa. Nước càng giàu, cỡ như Na Uy, Thụy Điển, lại càng thiết thực, giản dị, thực chất. Tôi cũng từng nghe nước Hà Lan cũng là một quốc gia rất giàu, họ trồng hoa xuất đi khắp thế giới, cả nước họ là một vườn hoa khổng lồ rực rỡ, nhưng những cuộc đón tiếp quốc khách của nhà nước cũng rất bình dị, không hoa hoét quá đà.

Thứ Năm, 31 tháng 10, 2019

Đêm trắng Bách Thảo – Thiên Sơn Suối Ngà (kỳ 2)

Ngày 13.10, tức còn 2 ngày nữa mới tới thời hạn đàn đúm chính thức, mụ Huệ thông báo trên phây búc “Minh con ra rồi”, đã đón thị ở ga Hàng Cỏ. Lại còn khoe ảnh ngả nghiêng với nhau tại nhà ga, cả chiếc cầu thang cuốn hiện đại mới lắp, như để làm bằng chứng. Nếu đương sự là ai khác chứ không phải Minh con - Phan Hồng Minh, mà là Thông cào, Bá Tân, Văn Bảo, Ngô Đồng… chẳng hạn, thì thông tin ấy cũng mau chóng chìm trong sự cảm nhận bình thường. Nhưng đây là… Minh con, người bạn gái nhỏ nhắn xứ Nghệ đã biệt tích suốt từ buổi tan đàn xẻ nghé tới giờ. Cái công truy lùng, truy nã được đương sự Minh, kể ra thì ly kỳ và dài lắm, để khi khác. Đọc mấy chữ information của Huệ, chả biết ai thế nào, chứ riêng mình rất cảm động. Chỉ nghĩ đơn giản rằng, mình ra ngoài ấy sau Minh là kém tình hơn bạn ấy rồi.

Thế là sau những cuộc săn lùng tìm kiếm mò ra được Nguyễn Huy Tưởng (Ý Yên, Nam Định), Nguyễn Sóng Hùng (Kinh Môn, Hải Dương), lần ni là bạn Minh con, hy vọng sắp tới sẽ tòi ra bác Nguyễn Ngọc Xuân (Ninh Bình), anh Trần Nam Việt (Nghệ An), bạn Hà Bích Liên, bạn Nguyễn Thị Mùi (Hà Nội), bạn Phạm Văn Bích (Nam Định), anh Trần Quang Thuật (Hà Nam), anh Chính (Từ Liêm, Hà Nội), các anh chị và các bạn Hán Ngữ nữa, như anh Tuấn (Ngữ), bạn Trương Đức Quả, bạn Viết, bạn Đường (Hán)… Sự tham gia thường xuyên hơn của chị Ngụ, bạn Nam, bạn Mét… sau thời gian dài vắng bóng càng làm cho mái nhà K17 thêm đầm ấm, yêu thương.

Thật cảm động nếu chúng ta biết rằng Sóng Hùng không phải dễ gì “thoát ly gia đình” như Thông cào, bởi Hùng sức khỏe hơi bị kém, lại ở xa nhất trong hội K17, tuốt tận Cần Thơ; rồi chị Ngụ cũng tuổi tác rồi, đâu còn phơi phới tuổi xuân TNXP “người con gái quê ta, đôi mắt trong tựa ngọc, như giọt nước sông La” ngày xưa, thế mà cả hai đều có mặt vượt kế hoạch đề ra. Thú thực, khi nhìn thấy chị Ngụ, thấy Sóng Hùng ở cổng nhà khách Bách Thảo, mình ứa nước mắt cảm động, vội lén lấy vạt áo chùi đi kẻo mụ Hà mụ Đạm mụ Hương con… đang gần đó nhìn thấy thì… xấu hổ lắm. Trai tráng đếch gì hơi tí khóc nhè.

Đảng cộng sản (kỳ 3, cuối)

Đất nước Việt này, như người cộng sản thường tự hào, hội được đủ điều kiện thuận lợi. Đất đai phì nhiêu, rừng vàng biển bạc, khí hậu thuận lợi, tài nguyên phong phú, con người thông minh, lịch sử rạng rỡ, vị trí đầu mối… Nói chung là rất nhiều 4 chữ. Nhẽ ra, với tiềm năng như thế, không được như Tôn Ngộ Không vặn mình một cái đã đi được 10 vạn 8 nghìn dặm, thì cũng phải đứng ở hàng đầu trong hàng ngũ giàu có, hạnh phúc, “sánh vai với các cường quốc năm châu”, chí ít thì cũng phải bằng anh bằng em. Đằng này, cứ lẽo đẽo cầm dép chạy sau, tụt hậu, trong nhóm nước nghèo, đội sổ về nhiều mặt, rồi lại đổ thừa lý do này lý do khác. Thôi thì mấy chục năm đổ thừa do chiến tranh, cũng thuận nhĩ đi, nhưng từ ngày “giải phóng”, đất nước thống nhất đến nay, không phải động binh múa đao nữa, sao vẫn cam chịu cuối hàng. Hay lại đổ do cấm vận, do bọn bành trướng bá quyền Bắc Kinh, do thế lực thù địch, do n thứ. Thế thì hãy xem lại mình đi, mình có như thế nào mới tạo ra nhiều kẻ thù vậy. Đường quang đường phẳng chẳng đi, cứ cắm đầu đâm quàng bụi rậm. Chủ nghĩa yêu nước, ý thức dân tộc cao quý bị biến thành đấu tranh giai cấp một mất một còn, chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản lạc hậu, bế tắc, phản tiến bộ, phản quy luật. Đó là nguyên nhân cốt lõi, chứ chẳng phải A, B, C gì khác.

Chả nói đâu xa, rất nhiều quốc gia, nhỏ hơn xứ ta, nghèo hơn xứ ta, khí hậu khắc nghiệt, tài nguyên chả bao nhiêu, chỉ trong vài chục năm vượt lên đứng hàng đầu thế giới. Thôi, không lấy dẫn chứng Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan nữa, kẻo lại bảo chỉ có bấy nhiêu nói ra nói vào mãi, nhạt. Tôi vừa đọc trên một tờ báo trong nước, kể rằng “Chỉ trong vòng 40 năm, nhắc đến Dubai, người ta nghĩ ngay đến một thành phố hiện đại và xa hoa bậc nhất thế giới. Số liệu năm 2016 của Hội đồng Du lịch thế giới (WTTC) cho thấy ngành du lịch tại Dubai đóng góp 64 tỉ USD cho nền kinh tế, tương đương 11,2% GDP. WTTC cũng dự báo con số này sẽ tăng cao gấp đôi trong 10 năm tới. Không phải dầu mỏ, mà chính con người, chính đường lối họ chọn đã đem sự phồn vinh cho Dubai. Từ một vùng đất cằn khô cát cháy, hầu như chẳng có gì đáng kể, nay những gì Dubai có được, phần lớn là nhờ bàn tay, khối óc con người, biết đi đúng hướng”.

Thứ Tư, 30 tháng 10, 2019

Đêm trắng Bách Thảo – Thiên Sơn Suối Ngà (kỳ 1)

Chiều 19 tháng 10, khi mình gõ những chữ này. Đã hai ngày trôi đi mà tất cả cứ hiện rõ mồn một. Mái tóc trắng phớ (đen được là nhờ nhuộm) với bộ óc già nua theo năm tháng vẫn còn chất khít khìn khịt đủ thứ âm thanh, hình ảnh của hơn 6 chục tiếng đồng hồ. Những khoảnh khắc trong đời không dễ gì có được.

Lúc ngồi ở nhà chờ sân tàu bay Nội Bài, mình bỗng dưng bần thần, tặc lưỡi tự bảo, biết thế vứt bà nó cái vé khứ hồi vào Sài Gòn, đếch thèm xuống xe chia tay, đếch thèm “Đời vui giờ có vậy/Thoáng ngày vui qua rồi”, ở Hà Nội chơi thêm tối nữa, đêm nữa, lại được tán phét, lại trà lá rượu chè ầm ầm, muốn ra sao thì ra, sướng bao nhiêu không nào. Rồi có khi còn kịp bắt xe ôm tới Mễ Trì, thầm hát bài ca cũ, ngắm cây đại cổ thụ có nhẽ gần bằng tuổi mình bên cánh gà hội trường, quành ra phía sau nhà C2 mường tượng cái hố bom lổn nhổn bê tông lối ra nhà ăn, có cây nhãn bị anh Huy Cờ vặt trụi cành tẽ ra làm tăm, rồi ngó chỗ thầy Chung giặt đồ, thầy Tân hứng nước… Tất cả qua rồi, tất cả vẫn còn, chập chờn chấp chới trước mắt, chỉ có mỗn mình đang chờ tàu bay là thực.

Sau này đám con cháu chút chít K17 sẽ kể cho nhau nghe về bố mẹ, ông bà, các cụ kị nhà nó, rằng vào cuối thu năm Kỷ Hợi, từ ngày 15 tới 17 tháng 10 tây lịch 2019, các cụ ông cụ bà U70, có người U80, từ mọi miền tụ về vườn Bách Thảo thủ đô, không phải để xem cây coi thú, mà đàn đúm, mà làm một cuộc hội ngộ chưa từng có.

Hình như càng già càng có nhu cầu gặp nhau. K17 Văn khoa Tổng hợp mình cũng vậy, thậm chí còn hơn thế, các cụ nhỉ. Nhớ lại, gần như khi tuổi ngoài 40 vẫn gặp rất ít, trừ các anh chị ở Hà Nội í ới túm tụm lúc rảnh rỗi. Sang ngoài 50, tần suất nhìn ngó tăng lên vùn vụt, khi Hòa Bình, khi Huế, lúc Vĩnh Phúc, lúc Sầm Sơn, rồi thủ đô nhà khách Hồ Xuân Hương, nhà khách Công đoàn, rồi lên rừng xuống biển. Tới đận tròn lục thập hoa giáp thì không ai cản được nữa. Cứ ới là đi. Vài mống cũng lên đường. Kéo nhau về Đà Nẵng, ra Quảng Bình, vào Tây Nguyên, thậm chí cả Phú Quốc, Côn Đảo…, rất khiếp. Những cuộc đàn đúm mini không kể xiết, còn cuộc hoành tráng cũng khá nhiều. Trong đời đàn đúm của mình, cuộc nào cũng sâu đậm, ấn tượng, nhưng có nhẽ cuộc Bách Thảo – Thiên Sơn Suối Ngà dưới trời thu Hà thành chỉ chịu đứng sau cuộc hội ngộ năm 2016 nhân kỷ niệm 60 niên thành lập khoa và 40 niên K17 ra trường, xét cả về độ đậm đặc số lượng người lẫn kỷ niệm, ký ức, tình cảm. Ngay tối 15 vừa rồi, coi tấm ảnh chụp chung K17 tại nhà khách vườn Bách Thảo trên phây búc, bạn Nhàn, Trần Thị Nhàn lớp Ngữ khóa 18, đã tỉ mỉ đếm và bảo dững 42 người. Ôi, non hai trung đội, thật sung sướng, cảm ơn Nhàn nhé.

Đảng cộng sản (kỳ 2)

Mỗi quốc gia trên quả địa cầu này, chả nước nào không có đảng. Cứ có người là có đảng, như một thứ tất yếu, sản phẩm của con người.

Khi xưa, xã hội thời phong kiến, vua tự xưng là con trời, lê dân đều là tôi tớ của vua. Quyền hành tập trung hết cả vào một người nên đảng chả thể ra đời, mà nếu có được sinh ra cũng chết ngay bởi vua không để yên. Khi ấy chỉ hình thành bè phái, phe này nhóm nọ nhằm tranh quyền của vua. Mạnh được yếu thua, khôn sống mống chết, được làm vua thua làm giặc.

Như vậy có thể nói, đảng chính trị chỉ ra đời sau khi xã hội loài người chuyển sang một bước mới, với phương thức sản xuất mới, thể chế mới, xã hội tư bản chủ nghĩa. Các tổ chức chính trị, gọi tắt là đảng (party), là sản phẩm trong bước tiến của nhân loại. Càng nhiều đảng, con người càng có quyền tự do lựa chọn thứ đại diện tốt nhất, phù hợp với mình nhất. Đảng nào được số đông tin tưởng thì đảng ấy nắm quyền lãnh đạo.

Nói gì thì nói, xét một cách khách quan, thuở ban đầu đảng cộng sản ở xứ này là tốt. Các thành viên của nó dù rất ngây thơ về đường lối, tư tưởng cộng sản nhưng đều có ý thức, trách nhiệm sâu đậm về đất nước, dân tộc, nhân dân. Cứ vứt cái vỏ cộng sản mà họ khoác phải thì hầu hết họ là người yêu nước, yêu dân. Chủ nghĩa yêu nước là cốt lõi trong tinh thần, ý thức, hành động của họ. Giá chỉ như thế thôi, đừng mê muội cộng sản cộng siếc gì, đừng đắm đuối “hạnh phúc là đấu tranh”, “ai thắng ai”, đừng lao vào cuộc tiêu diệt giai cấp, thù nghịch, chém giết, một mất một còn, không đội trời chung với tất cả những ai không phải là mình… thì dân tộc, đất nước đã không phải rơi vào cảnh núi xương sông máu, triền miên binh đao, cửa nhà tan nát, đất nước hoang tàn, nghèo đói kéo dài, tương lai xám xịt…

Thứ Ba, 15 tháng 10, 2019

Đảng cộng sản

Hồi tôi còn bé tí cũng như khi đã lớn biết đọc báo nghe đài, biết hóng hớt chầu rìa chuyện của người nhớn, từng nghe ngay cả ở nước Mỹ cũng có đảng cộng sản, ông Gớt Hôn (Gus Hall) làm chủ tịch. Mỹ đế quốc sừng sỏ diệt cộng sản như ngóe mà ngay nước nó còn có đội ngũ tiên phong của giai cấp công nhân thì ở Nhật, Anh, Đức, Pháp, Bỉ, Hà Lan... đều xuất hiện lực lượng này là phải rồi. Đọc ké báo Nhân Dân ở ủy ban xã lâu lâu lại gặp những cái tên quen thuộc Gớt Hôn, Van Đéc Rô Sê (Waldeck Rochet, tổng bí thư cộng sản Pháp), Nô Sa Ca San Dô (Nosaka Sanzo, tổng bí thư Nhật)… Lòng thầm tin rằng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, mà người đại diện là đảng cộng sản, đang thắng lợi trên toàn thế giới. Người cộng sản đang đánh vào tận sào huyệt, hang ổ của bọn đế quốc sài lang, tư bản giãy chết, sắp xúc xẻng đất cuối cùng đắp mồ chôn chúng nó.

Thế hệ chúng tôi ở miền Bắc chỉ một lòng theo đảng. Có mỗi đảng cộng sản tồn tại, độc nhất, bởi 2 tổ chức vệ tinh là đảng Xã hội và đảng Dân chủ sau một thời gian làm cảnh, tượng trưng, bị lợi dụng đã bị người cộng sản diệt rồi, giờ không theo cộng sản thì theo ai. Những cụ Phan Anh, Nguyễn Xiển, Nghiêm Xuân Yêm, Hoàng Minh Chính…, người thì ngồi chơi xơi nước, người đếm kiến trong tù. Còn nhõn một đảng thì đành theo đảng ấy, muốn cưỡng lại cũng chả được.

Từ thực tế đó, khi thấy đảng cầm quyền bày ra quy định phải viết hoa chữ Đảng, mọi người cứ răm rắp tuân theo. Cả câu “Ơn đảng, ơn chính phủ” chắc cũng được ra đời trong cái sự độc đảng chuyên quyền chuyên chế ấy.

Chủ Nhật, 13 tháng 10, 2019

Lối đi ngay dưới chân mình

Ở nước ta cũng như các nước khác, cần tôn trọng mọi chính kiến, tư tưởng, đường lối, suy nghĩ khác nhau.

Xứ này, có người thích "tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội" nhưng cũng có người muốn cuộc sống phát triển theo hướng tư bản, triệt để tuân theo kinh tế thị trường, không đuôi điếc gì cả.

Hơn nửa thế kỷ trở lại đây, nước ta chịu sự cầm quyền của đảng cộng sản nên hướng đi tất nhiên là tiến lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Tuy nhiên, cho tới bây giờ, họ vẫn xác định đang nằm trong thời kỳ quá độ, tức là chân chưa đặt vào đường đi, còn đang bước thấp bước cao dò dẫm bên ngoài "xa lộ tới thiên đường".

Hôm qua 12.10, họ họp hội nghị của họ, họ lấy tư cách đảng cầm quyền, đã tuyên bố rất cụ thể rằng cứ tiếp tục quá độ. Liều. Họ làm như nước này nhiều thời gian lắm, tỉ phú thời gian, vài trăm năm nữa lên đỉnh được cũng chả sao. Có khác gì bảo hãy chấp nhận nghèo đói khổ nhục thiếu thốn mươi thế hệ nữa đi, rồi thế nào mà chả sướng...

Ông hàng xóm nhà tôi coi tivi xong phán một câu "xì xằng, đợi sướng được thì trái đất nổ tung mẹ nó rồi". Chả là hôm qua lão đọc báo thấy nói có tiểu hành tinh đang lao vào trái đất.

Giải phóng

Trong ngôn ngữ Việt, vốn từ tiếng Việt, thì "giải phóng" là từ gốc Hán Việt.

Giải có nghĩa là hành động cởi bỏ sự trói buộc, cởi trói, chia gỡ ra, tách ra, làm cho thoát khỏi. Hành động này do chủ thể thực hiện trực tiếp chứ không nhờ vào yếu tố khách quan.

Giải sầu là cởi bỏ sự sầu muộn, giải buồn là tìm cách thoát khỏi nỗi buồn. Giải phẫu là tháo mở cơ thể ra bằng cách mổ (phẫu), giải thích là làm cho rõ nghĩa một vấn đề hoặc điều gì đó… Một cô gái hờn giận người yêu thì anh chàng phải tìm mọi cách làm nàng bớt giận, gọi là giải hờn.

“Giải phóng” là hành động cởi bỏ sự trói buộc, xiềng xích, sự đè nén để đối tượng nào đó được phóng thích, tự do, thoát khỏi sự nô dịch, chiếm đóng. Cụ học giả Đào Duy Anh trong “Hán Việt từ điển” giải thích ngắn gọn đó là “hành động mở thả ra”.

Như vậy, đã nói giải phóng tức là phải nói tới hành động mạnh mẽ để tháo buộc. Quân đội miền Bắc khi vào Nam đánh nhau được chính quyền miền Bắc gọi là quân giải phóng, tức là vào để cởi bỏ sự trói buộc cho đồng bào miền Nam dưới “ách đè nén của Mỹ ngụy”. Có tuyên truyền thế mới tạo được vẻ chính nghĩa, khiến người ta lên đường lao vào chỗ chết mà không ngần ngại. Việc kéo quân lính, xe tăng vào Sài Gòn được coi như sự giải phóng. Khi xưa Nguyễn Huệ kéo quân ra bắc, đánh nhau với giặc Thanh xâm lược, tiến vào thành Thăng Long, sau mấy trận đấu quyết liệt ở Ngọc Hồi, Đống Đa… thì vào kinh thành là giải phóng. Thi sĩ Ngô Ngọc Du viết “Một trận rồng lửa giặc tan tành/Chúng vội cướp thuyền hòng chạy trốn/Đầy thành già trẻ mặt như hoa/Chen vai thích cánh cùng nhau nói/Cố đô vẫn thuộc núi sông ta” ghi lại cảnh giải phóng thành Thăng Long thật ấn tượng.

Lần mẩn về giải Nobel Hòa bình

Đây là giải khó trao nhất trong các giải Nobel hằng năm. Và điều khác biệt nữa là do Na Uy chọn và trao chứ không phải Thụy Điển.

Trên quả địa cầu này có hàng tỉ người đấu tranh cho hòa bình. Chọn một trong vài tỉ đương nhiên là khó. Hòa bình là một khái niệm bao quát, chứa trong đó cả cuộc sống tự do, dân chủ, tôn trọng quyền con người, không dùng vũ lực, hướng tới những điều cao đẹp...

Năm nay người Na Uy đã chọn ngài thủ tướng nước Ethiopia theo suy nghĩ của họ, riêng tôi thấy rằng giải đáng được trao cho cậu thanh niên Hoàng Chi Phong (Joshua Wong) của Hồng Kông. Rất xứng đáng.

Ở xứ ta, mặc dù nhà cầm quyền luôn nói tới hòa bình, bảo rằng luôn khao hát hòa bình, vì hòa bình, nhưng họ lại rất ngại, rất sợ hòa bình. Bằng chứng là họ luôn chống "diễn biến hòa bình", và hầu như ai cũng biết, nhiều năm qua, cứ mỗi lần trước khi trao giải Nobel Hòa bình họ rất hồi hộp, chỉ sợ VN... được giải. Cứ sau khi có kết quả mới thở cái phào, như trút được gánh nặng.

Thời cách nay gần nửa thế kỷ, VN cũng từng được trao nửa giải Hòa bình nhưng ông Sáu Thọ quyết không nhận với lý do không thể chung giải hòa bình với kẻ thù. Đó cũng là một cách làm cao.

Chả riêng trường hợp này, những ai trong phe XHCN mà được giải Nobel, sướng đâu chửa thấy, chỉ thấy khổ sở, phiền lụy. Những giải cho M.Solokhov, B.Pasternak, A.Sakharov ở Liên Xô là minh chứng một thời.

Nguyễn Thông

Chủ Nhật, 29 tháng 9, 2019

Kỹ năng sống

Nhiều người cứ nghĩ kỹ năng sống là cái gì đó rất ghê gớm, chứ thực ra không phải vậy.

Tôi rất nhiều lần gửi xe và lấy xe (tất nhiên là xe máy) ở những bãi xe đông nghìn nghịt. Có lúc cả vài chục người sắp hàng chờ trình thẻ, trả tiền để lấy xe ra về. Gặp khi trời nắng gắt hoặc mưa tạt thì lại càng sốt ruột.

Vậy mà tôi thường xuyên chứng kiến cảnh rất nhiều chủ xe tìm được xe của mình trong bãi, hình như cứ thế cắm chìa khóa vọt thẳng ra nơi kiểm soát vé. Tới đó mới lúng túng móc túi này túi nọ tìm thẻ, tìm tiền, rồi có khi không chuẩn bị sẵn tiền lẻ mà chìa ra cả tờ mệnh giá lớn. Đáng nhẽ chỉ mất chưa đầy 1 phút nhưng kéo dài tới cả chục phút, vừa bực bội cho người giữ xe, vừa làm khổ những người chờ phía sau.

Chỉ một việc nhỏ thôi, lấy sẵn thẻ, chuẩn bị sẵn tiền (đúng với giá quy định càng tốt) mà không làm được, chả hiểu họ sẽ làm được điều gì to tát cho xã hội.

Không chỉ xảy ra ở bãi xe, ngay cả tại các trạm xăng, trong các siêu thị, cái thứ "vô kỹ năng" như trên nhan nhản, vậy mà bộ máy tuyên truyền lúc nào cũng nức nở ca ngợi con người xứ ta nhanh nhẹn, thông minh, đầu óc hơn người...

Kỹ năng sống là vậy. Không cần phải được ai dạy, bởi cuộc đời sẽ dạy ta, vấn đề là có tiếp thụ được hay không.

Nguyễn Thông

Thứ Tư, 25 tháng 9, 2019

Ngồi xó bếp nói chuyện thế giới: Rất buồn cười

Mụ (chứ không phải vụ) phó của thằng cha chủ trương tiến lên nghèo đói, Maduro, bên Venezuela vừa lên tiếng đề nghị Mỹ nối lại đàm phán và quan hệ giữa hai nước. Mụ đèo thêm lời đe rằng Mỹ chỉ có lối thoát duy nhất này chứ không còn cách nào khác.

Chỉ có điều, nhiều người xứ ta không biết, mà báo chí chính thống xứ ta cũng cố ý lờ đi, là chính Venezuela từng chủ động cắt đứt quan hệ với Mỹ (khi ấy thì khen quá trời, rằng Maduro tay trên). Nay lại chủ động đề nghị Mỹ nối lại. Mẹ kiếp, tưởng là ông trời chắc. Khổ nỗi, Mỹ cứ lờ đi, kệ bố ông giời, sắp chết đến nơi còn làm cao.

Thực ra bọn Maduro đáng nhẽ chết lâu rồi nhưng bị đám Nga, Trung Quốc, Cuba, Triều Tiên và... ấy ủn sau lưng, nên hấp hối được tới giờ. Bọn Nga cứ thầm mong Mỹ can thiệp, đánh nhau để có cớ nhảy vào, nhưng cha con nhà Trump lại khôn, đếch ra đòn nên Nga sa lầy. Dân xứ Ve đói quá, ắt phải tự đứng dậy. Ở đâu cũng thế. Không sớm thì muộn.


Thằng cha mặt phì Maduro có lẽ không qua khỏi con trăng cuối thu này. Tôi mà gặp cái mặt nó, chắc phải nhéo cho một phát rõ đau để nó kêu làng kêu nước lên, rằng ối ông ơi ông tha cho cháu. Tha này, tha này...


Nguyễn Thông

Viên chức

Chính quyền TP.HCM đứng đầu là ông Nhân và ông Phong rất vớ vẩn khi đề xuất đặc cách "hàm" viên chức cho người này người nọ.

Đã từ lâu, cả nước thực hiện nhiều cải cách về bộ máy hành chính cũng như tổ chức, nhân sự, luật lao động... để bắt kịp và phù hợp với những đổi thay của cuộc sống. Ngày xưa, dù ngu đục hay tài giỏi thì cũng phải cố sống cố chết kiếm được một suất biên chế trong guồng máy được nhà nước trả lương, dù miệng luôn than thở lương ba cọc ba đồng. Làm công chức hoặc viên chức nhà nước, ít nhất cũng có được đồng lương chết đói. Nhiều người không dám từ bỏ nó, bởi sợ thoát ra thì mình sẽ bị chết đói hẳn.

Cả một bộ máy phình to, dựa dẫm nhau, anh này trông anh kia, hiệu quả thì ít, dở xấu thì nhiều. Đầy bất công.

Cũng may, sau mấy chục năm dài, người ta nhận ra cái thực thể ăn bám tầm gửi ấy, tiến hành cải cách và thanh lọc được bộ máy. Người nhà nước, công chức, viên chức không còn vênh vang, đặc quyền đặc lợi như trước nữa. Giảm biên chế, thay vào đó là ký hợp đồng, dù cơ quan đơn vị nhà nước hay của tư nhân tập thể. Ai có tài, giỏi giang thì làm, kém tài thì thôi. Thu nhập lương bổng tính theo khả năng đóng góp. Muốn làm thì làm, không muốn làm thì xin đi chỗ khác. Không nhất thiết cứ phải là công chức, viên chức ăn lương nhà nước, được ngân sách chi trả.

Chủ Nhật, 22 tháng 9, 2019

Chả biết đâu mà lần với các bố

Ông Nhân tổng đốc Sài thành bị báo chí chê cười khi bàn sâu chuyện có con. Không phải là làm thế nào để có con (hì hì, nhạy cảm lắm) mà nên có bao nhiêu con. Thực ra thì chuyện sinh đẻ có kế hoạch, nó cũng giống như chính sách thời bao cấp, có chung nguồn gốc sinh ra là... đảng và chính phủ.

Để cấm đẻ nhiều, nhà nước tuyên bố mỗi cặp vợ chồng chỉ được đẻ tối đa 2 con, nếu nhõn 1 con càng tốt. Họ gọi là kế hoạch hóa gia đình. Họ bắt chước Trung cộng, nhưng khổ nỗi dân Tàu vốn đã quá đông, nhiều quá quản không xuể (dù đất Tàu rất rộng), nên hạn chế đẻ đái. Xứ ta có mấy chục triệu, cứ nhắm mắt bắt chước, cấm tiệt. Từ đó sinh ra 3 khoan (khoan yêu nhau, khoan cưới, khoan có con), hoặc đứa nào thậm thụt đi lại, đánh chũm chọe với nhau thì bị kết tội hủ hóa (tội này nặng chỉ sau tội phản quốc), tuyên truyền đặt vòng cho cả bà già, v.v.. Dân gian còn bắt chước bài hát "Quảng Bình quê ta ơi" của cụ nhạc sĩ Hoàng Vân, gặp nhau là rống lên "Khoan khoan hò khoan", rồi chế "Cứ đồng ý đi. Khoan khoan hò khoan. Anh bảo bu rồi. Khoan khoan hò khoan. Em thèm con không. Khoan khoan hò khoan"... Nói chung sinh đẻ rất nghiêm, giao hẳn đại tướng phụ trách, không khác gì đánh trận, dân đen vi phạm vụ sinh đẻ có kế hoạch sẽ bị buộc thôi việc, cán bộ thì kiểm điểm, hạ lương, cắt thi đua. Tuy nhiên, ông thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thì kệ chính sách của chính ông ấy, đẻ sòn luôn 3 đứa lại chả bị làm sao. Để bây giờ có anh cu út Triết làm cán bộ to ngoài miền Trung, dân gian gọi đùa là thằng cu Thêm. Thế mới quái.

Giá rẻ

Nghe một số hãng hàng không giá rẻ "phàn nàn" khiếu nại việc hãng Vietnam Airlines niêm yết giá vé chỉ đưa ra trọn gói (và thòng câu trong giá đã tính đủ các loại thuế, phí) mà không công bố cụ thể, chi tiết từng loại thuế phí, mình chỉ cười.

Mình ít tiền, lâu lâu mới dám về quê, sức yếu nên đành chấp nhận phung phí, đi máy bay cho nó nhanh, đỡ tốn tiền cơm tiền thuốc dọc đường. Đi xe Phương Trang chẳng hạn, gặp cái quán cơm tù rồi chẳng biết có chui ra được mà về với mẹ đĩ. Trước kia, vào mạng bán vé của Jetstar, VietJet, rồi cả Bamboo nữa, thấy giá rẻ rề, mừng hú, lần mò đăng ký mua, cứ "tiếp tục", "tiếp tục" mãi, tới khi thành tiền, cao gấp 2 - 3 lần giá ban đầu, chưng hửng. Chả rẻ được tí nào, chả rẻ bao nhiêu, nhất là với đối tượng chính sách lý lịch bần cố nông nghèo bền vững như mình.

Mua của VNA, thấy giá nào hợp túi tiền, đăng ký trực tuyến mua, dù có tiếp, tiếp mấy đi chăng nữa, chốt lại vẫn giá đó, cảm thấy thoải mái, nhất là không có tâm trạng ấm ức bị lừa. Đó là chưa nói hành lý thoải mái hơn nhiều.

Các hãng phàn nàn nên biết rằng, với khách hàng, với người mua, họ không cần biết các vị đóng thuế bao nhiêu, họ phải nộp phí gì, việc ấy là việc của các vị với nhà nước, họ chỉ cần biết phải bỏ ra bao nhiêu tiền, thế thôi.

Phàn nàn làm chó gì, ăn nhau là cứ phải cạnh tranh đàng hoàng, rẻ thực sự, bớt những rườm rà, rắc rối, phiền phức, lừa miếng. Lừa được một lần chứ sao lừa mãi.

Nếu hãng bay của ông Vượng Vin được cấp phép và chính thức bay, ông hãy lưu ý điều này cho bà con nhờ, ông nhé.

Nguyễn Thông

Dụng nhân như dụng mộc

Các cụ bảo vậy. Gỗ dù có tốt như tứ thiết đinh lim sến táu, có quý như gỗ sưa bán theo lạng theo ký, nhưng không biết dùng nó, không dùng vào việc thích hợp thì cũng chả khác gì gỗ tạp bạch đàn, gỗ bàng, gỗ ổi, thậm chí cây vông cây đay, chỉ để đun cám lợn.

Anh Hùng bộ trưởng 4T bây giờ cũng vậy, nghe nói là người giỏi, và đã chứng tỏ được cái giỏi ấy khi góp phần xây dựng đế chế Việt Teo (Viettel), tất nhiên có sự o bế hỗ trợ tối đa của nhà nước, lại lợi dụng được cái thế ưu đãi đặc biệt quân sự quốc phòng. Ở ngôi này, gỗ Hùng có thể xem như tứ thiết, hữu dụng.

Nhưng không phải cứ giỏi chỗ này việc này thì có thể làm giỏi chỗ khác việc khác. Một ông bắn cung bách bộ xuyên dương nhưng vẫn rót dầu thua ông bán dầu khi rót làm sao đừng văng khỏi miệng chai. Một ông chuyên về lý luận suông mà giao cho quản trị đất nước trị quốc bình thiên hạ thì chỉ có hỏng. Tôi đây, ăn nhậu là giỏi nhưng nếu cho làm giám đốc ngân hàng thì chỉ vài ba bữa sẽ cạn vốn, lại chả đi tù chứ đùa.

Ông Hùng cũng vậy, để giám quản Việt Teo thì được, cho làm sếp 4T, nói nhăng nói cuội, chưa chi đã thành củi bàng củi đay đun cám lợn thì kể cũng đáng tiếc.

Nguyễn Thông

Thứ Ba, 17 tháng 9, 2019

Đặt tên

Thế sự du du nại lão hà. Việc đời ngồn ngộn qua trước mắt mà ta già mất rồi. Nhưng... kệ mẹ già, nói được cái gì cứ nói. Học cụ Phan Khôi, cụ bảo:

"Nắng chiều đẹp có đẹp
Tiếc tài gần chạng vạng,
Mặc dầu gần chạng vạng,
Nắng được thì cứ nắng. (Nắng chiều, 1956).

Ông trời rất khéo, mọi thứ ở trên đời đều có tên, ban cho cái tên. Chẳng hạn tôi là Thông cào. Tên do thày bu đặt, nhưng cũng là trời cho. Tên thế nào, thường tính nết thế ấy. Chỉ thích cào.

Nhưng cũng có những cái tên một đằng, người (hoặc sự vật) một nẻo. Tôi có ông bạn tên Đại nhưng chỉ cao mét rưỡi, nặng hơn 4 yến, tuy nhiên cực kỳ thông minh, cái đếch gì cũng biết. Một ông khác tên Nhỏ bị béo phì, gần 80 cân tây, cao hơn tôi 2 cái đầu, may mà cũng rất khôn, nhìn đâu cũng ra tiền. Những anh tên Nhân thường rất ác, chị tên Hiền thì cực dữ, tên Thông như tôi lại vừa ngu vừa bế tắc, v.v..

Ở xứ ta, ông Đảng lúc nào cũng tự cho là đỉnh cao trí tuệ nhưng suy nghĩ và đạo đức lại thấp tè. Hòn ngọc Viễn Đông bị biến thành rác rưởi, vùng sâu vùng xa nghèo đói cơ hàn thì có thể tìm thấy ngay giữa lòng thủ đô hòa bình...

Rất nhiều tỉnh và huyện trong tên có chữ Bình nhưng nghiệm thấy những anh Bình lại là những anh hay loạn nhất, đánh nhau chí chóe, giết người như ngóe. Vài ba hôm lại một vụ, không Bình này thì Bình kia.

Quốc hội có cái ủy ban tên rất vớ vẩn: Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội. Đặt như thế, theo trật tự tiếng Việt, hóa ra Nhi đồng, Thiếu niên cũng ngang với Văn hóa, với Giáo dục. Thế mà họ cũng để được. Lại còn Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội. Cũng vớ vẩn, thương binh là một vấn đề xã hội rồi, tách làm quái gì. Nếu bảo do hậu chiến lắm thương binh, cần phải đặt riêng ra để chú trọng, nổi bật, thì bây giờ còn mấy ông nữa mà vẫn tách.

Chủ Nhật, 15 tháng 9, 2019

Chuyện bóng đèn phích nước

Tôi hơi bị xui. Chả là từ khá lâu rồi, cố lục lọi bộ nhớ già nua cũ kỹ, giống như thứ bộ nhớ của cái máy tính cổ lỗ sĩ 286 khi mới có ở xứ này, để biên “chuyện xưa tích cũ” về một thứ đồ dùng quen thuộc trong mọi gia đình hồi trước. Ấy là bóng đèn phích nước. Chưa kịp động phím, đùng một cái xảy ra vụ cháy Rạng Đông. Cả nước nhao nhao. Kể lại mấy thứ có liên quan dễ bị quy thành ăn theo lắm. Mà không kể thì đợi đến bao giờ.

Xứ ta, nói tới bóng đèn phích nước là nghĩ ngay đến nhà máy Rạng Đông. Suốt một thời gian dài, cái logo Rạng Đông in trên giấy, vẽ trên thủy tinh, dập trên nhôm, có ở tất cả sản phẩm bóng đèn, phích nước, đã tạo nên thời vàng son của nó. Đó là hình ảnh một nửa ông mặt trời đang nhú lên với những tia nắng hình rẻ quạt. Biểu tượng ấy theo Rạng Đông suốt hơn nửa thế kỷ, chui vào từng nhà.

Tôi không rõ lắm, bởi còn bé tí, nhưng biết chút ít, hồi những năm cuối thập niên 50, đầu thập niên 60 miền Bắc bắt đầu xây dựng các nhà máy xí nghiệp để thực hiện cách mạng công nghiệp hóa. Trong khi anh cả Liên Xô giúp súng đạn máy bay tàu bò để đánh nhau thì Trung Quốc gánh phần giúp phát triển sản xuất. Hầu hết nhà máy xí nghiệp mới, được ra đời thời kỳ này có sự giúp đỡ của “anh hai”. Cụ thể là cụm công nghiệp Cao Xà Lá gồm 3 nhà máy Cao su (Sao Vàng), Xà phòng (Hà Nội), Thuốc lá (Thăng Long) tại căn cứ địa Thượng Đình; nhà máy Bóng đèn phích nước (Rạng Đông) ở khu Hạ Đình. Thời ấy, từ Ngã Tư Sở trở ra chẳng khác gì ngoại thành, càng đi về Hà Đông càng thưa thớt nhà cửa, từ ga xe điện Cầu Mới trở ra chỉ tinh ruộng là ruộng. Đầu thập niên 70, tôi diện xe điện 5 xu, từ bờ Hồ về Mễ Trì, tới ga Cầu Mới, tàu chạy một mạch qua chợ Xanh thì còn thấy dăm ba ngôi nhà ven đường, chạy thêm nữa đường tàu chỉ ven theo ruộng lúa. Tàu dừng ga Thượng Đình cho sinh viên trường Tổng hợp và công nhân khu Cao xà lá (đối diện với trường, bên kia đường) xuống, chạy hơn cây số nữa tới ga Thanh Xuân.

Ngụy

Hôm 28.8, trên mục "Đối diện" của VTV, trung tướng Nguyễn Thanh Tuấn và thiếu tướng Hoàng Kiền, hai tướng diều hâu kịch liệt phê phán những người đã không chịu gọi chính quyền Sài Gòn trước năm 1975 là ngụy. Theo các tướng, chỉ có thể là ngụy, không thể nào gọi khác được.

Cũng chả biết nói thế nào. Ở địa vị và tâm thức của các ông ấy, thù dai như thế là còn nhẹ.

Cuộc tranh cãi từ ngữ này sẽ còn khá dài, ít nhất cũng phải mất tiệt thế hệ đã trực tiếp đánh nhau nội chiến và thành bên thắng cuộc. Sau này con cháu sẽ nhìn nhận nhẹ nhàng, cởi mở hơn, mà không cần phải lên "Đối diện" mắng mỏ, chê bai. Khi ấy thì ngay cả chính cái thứ đối diện dở hơi này cũng chả còn. "Năm tháng sẽ qua đi, những cuộc chiến tranh sẽ im ắng dần, những cuộc cách mạng sẽ thôi gào thét, chỉ còn lại tấm lòng em nhẫn nại và chan chứa yêu thương" (Con đường đau khổ, A.Tonstoi).

Tôi không phê phán gì ông Tuấn ông Kiền bởi họ có chính kiến của họ, tôi có chính kiến của tôi. Chỉ lăn tăn, một khi mấy công thần xứ này còn kiên quyết gọi chính thể, chính quyền Việt Nam cộng hòa là ngụy, ngụy quyền, ngụy quân thì nhà chức trách đừng bao giờ nghĩ đến việc dùng những tài liệu mà "ngụy" từng ban hành khẳng định chủ quyền về Hoàng Sa, Trường Sa để đấu tranh với bọn Trung cộng. Đừng để bọn Tàu nó vặn cho một cái lại cứng họng ra, ú ớ không biết trả lời thế nào. Đã là ngụy thì chả có ý nghĩa giá trị gì. Cứ cử ông Tuấn ông Kiền đi mà đòi.

Nguyễn Thông


Rạng Đông

Trong vụ Trernobin Rạng Đông, nhà chức việc (cả chính quyền lẫn cơ quan chuyên môn) dường như chỉ quan tâm đến uy tín, tiếng tăm của chế độ chứ không thực lòng chăm lo đến tính mạng, sức khỏe con người.

Đúng ra, dù chưa xác minh được thật cụ thể hậu quả tai hại của vụ cháy đầy nguy hại này, thì việc đầu tiên là phải đưa ra cảnh báo đỏ, thậm chí chấp nhận sơ tán dân chúng (dù có tốn kém và gây xáo trộn nhất định) trong một thời gian thì chính quyền lại vội vàng khẳng định an toàn thế này, đạt ngưỡng thế nọ, thậm chí lại còn hùng hổ dọa kỷ luật quan chức địa phương (phường Hạ Đình) do đã có cảnh báo sớm với dân. Họ làm tất cả chỉ vì bệnh sĩ của chính quyền chứ không phải vì dân.

Cần biết chất độc không phát tác và gây họa trong một sớm một chiều. Không khí, đất đai, nước, vật chất (kể cả thực phẩm) nơi đó đã bị nhiễm độc. Hạn chế được sự tác động của nó tới con người bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Nhà cai trị nên hiểu rằng nếu sau này những đứa trẻ được sinh ra ở đây bị dị dạng, tật nguyền nhiều hơn hẳn so với bình thường và trước đó, nếu tỷ lệ người bị ung thư tăng thêm, thì nạn nhân có quyền khởi kiện chính quyền, bắt phải bồi thường. Tính mạng và số phận con người không phải là thứ muốn vần vò thế nào cũng được.

Đô trưởng Nguyễn Đức Chung hãy đeo ngay mặt nạ đến tận nơi mà xem xét, chứ đừng ngồi trong phòng lạnh bên hồ trả gươm rồi phán phản cảm phản kiếc nọ kia.

Nguyễn Thông

Thứ Tư, 11 tháng 9, 2019

Bác cả Năng (kỳ 4, cuối)

Lại nói, lớp ta, khóa 17 ta nhiều đấng bậc, trưởng lão, bác cả, nhưng có những bậc, phần thì do tính cách sống nội tâm, ít chơi bời quan hệ, ngay cả các em K17 xinh già như thế nỉ non thỏ thẻ mà vẫn không động lòng, phần thì ngại, mà chả biết ngại cái gì, phần do cách trở địa lý, vùng sâu vùng xa, phần bị trời điểm danh sớm, v.v.. nên nhiều cụ bặt tăm. Cụ Nguyễn Ngọc Xuân biệt tích cho tới giờ. Các cụ Lê Xuân Sang, Phạm Văn Sỹ, Ngô Đức Nguyên thì lấy visa lên thiên đường sớm quá. Cụ Bùi Trọng Cường ở ngay trung tâm kinh đô nhưng cũng ít khi thấy mặt, ít tham gia trò vui của đàn em, cũng có thể một phần bận bịu vợ trẻ con mọn. Cụ Lê Văn Sơn cũng vậy. Cụ Hoàng Sĩ Chiến lo đắp tình hữu nghị Việt - Lào. Cụ Doãn Tấn thì sức khỏe ngày càng sa sút. Cụ Lê Quốc Lập đối tượng chính sách. Cụ Huy Cờ cứ có lệnh là đi, ít khi vắng mặt nhưng chưa thấy đứng ra làm nhiệm vụ tập hợp, phất… cờ. Bao nhiêu trọng trách, dồn cả vào mấy cụ Lê Tài Thuận, Trần Triều Nguyệt, Trần Ngọc Hồng, Vũ Lệnh Năng. Và thật ngẫu nhiên, các cụ này cắm chốt ở từng quân khu rải ra khắp nước, như những vị tư lệnh của sư đoàn ăn chơi lúc tuổi xế chiều. Tuổi tác càng cao lại càng xông xáo kịch liệt, các em càng thích. Con thuyền K17 còn trôi nổi được như bi chừ, phần lớn nhờ vào công của các cụ. Nhất là cụ Năng.

Suốt mấy năm mài mông ở Mễ Trì, cứ nghỉ hè là tôi tót về nhà. Vừa cắt cơm được gần một tháng, lấy tem phiếu lương thực để sau này đổi bánh cuốn Thanh Trì hoặc ra Ngã Tư Sở đổi bánh mì, vừa đem bộ mặt thiểu não về cho thầy bu xác nhận và cấp viện trợ sống tới tết. Hà Nội chỉ cách Phòng có 104 cây số, vậy nhưng mỗi năm chỉ về đúng 2 lần, là 2 dịp hè và tết. Chả bù cho con bé cháu gọi tôi bằng ông, tuần nào cũng thập thò ở nhà thày bu nó, đến nỗi thằng cháu tôi, tức bố đẻ con kia, phải gắt lên mày học ở thủ đô hay ở quê, cứ suốt ngày cúng tiền cho bọn xe khách Hải Âu, Hoàng Long thì tiền núi cũng chả đủ.

Góp ý với các nhà báo (phóng viên, biên tập viên): Lũ lụt

Trời mưa lớn, đang định đi đám cưới mà cứ mưa trói buộc kiềm tỏa thế này. Phố xá ngập như sông, xe máy đương nhiên đầu hàng rồi, mà ngay cả ô tô cũng lần chần ngần ngại. Tôi gọi điện thỉnh chiếc Grab, nó bảo chú ơi ngập lụt hết rồi, chú thông cảm nhé. Tôi càu nhàu, tao phải đi đám cưới, kệ mày, mày cứ phải chở tao đến, không tao bắt đền. Nó cười trong máy, cháu chở chú thì cháu có tiền, nhưng lụt như kia thì cháu chịu, tiền tấn cháu cũng chịu.

Nghe nó nói, lại nghĩ tới nghề. Không phải nghề lái xe mà nghề viết, nghề báo, phóng viên, nhà báo, những người sử dụng tiếng Việt để kiếm ăn. Hóa ra họ còn thua cả anh lái xe Grab chỉ quen với vô lăng, đường phố.

Chả là mấy hôm nay miền Trung, nhất là 2 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình bị mưa nhiều, lũ lụt. Sự nghiệp phá rừng để xây dựng chủ nghĩa xã hội đã hoàn thành, về đích sớm nhất, vượt kế hoạch, thậm chí đã phá sang… Lào, thì đâu còn rừng, tấm thảm xanh nữa để mà ngậm nước, giữ nước mưa. Sông suối bị tống quả bom nước biến thành dòng chảy dữ, lao về hạ lưu, biến cả vùng hạ du thành biển nước. Lũ đã gây ra lụt. Những vùng nông thôn ven sông vốn yên bình bỗng dưng thành túi nước, nơi chứa nước.

Chỉ có điều, các nhà báo yêu quý của chúng ta, giỏi cái gì thì chưa biết, nhưng rất dở tiếng Việt, dở thứ công cụ mà họ dùng hằng ngày, dở cái cần câu cơm của họ. Chả cần tinh ý, cứ coi tivi, nghe đài phát thanh, đọc báo in báo mạng, đều thấy họ nhất nhất gọi những vùng đang ngập nước là vùng lũ, kể cả những nơi bị mưa to ngập lụt, không liên quan gì tới lũ cả.

Thứ Bảy, 7 tháng 9, 2019

Bộ máy

Hệ thống cai trị, dù ở một cơ quan, đơn vị, địa phương, hay mở rộng ra cả một nước, người ta quen gọi là bộ máy. Người cộng sản từng phải thừa nhận khâu tổ chức, chọn người, dùng người là khâu quan trọng nhất, điều kiện tiên quyết để có những thứ khác.

Ở xứ ta, ai cũng biết, đảng độc quyền lãnh đạo nên bộ máy công quyền là của đảng. Hay, dở thế nào, dân cũng phải chịu.

Điều thấy rõ nhất, từ cấp trung ương xuống tới cơ sở, nếu không phải đảng viên thì ai dù có tài đến mấy, đạo đức đến mấy cũng không được "cơ cấu", cất nhắc, bổ nhiệm, đưa vào bộ máy lãnh đạo. Phi đảng viên bất thành lãnh đạo.

Chính bị thứ nguyên tắc rất oái oăm và vớ vẩn này chi phối nên có thể nói gần như 100% người vào đảng không phải với mục đích, động cơ được cống hiến, phục vụ cho đất nước, nhân dân, xã hội, mà chỉ vì cá nhân, cụ thể để có tiêu chuẩn tiên quyết rồi được làm quan. Phẩm trật quan chức đã khiến người ta bằng mọi cách được kết nạp đảng. Quỵ lụy, xun xoe, nịnh nọt, và cả hối lộ, đút lót, mua bán, vừa mất tư cách cá nhân, vừa mất tiền, chỉ để thành đảng viên, thành cán bộ.

Sau khi có ghế rồi thì tìm cách thu hồi thứ đã bỏ ra. Tiền có thể thu hồi được, nhưng nhân cách mất hẳn. Có ghế rồi, làm gì, nói gì cũng chỉ cốt bảo vệ ghế của mình. Vụ bà phó chủ tịch quận Thanh Xuân càn rỡ sau hỏa hoạn nhà máy Rạng Đông là một ví dụ. Gần như 100% vụ tham nhũng ở xứ này, thủ phạm đều là đảng viên. Tôi đố ai tìm được một người nào không phải đảng viên, cán bộ mà dính tham nhũng đấy.

Với một bộ máy như thế, dân chưa kịp hưởng sự lãnh đạo sáng suốt của họ thì đã thành nạn nhân của chính họ.

Nguyễn Thông

Thứ Năm, 5 tháng 9, 2019

Tiếng nói người dân

Theo báo chí, ông bộ trưởng Nhạ và ông phó thủ tướng Đam vừa có nói rằng sẽ xem xét lại "ngày khai giảng" để nó trở nên đúng nghĩa hơn.

Tôi đề nghị hai ông, ngành giáo dục, cũng như chính phủ:

-Không gọi ngày khai giảng mà phải là ngày khai trường. Khai trường là mở lại hoạt động dạy và học của nhà trường sau thời gian nghỉ hè, bắt đầu một năm học mới. Khi đã coi học trò như nhân vật chính, đối tượng trọng tâm của nhà trường thì càng không thể dùng chữ khai giảng bởi như vậy chỉ đề cập đến hoạt động của riêng giáo viên. Đó là chưa nói, cụ Hồ xưa cũng luôn dùng chữ "khai trường" trong mọi văn bản của cụ. Học cụ thì học luôn đi.

-Tổ chức ngày khai trường phải làm sao thật tình cảm, để lại trong lòng học trò, nhất là học sinh lớp 1, những ấn tượng thật đẹp, thất khó quên về buổi đầu đời. Đừng lòe loẹt, hình thức, đừng bắt các cháu đội nắng đội mưa chờ quan khách, đừng bắt nghe những lời sáo rỗng tràng giang đại hải. Các quan chức tới dự được thì dự, không nhất thiết phải làm long trọng viên, thậm chí chỉ nên coi mình như một phụ huynh bình thường. Đánh trống khai trường, tốt nhất là do chính thầy hiệu trưởng thực hiện.

-Điều đặc biệt, cứ phải khai trường xong thì mới bắt đầu năm học, bỏ ngay chuyện bắt học sinh và thầy cô giáo tới trường học cả mấy tuần, sau đó mới "khai giảng", rất vô lý và tào lao, chả có ý nghĩa gì, chỉ còn mang tính hình thức vớ vẩn. Còn chọn ngày khai trường nào cho thích hợp với việc thực hiện chương trình năm học để áp dụng thống nhất trên cả nước thì nên cân nhắc, không nhất thiết cứ phải ngày 5.9.

-Ông Đam và ông Nhạ có lẽ đều đọc tác phẩm "Những tấm lòng cao cả" của nhà văn Ý Edmondo De Amicis. Cứ dựa vào đây mà quyết việc khai trường, không cần phải bàn nhiều cho rách việc.

Nguyễn Thông

Bác cả Năng (kỳ 3)

Hồi nãy có lẩn mẩn kể bác cả Năng lấy xe đạp lai (đèo) mình đi Thượng Đình. Cả hai lớp văn, văn A (lớp trưởng Lê Xuân Sang) và văn B (lớp trưởng Phạm Văn Sĩ, cả hai thủ trưởng đều sớm theo cụ Hồ), nếu tính đếm thật tỉ mỉ, may ra có độ chục chiếc xe đạp, trên tổng dân số gần trăm người. Mấy bác quân khu Thanh Hóa mặc dù là cán bộ cấp cao (lớp trưởng, lớp phó, bí thư đoàn, trưởng ban tự quản) nhưng có nhẽ dân xứ Thanh cũng nghèo, nên không mấy ai có xe. Không kể bọn con gái, vài đứa nhà khá giả cấp cho chúng ngựa sắt, còn phe đàn ông tôi liệt ra được các chủ thể “tuyên bố chủ quyền xe đạp” gồm: cụ Bùi Trọng Cường có chiếc Phượng Hoàng, cụ Nguyễn Ngọc Xuân chiếc Favorit, “thằng” Hoàng đen sở hữu chiếc xe nam cũng đen như chủ không chuông không phanh, xe này không ai dám mượn, mất mạng có ngày. Thằng Tân loe xài chiếc xe cuốc thể thao của Tiệp lốp bé tí như ngón tay, thằng Chương có một chiếc nhưng tôi không nhớ hiệu gì, hình như anh Hoàng Sĩ Chiến và anh Trần Nam Việt cũng có. Và tất nhiên trong đội ngũ địa chủ tầng lớp trên ấy có bác cả Năng.

Tôi ở cùng phòng với cụ Xuân nhưng suốt 4 năm rưỡi chưa hề mượn xe cụ lần nào. Phần vì đó là chiếc xe quý, quá đắt, màu xanh ngọc mới tinh, lỡ mất thì đền nhọc, về quê bán nhà cũng không đủ tiền đền; phần vì cụ kỹ quá, lau suốt ngày. Xe cụ Xuân để sát ngay cái tủ tường 2 ngăn dùng chung của cả phòng, cứ đi qua cụ lại lau một nhát, đi lại cụ thổi phù một nhát, bụi cũng chả còn chỗ đậu. Anh Cường còn nhận xét xe cụ Xuân lúc nào cũng bóng lộn lồn lồn. Mỗi sáng ngủ dậy, cụ lấy chiếc khăn mùi xoa phủ trên gối ra, hai tay cầm hai góc, phất một nhát, kêu phật, bao giờ đủ 4 phất 4 phật thì mới xếp vuông vắn. Tôi ở giường dưới ngước lên chứng kiến, hôm nào cũng như hôm nào, thấy mà kinh. Đố dám mở mồm mượn xe.

Thứ Hai, 2 tháng 9, 2019

Thành ngữ mới: Tư bản giãy chết (kỳ 2)

Như đã nói, đây là thứ thành ngữ mới, tồn tại trong thời gian khá dài hơn nửa thế kỷ ở nước ta, phổ biến vài chục năm trước 1975 ở miền Bắc, sau đó thêm vài chục năm nữa ở miền Nam và cả nước. Bây giờ thì ít nhắc đến. Nó là sản phẩm của tư duy cộng sản, nằm trong loạt thành ngữ mới như “bơ thừa sữa cặn”, “đế quốc sài lang”, “đời đời bền vững”, “ngăn sông cấm chợ”… (những thành ngữ này, tôi đã viết và tải lên FB cả rồi), do chính người cộng sản đẻ ra, cả trong thực tiễn lẫn lý luận.

Cần phải nói ngay rằng các đảng và tổ chức chính trị khi đứng ra giành quyền lãnh đạo luôn đề ra đường lối, chủ trương, xu thế cho đất nước và dân tộc. Nước nào cũng thế thôi. Khi nó là lý thuyết thì thường rất hay, chỉ có trải qua thực tiễn mới biết được thực chất. Vì vậy, nếu ngay từ đầu, những năm nửa đầu thế kỷ 20 mà ai đó bảo chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản là xấu là dở là không tưởng sẽ bị đám đông lên án ngay. Liên Xô khi ấy là hình mẫu của xu thế cách mạng, xây dựng chủ nghĩa xã hội xong sẽ tiến lên chủ nghĩa cộng sản. Họ vẽ ra bức tranh đẹp, ưu việt hơn vạn lần chủ nghĩa tư bản. Những nhà cách mạng vô sản An Nam lặn lội sang học, lôi về và truyền bá ở nước mình. Lứa chúng tôi sinh giữa thập niên 50 ở miền Bắc được nhét vào đầu biết bao lời hay ý đẹp về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, nào “thiên đường của loài người”, “mùa xuân của nhân loại”, “xu thế tất yếu của xã hội”, “làm theo năng lực, hưởng theo lao động” (trong giai đoạn xã hội chủ nghĩa), “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” (xã hội cộng sản)… Rất vớ vẩn, không làm mà cũng có ăn. Đại loại họ cứ vẽ vống lên đủ thứ tốt đẹp để lôi cuốn đám đông cần lao, bất kể hiện thực cuộc sống diễn ra hoàn toàn ngược lại. Thế mà rất nhiều người tin. Tôi cũng tin. Mà không tin cũng chả được với họ.
Ở miền Bắc những năm trước 1975, học sinh cấp 3 và sinh viên đại học đứa nào cũng biết thuật ngữ “Ai thắng ai?” nói về cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản trên toàn thế giới. Những giờ học chính trị và triết học Mác - Lênin, các thầy khẳng định chắc như đinh đóng cột phe tư bản, thực dân, đế quốc, bóc lột đang giãy chết, phe xã hội chủ nghĩa ngày càng lớn mạnh. Bọn tư sản ngày càng cùng đường, chó dại cắn càn, gây chiến tranh, nhưng sẽ không tránh khỏi bị diệt vong. Cuối bài, bao giờ các thầy hoặc báo cáo viên cũng kết luận “Sức ta là sức thanh niên/Thế ta là thế đứng trên đầu thù”, cả thầy lẫn trò đều hỉ hả.

Thứ Sáu, 30 tháng 8, 2019

Bác cả Năng (kỳ 2) dành cho K17

Tôi có cái vinh dự mà không phải ai ở K17 (trừ khá đông các vị Thúy, Cúc, Tăng Hải, Lan) cũng có được, là đồng hương đồng khói với bác cả Năng. Nhiều khi ngấm ngầm tự hào và công khai dựa dẫm, chẳng khác gì những lúc Bá Tân vuốt râu khoe nó là người huyện Nam Đàn quê cụ Nguyễn Sinh Cung. Thậm chí tôi còn hãnh diện hơn cả mấy ông bà đất Phòng kia ở chỗ còn được làm đồng hương huyện, chỉ khác xã, cách nhà nhau khoảng 6 cây số. Hồi tháng giêng Kỷ Hợi vừa rồi, cả đám gần hai chục người đàn đúm tại nhà tôi ở làng Trà, xã Thụy Hương, lúc gần đi ngủ, bác cả Năng bảo, thôi, vợ chồng ông Giang ải lậc cậc qua nhà tôi, vừa rộng rãi, vừa để biết nhà, tối nằm gác chân lên nhau trò chuyện, chứ ở đây ầm quá loạn quá, ngủ thế đếch nào được. Tôi chân tay còn vưng vững, mắt cũng hơi tinh, lại thuộc đường, từ nhà tôi sang thôn Cốc Liễn, xã Minh Tân vào nhà bác Năng, tôi nhắm tịt mắt cũng đi được, nên lĩnh chức đèo bác Giang trai, còn bác cả chở bác Giang gái. Lên xe, hai anh em vừa phóng vừa trò chuyện, nhoáng cái đã tới nơi. Cụ Ải lậc cậc vỗ vai tôi, bảo nhanh nhẩy, thế mà tao cứ tưởng xa, thương mày quay về rét. Chả biết đêm tương phùng ấy cụ Năng cụ Giang trò chuyện những gì nhưng sáng hôm sau tôi tới đón, nhìn mặt cụ Giang tươi hơn hớn. Tình cảm bạn bè của người đã chạm ngưỡng già, như liều thuốc tiên vậy.

Ở đây, cũng mở cái ngoặc đơn, trong lớp mình, có 3 người chơi thân với cụ Giang nhất, phía đám đàn ông, chứ đờn bà thì tôi không biết, là cụ Năng, cụ Hồng, cụ Thuận. Tình bạn keo sơn mãi tận bây giờ. Trong bài kỳ 1, khi nhắc về những vị trưởng lão, tôi không nhắc tên cụ Trần Hồng bởi lúc ấy đang nói về những cụ đã trải qua thời chinh chiến, mặc áo lính, còn cụ Hồng thì mặc áo công tử xứ Nghệ nên bị loại khỏi đội cựu binh.

Bệnh coi nhẹ hình thức

Trong ảnh (kèm), là những người quan trọng nhất thế giới, những siêu nhân. Họ đang làm gì? Đang tụ hội quần anh quyết định đường đi nước bước của nhân loại. 

Vậy mà, hãy nhìn kỹ căn phòng, chiếc bàn, chiếc ghế, đồ dùng phục vụ siêu nhân... Tất cả đều hết sức bình thường, thậm chí còn kém đồ nội thất của một gia đình thu nhập tầm tầm xứ này. Cái ghế mà họ ngồi chẳng hạn, bán đầy lề đường Ngô Gia Tự quận 10 Sài Gòn, chỉ hạng dân nghèo như tôi mới mua.

Nước giàu mà "keo kiệt, hà tiện". Không có bàn gỗ quý dày cả gang tay. Không có ghế chạm trổ rồng phượng, lưng ghế cao ngang đầu cho người tọa lim dim. Không băng rôn khẩu hiệu "nhiệt liệt chào mừng". Và đặc biệt, không có lấy một bó hoa, một lọ hoa để không gian được sặc sỡ, thiêng liêng, ra vẻ văn hóa. Và càng không có tượng ông này bà nọ.

Điều mà các siêu nhân hướng tới là thực chất. Mọi hình thức đều không cần thiết, khiến hình thức bị trở thành khoe mẽ, rẻ tiền, cờ đèn kèn trống hoa hoét vớ vẩn. So với những đại siêu nhân ở xứ An Nam, thì các siêu nhân G7 đã mắc bệnh nặng - bệnh coi nhẹ hình thức, vô phương cứu chữa.

Có tiền mà không biết xài cho nổi bật, chả bù cho người khác, đi ăn xin ăn đong ăn vay nhưng rực rỡ đến trời. 

Đúng là đồ tư bản giãy chết. Coi nhẹ hình thức. Không thể so với chủ nghĩa xã hội được.

Lại nhớ câu của ông Lê Khả Phiêu khi ông cảnh cáo ngài B.Clinton hồi cuối năm 2000, lúc vị tổng thống Mỹ đầu tiên sang thăm VN, tới chào ông Phiêu. Cụ tổng Phiêu bảo "chủ nghĩa xã hội không những tồn tại mà ngày càng lớn mạnh, tiếp tục phát triển thắng lợi, mãi mãi trường tồn", khiến ông trẻ Lin Tơn tái mặt. Hồi ấy, tôi còn làm báo TN, bộ phận trực tin, đã trực tiếp lấy tin về cuộc đón tiếp của ông Phiêu từ TTXVN làm tin vơ đét nên vẫn nhớ rõ.

Thứ Ba, 27 tháng 8, 2019

Chống chế

Sau khi tổ chức phật giáo có sự tiếp tay của chính quyền thực hiện thả 30.000 cái đèn nhựa và mảnh mút xốp trên biển Cát Bà, sát di sản thế giới Hạ Long, dư luận phản đối rất dữ, coi đó là hành vi gây ô nhiễm môi trường trầm trọng.

Thả đèn hôm 10.8, mãi tới tối 11.8 xác đèn vẫn trôi nổi khắp nơi, dạt vào nhiều bờ bãi như những đống rác lớn. Đó là chưa kể có những chiếc bị sóng gió đánh tơi tả, rơi ra khỏi phao mút xốp chìm xuống biển, lẫn trong nước.

Làm một việc cứ tạm coi là thành tâm đi (cúng lễ Vu lan, thu hút khách du lịch) nhưng phương cách thì hoàn toàn ngốc dở, xì xằng. Đáng tiếc là rất nhiều quan chức từ trung ương tới cấp huyện đã tham gia vào sự phản cảm này. Hình như họ không hề nghĩ tới tác hại của việc họ tham gia, chỉ cần được làm long trọng viên cũng đủ hỉ hả sung sướng rồi.

Bị dư luận chê trách gắt gao, một sư ông yếu nhân của hội Phật giáo lại còn chống chế thế nọ thế chai, rằng sau đó đã đi nhặt nhạnh hết rác, thu gom về rồi, tới cuối ngày 11.8 là gần sạch rồi...

Bạch thầy, dư luận mà không lên tiếng, chắc các thầy bỏ mặc cho nó chìm xuống biển luôn, chứ ở đó mà nhặt nhạnh thu gom.

Đi tu, lấy cái sự chân thật làm đầu, chứ ai lại quanh co chống chế như thế. Chùa chả ra chùa, sư chả ra sư. Đúng ra thầy phải xin lỗi, chẳng hạn chúng tôi sơ ý, chúng tôi xử lý chậm chạp, sẽ rút kinh nghiệm, đằng này các thầy cứ nhố nhăng như chính quyền, chả thấy tu chút nào. lại còn quanh co chống chế.

Mà theo tôi, nhà Phật nên dẹp bớt mấy trò hình thức lòe loẹt này đi, khó coi lắm. Một tiếng chuông chiều vang giữa thinh không giúp cởi bỏ những vướng víu trong lòng còn có giá trị hơn vạn lần đèn hoa mút xốp, xe cộ diễu hành, các thầy ạ.

Nguyễn Thông

Hồng Kông

Báo xứ Việt có vẻ phấn khởi (qua cách đưa tin) khi phong trào biểu tình của người dân đòi quyền tự do dân chủ ở Hồng Kông bị đàn áp bằng vòi rồng, có bắt bớ và đổ máu.

Ông hàng xóm nhà tôi thắc mắc, chả nhẽ cảnh sát Hồng Kông vốn phần lớn là người Hồng Kông từng thấm vào huyết quản về tự do dân chủ mà sao lại đàn áp "đồng bào" mình, chắc phải có nguyên nhân phạm luật từ người biểu tình. Nghi thế, mới nghe cũng có lý.

Tôi nói với ông ấy, cảnh sát dù là người gốc Hồng Kông nhưng nay đã ăn phải bả của Trung Quốc đại lục, tự biến mình thành "còn Tàu cộng còn mình" rồi, thì cũng không phải người Hồng Kông chuẩn nữa. Đã là hạng bán mình thì cứ có tiền là nó phun vòi rồng thôi, không cần căn cứ vào luật, sai đúng thế nào.

Người dân Hồng Kông suốt thời gian qua biểu tình ôn hòa thế nào, thế giới đều biết cả. Nếu xảy ra bạo lực, thì xuất phát từ cảnh sát "còn Tàu cộng còn mình", từ chỉ đạo của Bắc Kinh, từ đám côn đồ được tung vào phá rối, gây sự để lấy cớ đàn áp, chứ không phải từ người dân. Cách nói "biểu tình biến thành bạo lực" của báo chí Việt là cách ỡm ờ đổ vấy cho người biểu tình, nịnh bọn phát xít.

Xe vòi rồng có thể thổi bạt được người trên phố, cảnh sát của bà Lâm có thể bắt giam người này người nọ, nhưng cũng có tác dụng thổi thêm ngọn lửa cho nó cháy to hơn.

Những kẻ từng hưởng giá trị dân chủ của Hồng Kông nhưng nay quay ra thờ bọn cộng sản Tàu thì có thể nói không ngu nào ngu hơn. Thối nát và đáng khinh bỉ.

Nguyễn Thông

Chủ Nhật, 25 tháng 8, 2019

Bác cả Năng (dành cho K17)

Mình chưa già (tự phong vậy) nhưng phải công nhận nhiều lúc lẩn thẩn. Chả hạn mình nghĩ K17 cũng như… quả chuông, có ai gõ vào một nhát là sau đó dồn dập binh boong, binh boong, vui lắm. Hôm nay cũng vậy, mọi người náo nức phấn khởi chúc mừng sinh nhật một vị trưởng lão của khóa ta, bác cả Năng. Binh boong, binh boong, rộn ràng hơn cả dân tỉnh Kiến An năm 1960 đón cụ Hồ về thăm. Bác Năng hồi ấy đã thanh niên 16 tuổi, học trường cấp 3 Kiến An (cả tỉnh chỉ có mỗi một trường cấp 3), biết đâu được nhìn thấy mặt cụ Hồ không chừng.

K17 là khóa bản lề giữa chiến tranh và hòa bình nên có nhiều trưởng lão. Nếu như từ khóa 16 về trước, sinh viên liên tục đăng lính kéo nhau ra trận, thì từ K17 trở về sau, các cựu sinh viên lại lục tục phục viên. Phải công nhận, nhờ có các bác lính hồi môn mà K17, nhất là 2 lớp văn, vui và chững chạc hẳn lên. Đám thò lò mũi xanh như mình, Bá Tân, Đại, Đồng, Nghiệu, Viết, Xuân Ba, Bính… tự dưng lép hẳn, đố dám nhốn nháo vô phép như vốn láo. Còn bọn con gái cũng quên phắt mấy thằng trẻ ranh, chỉ chú mục quấn quít vào các ông anh. Đúng là phúc với người này thì họa cho kẻ kia. Đôi khi tặc lưỡi, kiểu AQ, mình chịu thiệt một tí để bù cho những người từng vào sinh ra tử, coi cái chết nhẹ tựa lông.

Đội quân “súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa” ấy có nhẽ gần hai chục vị. Giờ trí nhớ nhạt rồi, nhưng mình có thể làm cái lít (list) gồm các bác: Bùi Trọng Cường, Lê Xuân Sang, Lê Quốc Lập, Phạm Văn Sĩ, Nguyễn Doãn Tấn, Đặng Quốc Khánh, Lê Văn Sơn, Trần Nam Việt, Hoàng Sĩ Chiến, Lê Tài Thuận, Trần Triều Nguyệt, Ngô Đức Nguyên, Nguyễn Xuân Thụ, Ma Duy Giang, Trần Quang Thuật, Nguyễn Tuấn (lớp ngữ), Đỗ Xuân Thanh… Và tất nhiên không thể thiếu Vũ Lệnh Năng, bác cả Năng. Đó là chưa kể lớp ta còn có những bậc đàn anh đàn chị rất đáng kính nể như cụ Nguyễn Ngọc Xuân (Ninh Bình), cụ Nguyễn Huy Cờ (Hà Bắc), cụ bà Nguyễn Thị Ngụ (TNXP, Hà Tĩnh). Tinh dững cây cao bóng cả, rợp mát đàn em.