Vài dòng về báo chí, mạng và nhiệm vụ 'nhân ngày 21.6"

Mấy vị tứ trụ và con nhang đệ tử của các vị ấy đang khuyên báo chí cần tích cực phản bác luận điệu sai trái trên mạng xã hội.

Đó là thứ tư duy của nhà cai trị, luôn thấy mạng xã hội là mối nguy hiểm cho chế độ, chỉ lục lọi tìm tòi mặt xấu của mạng, của internet, facebook... để lên án. Cũng phải thôi, ăn cây nào rào cây ấy, họ phải nói thế.

Còn lão Maddox hàng xóm nhà tôi thì lại khuyên mạng xã hội phải tích cực phản bác, phơi bày những sai trái, giả dối, mị dân, u mê, không tôn trọng sự thực... của báo chí. Lâu nay báo chí quốc doanh một mình một chợ làm nhiệm vụ tô hồng bôi đen theo chỉ đạo đã thành bản chất rồi. 

Báo chí quốc doanh, dù có được bà đỡ nhét núm vú vào miệng để hà hơi tiếp sức cũng không thể tránh khỏi sài đẹn, suy dinh dưỡng và đến lúc rung chuông nguyện hồn. Mạng xã hội, dù có bị đè nén, áp bức, chê ỉ chê oi, bêu xấu thì vẫn cứ tồn tại và phát triển rộng khắp. Đó là xu thế của đời sống xã hội, có muốn làm khác cũng chả được.

Cản lại bánh xe thời đại, sớm muộn thì cũng bị nó nghiền nát, dù có kêu gào, áp đặt mấy đi chăng nữa.

Nguyễn Thông

Đặc khu

Làm kinh tế, ăn nhau ở cái thời cơ, người xưa gọi là thiên thời. Khi thời của thứ gì đó qua qua rồi thì cần phải làm cái khác, theo cách khác. Cứ trùng trình hoặc đã biết rõ hết thời rồi mà cố nhắm mắt làm thì chỉ ôm thất bại.

Đặc khu kinh tế cũng vậy. 30 năm trước, khi cả nước này còn như cái xóm biệt lập ở ngoài đồng với lão trưởng thôn mụ mị gia trưởng luôn cho mình là nhất thì việc thí điểm chọn vùng này vùng nọ thử làm ăn kiểu mới là cần thiết. Nay mọi thứ đều quá rõ, hay dở phân minh, nếu cách mới nào đó trên thế giới đã chứng minh tính hiệu quả của nó thì triển khai đại trà cả nước luôn, chứ lập ra đặc khu chỉ tổ tạo nên sự chênh lệch, kèn cựa, bất công, phân biệt đối xử...

Đặc khu kinh tế, định làm từ ngày xưa, rồi không chịu làm, để tới giờ mới lôi ra bàn đã là dở hơi rồi, nay mấy ông bà nắm quyền cai trị lại bảo lùi thêm chút nữa cho chín mùi, kỹ lưỡng, chờ kỳ họp sau thông qua (thực ra do bị phản biện gay gắt và đúng quá nên tạm gác lại), quả thật để mấy ông lý luận suông cầm cái làm kinh tế chỉ tổ chết nước chết dân. Không khác gì cầm cái đánh một canh bạc may rủi.

Bỏ thứ của nợ lạc hậu ấy đi chứ còn chờ chiếc đếch gì nữa.

Nguyễn Thông

Chuyện nghe đài

Hồi xưa cứ gọi nôm na là nghe đài, tức nghe radio bây giờ.

Những năm cuối thập niên 50, sau đó tiếp đến thập niên 60, đầu 70 ở miền Bắc, thông tin đến với mọi người chủ yếu qua hệ thống đài phát thanh. Báo giấy như báo Nhân Dân, báo của đảng bộ các tỉnh thành chỉ dành cho cán bộ. Báo Nhân Dân ra hằng ngày, còn các báo tỉnh thành mỗi tuần chỉ có 2 - 3 số. Chính vì thế, phóng viên báo Nhân Dân oách lắm, đi tới đâu cũng được tiếp đón long trọng, nể vì, đãi cơm gà cá gỏi, trò chuyện một điều thưa anh, hai điều thưa anh, khi về lại lễ mễ quà cáp gói to gói nhỏ. Phóng viên thường trú báo Nhân Dân có lẽ quyền chỉ kém bí thư tỉnh thành, dọa ai một câu “cho lên báo” là đối tượng xanh mặt. Gần như một mình một chợ, tha hồ tác nghiệp.

Làm báo mà lên tới chức tổng biên tập báo Nhân Dân tức là kịch trần, cỡ ông Hoàng Tùng suốt bao năm được coi như thân tín của cụ Hồ, tới mức có những điều cần trao đổi hẹp thì cụ lại cho gọi chú Hoàng Tùng (theo hồi ký của ông Vũ Kỳ, thư ký của cụ). Và điều này nữa, cho tới tận bây giờ, có cả trăm tờ báo ra hằng ngày nhưng chỉ mỗi báo Nhân Dân được gọi là nhật báo. Kể cũng lạ.

Cũng thuộc cơ quan truyền thông trung ương nhưng phóng viên đài Tiếng nói Việt Nam ít nổi tiếng, không quan trọng bằng nhà báo của tờ Nhân Dân. Có lẽ trong hoàn cảnh thời bấy giờ, nhà đài chủ yếu chỉ đọc phát những bài đã in trên báo nên đội ngũ phóng viên mỏng, tên tuổi lặng lẽ. Người dân ít nghe đài bởi nhiều lý do: không mấy ai có radio (gọi là cái đài) bởi hiếm và rất đắt; nông thôn sau này có hệ thống loa truyền thanh, mỗi nhà một cái loa kim đơn giản hộp gỗ, trong chứa cục nam châm gắn với màng loa giấy nghe rè rè lí nhí, cũng chẳng vô lum vô liếc, công tắc công tiếc gì, cứ tới giờ tổng đài mở thì trố lên, hết giờ tự tắt cái phụp. Lại nữa, nông dân suốt ngày ngoài đồng, thời gian đâu mà nghe đài. Tối về còn tắm rửa giặt giũ, cơm cháo, lo thúc tụi trẻ con học bài, chưa kể rau bèo cám bã, xay thóc giã gạo, thôi thì trăm thứ việc lút đầu lút cổ, thở không ra hơi. Ngơi cái tay là mắt đã nhắm tịt, vừa kềnh xuống giường đã kéo gỗ ầm ầm, muốn nghe đài cũng chả gượng dậy nổi.

Ô tô, Campuchia và quốc hội

Trước khi bế mạc để "thành công tốt đẹp", quốc hội hãy cho tôi hỏi: Nước Campuchia, lâu nay xứ ta "nước lớn, đàn anh" cứ nhìn nó bằng nửa con mắt, chê nó nhỏ, nó nghèo, lạc hậu, cú đỉn, nó xách dép chạy theo ta, thua ta về mọi mặt, v.v.., thế sao xe ô tô bên nó rẻ vậy, người dân mua cái xe dễ như bên này ta mua chiếc tivi, chiếc nồi cơm điện. Giá xe rẻ chỉ bằng 1/3 so với giá mua tại VN. Ai cũng có thể mua được xe, chỉ trừ những đứa lười nghèo rớt mùng tơi.

Đứa cháu tôi sang Campuchia làm việc 3 năm, về kể lại rằng không cần phải nhà giàu, chỉ thường thường bậc trung là sắm xe dễ như chơi, mấy xe dạng Kia, Chevrolet tầm tầm bên ta họ coi là đồ bỏ. Cỡ 100 triệu tiền Việt là có chiếc ô tô ngon lành chạy thách ông trời mưa nắng rồi.

Đời người chỉ sống có một lần (tôi không định nhắc tới câu nói gối đầu giường của Pavel Corsaghin đâu), sao các vị cứ cố tình bắt dân mình phải hy sinh cho thế hệ con cháu còn ở tít mù khơi xa, còn nằm trong trứng, và cho chính các vị hằng ngày lên ngựa xuống xe (tinh những Lexus, Camry, Mercedes). Cứ nói chăm lo cho hạnh phúc của dân nhưng thực tế thì các vị chỉ chăm lo cho bộ lông và bộ ruột của các vị.

Những điều như vậy mới là thứ cần bàn, để cụ thể hóa đời sống của nhân dân, chứ lại tinh những linh tinh tình phộc, ngắm áo dài, rất vớ vẩn.

Hay còn một ngày, kéo nhau qua xứ Cao Mên thực tế một chuyến mở mắt ra, tỉ mẩn hỏi cả ông Hunsen lẫn dân xem họ sống như thế nào, để "rút kinh nghiệm sâu sắc", hay là lại bảo chúng tôi đang bận kéo nhau qua Hồng Công kéo đám mây điện toán về.

Tôi còn mắc đi rửa bát (tối qua gác lại coi Ua cúp, giờ phải làm bù) chứ không tôi sẽ đi với các vị, chỉ cho các vị thêm vài đường cơ bản. Ai đời cứ nhắm mắt bịt tai mãi mà không thấy chán thấy nhục, nhể.

Nguyễn Thông

Truyền thông

Tôi không đồng tình một tí nào với việc ai đó xuống đường biểu tình bày tỏ chính kiến nhưng lại ném gạch đá vào công sở và người chức việc, đốt cái này hủy cái nọ.

Những trò bạo lực ấy, ngày xưa người cộng sản xui dân miền Nam thực hiện đã gây không ít đau thương buồn khổ rồi, nay đừng dẫm vào vết bùn ấy nữa. Đó là sự man rợ, không đàng hoàng, tử tế, chính danh.

Có ai đó bảo chắc phải lý do dân bị đàn áp, dồn nén thế nào thì cái nồi súp de mới xì hơi ra như vậy. Nhưng dù gì đi nữa, cũng đừng để nhà cai trị bắt bẻ, gán cho chữ quá khích, bạo lực. Cứ hiên ngang bước tới còn hơn là cầm hòn đá, viên gạch ném vào những người đang ngăn cản mình.

Tuy nhiên, do nắm bộ máy truyền thông chính thống (báo, đài, tivi) nên nhà cai trị dễ dàng hướng sự việc theo ý muốn, cách hiểu có lợi cho họ.

Trên nhiều tờ báo chỉ có ảnh mấy chiếc ô tô bị đốt cháy mà không biết ai đốt, vì sao cháy, cháy vào lúc nào, tại sao lại dễ bị đốt như thế...

Trên báo có thông tin bắt được kẻ cho tiền xúi giục người dân đi biểu tình, nhưng chỉ nêu ra được một vụ đưa 300 nghìn cho một ai đó. Hàng nghìn người xuống đường mà chỉ có 1 vụ cho tiền, rồi quy là xuống đường vì tiền, quả thật truyền thông nhà nước coi thường người đọc người nghe quá. 

Qua cái thời nhà cai trị lúc nào cũng đúng, qua cái thời báo chí nhà nước nói gì thì phải coi điều ấy là sự thật rồi. Hãy tôn trọng sự thật, tôn trọng người đọc chứ đừng bán mình rẻ tiền như thế.

Càng sát tới ngày "báo chí 21.6" càng nên tự xem lại mình có xứng đáng với danh xưng báo chí hay không.

Nguyễn Thông

Cứ tưởng thời gu gồ chấm tiên lãng qua lâu rồi

Ông thượng tướng Võ Trọng Việt là Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh của quốc hội, tương đương hàm bộ trưởng trong chính phủ. Ủy ban này có tầm quan trọng quyết định việc thông qua hay không thông qua luật an ninh mạng, một luật đòi hỏi người chuẩn y nó phải có hiểu biết kỹ lưỡng, sâu sắc, trình độ cao, nắm rất vững về công nghệ thông tin...

Nhưng những gì ông Việt trình bày trước quốc hội thì chỉ có thể nói rằng hiểu biết của ông ấy về an ninh mạng, công nghệ thông tin chưa đạt trình độ i tờ, không bằng một đứa trẻ trâu.

Và lạ ở chỗ gần 500 con người ngồi dưới nghe ông ta trẻ trâu như thế không dám hó hé điều gì, cuối cùng 86,86% "đại biểu" đều nhất trí thông qua. Tất cả đều dạng cờ lờ mờ vờ, gu gồ chấm tiên lãng dắt díu nhau đi sang Trung Quốc khiêng điện toán đám mây về.

Hóa ra luật an ninh mạng được quyết định và ban hành bởi những con người như vậy.

Không chỉ luật này, các luật khác có lẽ cũng tình trạng trẻ trâu thế thôi.

Lại nhớ câu thơ của thi sĩ thần đồng Trần Đăng Khoa mà cải biên lại rằng: "Ngồi buồn cởi cúc xem chim/Hơn coi quốc hội lim dim gật gù".

Nguyễn Thông

Lòng vòng chuyện yêu nước

Mấy ngày qua, yêu nước thành một chủ đề nóng. Ngay cả thời chiến tranh người ta cũng không nhắc tới yêu nước nhiều đến thế. Yêu nước tuôn ra từ mồm quan chức, chạy rối rít trong những con chữ trên mấy tờ báo quốc doanh. Chỉ có điều, không phải người nói, người viết về lòng yêu nước tự bày tỏ tình yêu của mình, mà chủ yếu để dạy dỗ cách yêu nước, phê phán kiểu yêu thế này thế nọ. Đối tượng tiếp nhận “lời hay ý đẹp” chẳng phải ai khác mà chính là nhân dân.

Có lẽ sau rất nhiều năm, sự phản kháng của dân chúng với nhà cai trị ở xứ này bùng nổ mạnh mẽ, rộng khắp như vậy. Mặc dù cả bộ máy cầm quyền lúc nào cũng rao giảng chính quyền là chính quyền nhân dân (hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân), nhà nước của dân, vì dân, do dân, dân là gốc, v.v.. nhưng đây đó, lúc này lúc khác, vẫn phát ra sự phản kháng của dân chúng đối với thể chế cai trị. Dù vụ việc lớn hay nhỏ, chính quyền đều quy chiếu vào sự bất mãn cá nhân, hành vi sai trái, vi phạm pháp luật, bị lôi kéo, bị thế lực thù địch lợi dụng. Phần lớn những cuộc nổi dậy đều liên quan tới đất đai, những vụ Đoàn Văn Vươn (Tiên Lãng, Hải Phòng), Đặng Ngọc Viết (Thái Bình), Văn Giang-Ecopark (Hưng Yên), Dương Nội (Hà Tây cũ), Đồng Tâm (Mỹ Đức, Hà Nội)… đều dính tới đất, cụ thể là chuyện cướp đất-mất đất. Dĩ nhiên phần thua thuộc về dân bởi họ không có bất cứ vũ khí gì ngoài nỗi oan ức, sự cùng đường và tâm lý “con giun xéo lắm cũng quằn”. Điều họ nhận được không phải đất mà luôn là tòa án, nhà tù, gia đình tan nát, tha phương cầu thực, thậm chí cái chết. Cả hệ thống chính trị, nhất là bộ máy tuyên truyền, coi họ như giặc, kẻ xấu xa, cùi hủi, xã hội cần phải loại trừ, cách ly, xa lánh. Trong cuộc đấu giữa nhân dân và “chính quyền nhân dân” gần nửa thế kỷ nay, dân luôn bị dồn vào bước đường cùng, thua thiệt.