Bạn bè

Tổng số lượt xem trang

Tìm kiếm Blog này

Hiển thị các bài đăng có nhãn nguyên. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn nguyên. Hiển thị tất cả bài đăng

Chủ Nhật, 16 tháng 8, 2020

Nguyên hay cố, cựu?

Có người hỏi tôi, khi nào thì dùng các từ "nguyên, cựu, cố".

Đúng ra phải hỏi thêm cả từ "đương" nữa, bởi cùng với các từ nói trên, đó là những chặng, những đoạn khác nhau trong một đời người.

Khi còn làm việc (gì đó) thì gọi là đương. Đương chức, đương nhiệm. Cái thời đang diễn ra gọi là đương thời (đương cũng có nghĩa là đang). Hồi xưa trong bộ máy hương thôn, lý trưởng đang làm nhiệm vụ thì là lý đương, lý trưởng nào đã bị phế truất, đã thôi không làm nữa thì gọi là lý cựu.

Cựu tức là cũ, chỉ cái (điều) đã qua. Cựu thần tức là người bề tôi cũ (trước kia là bề tôi, nhưng giờ vì lý do nào đó, già lão hoặc bị phạt chẳng hạn, không làm nữa). Cựu trào là triều đại cũ. Đối lập với cựu là tân (mới). Cựu thế giới để chỉ những đại lục cũ Á, Âu vốn được người ta ở từ lâu, còn với tân thế giới (châu Mỹ) mới được khai phá. Ông bộ trưởng nào không còn làm bộ trưởng nữa thì là cựu bộ trưởng, ông tổng bí thư đã hết chức được gọi là cựu tổng bí thư.

Thứ Ba, 7 tháng 5, 2019

Nguyên

Hồi mình còn bé, theo người nhớn ra trận địa tên lửa Mả Đò coi đoàn văn công Tổng cục chính trị về biểu diễn phục vụ bộ đội. Có tiết mục tấu (để rồi mình sẽ viết cụ thể tấu là gì), một người đóng vai chiến sĩ mới nhập ngũ ra đọc-hát:

Tôi ra đây có phải xưng danh không nhỉ?

(Trong hậu trường có tiếng đế: Không xưng danh thì ai biết là ai)

Họ tên tôi cũng chẳng ngắn chẳng dài

Nói tóm lại, gọi là Huy cũng được...

Đại loại là cứ kể lể, xung quanh chuyện đi lính, ở nhà dân, làm vỡ chiếc nồi đất của chủ nhà, sắp vào B rồi mà chưa biết sẽ đền bù ra sao thì cô Lý con gái chủ nhà bảo (hát) anh ơi, anh cứ "yên tâm vững bước mà đi, hỡi người mà em yêu, việc nhà việc nước dẫu có bao nhiêu em gắng làm tròn, anh cứ yên tâm vững bước anh lên đường", đừng lăn tăn cái nồi đất nữa, em sẽ chờ anh, anh nhé...

Ông anh họ tôi, cũng tên Huy, dạy học, đi coi về bảo tấu vớ tấu vẩn, tên thì ai cũng phải có tên thật của mình, do cha mẹ đặt cho, chứ đéo gì mà "nói tóm lại gọi là Huy cũng được", cô Lý kia yêu phải đứa lừa rồi.

Chủ Nhật, 25 tháng 3, 2018

Nguyên hay cựu

Cứ như cách gọi, cách xưng hô trọng hình thức của mấy ông cộng sản xứ ta thì đã làm cán bộ, làm lãnh đạo là phải suốt đời. Hơn nhau ở cả cái chữ gắn vào tên. Hình như họ không muốn làm người bình thường, cứ phải oai mới thích.

Trong tiếng Việt, khi ai đó còn đang làm việc, đương chức thì gọi là đương, nếu còn làm việc nhưng từ việc này ghế này chuyển qua việc khác ghế khác, khi cần nhắc lại việc cũ thì gọi là nguyên; đã nghỉ rồi, không dính dáng gì tới công việc nữa thì gọi là cựu. Thời thuộc Pháp, cách gọi rất rành mạch, chẳng hạn đám hương chức ở nông thôn có lý đương, lý cựu.

Nay thì các bố sợ mất quyền lợi (đã ăn quá dày nhưng cứ muốn ăn thêm, ăn mãi), lại mắc bệnh sĩ, lại thích oai, nên dù đã nghỉ từ tám hoánh rồi, vui vầy với mẹ đĩ ở nhà biết bao năm rồi, vẫn cứ thích đi đâu thì người ta phải giới thiệu mình là nguyên này nguyên nọ. Ngay cả chết cũng phải nguyên mới chịu chết. Cứ như sợ không nguyên thế, thiên hạ ai biết mình là đứa nào. Lại có những ông, không bò ra chỗ lễ hội họp hành là không chịu được, ngứa ngáy bứt rứt, cứ phải được làm long trọng viên, ngó ống kính tivi, cười cười nói nói nhằm sống lại thời vàng son vênh váo mới chịu.

Thôi, tôi can các ông, về là về, nghỉ là nghỉ, đừng có nguyên nọ nguyên kia, đừng ham vui long trọng viên, thiên hạ họ cười cho.

Nguyễn Thông