Thời gian vài năm trở lại đây, dư luận càng ngày càng ồn ào về chuyện xã hội sính bằng cấp. Ai đời tốt nghiệp đại học có bằng cử nhân đàng hoàng mà vẫn chả thể kiếm được việc làm bởi thạc sĩ, tiến sĩ còn chửa ăn ai thì cử là cái cóc khô gì. Tuyển nhân viên bảo vệ cũng hỏi đã tốt nghiệp đại học chưa. Nhiều ông đã có vai vế trong xã hội nhưng nhiệt tình tiến thân vẫn quá hừng hực nên chạy vạy cho được bằng này bằng nọ, mất tiền muôn bạc vạn sá chi, hoặc sai đệ tử học giùm thi giùm, hoặc áp dụng bài ông mất con gà bà thò chai rượu, mua bán đổi chác ngàn kế trăm phương… Chả biết cái bằng ấy giúp ông điều gì trong công việc nhưng trước mắt giải quyết được khâu oai, hù dọa thiên hạ. Không bằng cấp thì sớm muộn cũng thành thằng. Vậy nên mới có những ông trên danh thiếp liệt kê đủ thứ bằng, tú tài năm nào, thạc sĩ năm nào, tiến sĩ năm nào, rồi phó giáo sư giáo sư… giống như một bản sơ yếu lý lịch. Ông đến đâu, cấp dưới quên giới thiệu học vị bằng cấp của ông là ông giận, báo chí nhắc đến ông mà quên học vị thì chết với ông. Khổ nỗi, cái bằng cấp học vị đó chả liên quan tẹo nào đến công việc ông đang làm.
Trọng bằng sính cấp nên sự học ngày càng như chốn thương trường. Bằng thật mất giá, bằng giả tràn lan. Người ta ngao ngán thật giả chả biết đâu mà lần. Ngay cả đến chính quyền, nhà tuyển dụng công chức cho nhà nước cũng xua tay từ chối vài loại bằng đang được nền giáo dục chính thống thừa nhận. Chỉ khổ người lương thiện, ôm một đống bằng giấy, chứng chỉ… đi xin việc mà vẫn thất nghiệp dài dài. Đồng tiền lên ngôi, kẻ có tiền coi người có chữ bằng nửa con mắt ti hí.
Vậy mà xứ ta có chuyện lạ đời. Chưa bao giờ nhan sắc đắt giá như thời buổi nhiễu nhương này. Tràn lan các cuộc thi hoa hậu, sắc đẹp, cả trên sàn diễn lẫn ngoài đời, cả trong nước rồi vươn ra thế giới, đủ mọi cấp từ quốc gia xuống đến phường xã xóm ấp. Đàn bà đẹp được dịp nở mày nở mặt. Xuất hiện nơi đâu cũng được đón rước tưng bừng, giới truyền thông không họ có mà ăn cám. Cặp chân dài nuột, ánh mắt đong đưa, vòng 1 hàng khủng, vòng 3 núng nính, giọng mềm tựa nhung, sắc hoa nhường nguyệt thẹn… là đủ vốn lên ngựa xuống xe, học hành làm cái đếch gì. Ký một hợp đồng làm ăn, chả cần đến cái thứ tiến sĩ, chỉ một em chân dài là đủ. Xong việc quan, mấy ai rủ tiến sĩ thạc sĩ đi chơi ngắm non xanh nước biếc bao giờ. Thư ký, đệ tử đã sẵn sàng lo liệu chu đáo cho thủ trưởng tái tạo sức lao động bên người đẹp. Chả ai hỏi bằng cấp bởi họ có thứ còn hơn vạn bằng cấp.
Ai dám bảo nữ nhi thường tình nữa đi.
3.12.2011
Nguyễn Thông
