Thành ngữ mới: Mặt nghệt như mất sổ gạo (kỳ 7, cuối): Vựa gạo miền Nam lâm vào cảnh đói… do được “giải phóng”

Tháng 4.1977, tôi khoác chiếc ba lô lép kẹp đựng 2 bộ quần áo, chiếc vỏ chăn mỏng, cái màn một, vài cuốn sách ra bến Chùa Vẽ (Hải Phòng) xuống tàu khách Thống Nhất vào Nam nhận việc. Hơn 3 tháng ở nhà chờ quyết định công tác, tôi được thày bu bồi dưỡng chế độ cơm không độn, thức ăn hơn ngày thường nhưng cũng chỉ quanh qué mớ tôm mớ cá mua của mấy bà Tú Đôi đi chợ huyện, ngang qua nhà rao “ai mua cá ra mua”. Trước hôm đi, thày thịt con gà, nấu xôi, làm mâm cơm cúng tổ tiên ông bà phù hộ cho đứa đi xa. Các anh chị trong nhà và trong họ, người cho 5 đồng, người 10 đồng, cộng tiền thày bu cho nữa được hơn trăm bạc, tôi đem ra trụ sở Ngân hàng Hải Phòng ngoài phố đổi thành tiền miền Nam. 100 đồng bắc được 80 đồng nam giải phóng, mà chỉ cho đổi tối đa chừng ấy. Lúc đi, thày tiễn ra ngõ, bảo miền Nam gạo trắng nước trong, thóc gạo nhiều, cá tôm lắm, sẽ không đói như ở nhà đâu con ạ, đi đi, nhớ vào đến nơi thì viết thư về.

Khi ấy đã trôi gần 2 năm sau “giải phóng”, ông bạn đồng môn đồng hương học trước 1 khóa, thầy Nguyễn Văn Vy người Thủy Nguyên nhập cư Sài Gòn từ đầu năm 1976, bảo cuộc sống đã khác nhiều, xuống nhiều, nhưng dẫu sao cũng còn hơn ngoài mình. Bếp ăn tập thể 43 Nguyễn Chí Thanh quận 5, cơm trắng, ăn no thì thôi. Tôi thì thào nói với thày Vy, thế này thì sướng quá, bao nhiêu năm mới lại được ăn cơm không độn, chén no. Cầm bát cơm không độn nghĩ thương thày bu và đứa em gái ở nhà.

Sự đời ai ngờ được chữ… ngờ. Ngày vui ngắn chẳng tày gang. Vài tháng sau, khoảng cuối tháng 7 đầu tháng 8 bắt đầu cuộc ăn độn. Bất cứ thứ gì có thể ăn được là nhà bếp độn vào chảo cơm. Khoai lang, khoai mì (củ sắn), bột mì, mì sợi, và đỉnh điểm là lúa mạch, dân gian gọi nôm na hạt bo bo. Nuốt không nổi cơm độn, tọng vào mồm trệu trà trệu trạo. Nhà bếp thấy vậy cũng chán, bảo các thầy ạ, thôi, từ giờ các thầy tự nấu lấy, chúng tôi chỉ nấu cho sinh viên thôi, tháng có mấy ký gạo chúng tôi không thể làm vừa miệng các thầy được…

Có một chữ G

Ông thủ tướng Phúc hay nói chữ, thôi thì cũng được đi, nhất là đang có trào lưu sính chữ trong giới cầm quyền. Nói theo cách của bọn trẻ bây giờ là "đu trend".

Hôm 13.3 ổng về miền Tây Nam Bộ, khu vực ĐBSCL, khuyên nơi đây phải chú trọng đổ tiền (lâu nay bà con ta cứ quen nói "đầu tư" mà ít ai hiểu đầu tư nghĩ là gì. Đầu là bỏ vào, ném vào, tư là tiền bạc, của cải vật chất; đầu tư là đổ tiền vào việc gì đó) vào 8G của vùng này.

Cũng là cách chơi chữ, nhưng ông Phúc đã không thấu đáo. Ông nói tới những G giao thông, giáo dục... cứ cho là phù hợp đi (chứ thực ra nơi đâu mà chẳng cần mấy G ấy), nhưng G giang (sông rạch) thì quá gượng ép, còn G già (dân số già) thì quá vớ vẩn. Không biết cái đứa thư ký, trợ lý đầu đất nào lại mách cho ổng thứ tào lao như thế. Nếu tự ổng nghĩ ra thì cần phải coi lại cái đầu.

Nhưng có một G mà ông Phúc đã không nhắc tới, đã sai lầm nghiêm trọng, bởi nó là giá trị quyết định của ĐBSCL. Tôi nói một cách nghiêm túc chứ không phải như lão bạn tôi đùa rằng thiếu 1 G là gái. Mấy chục năm nay, ĐBSCL bị bỏ rơi, một vùng đất giàu có trù phú trở nên hoang tàn, dân chúng tha hương, những cô gái nông dân tỏa đi khắp nước, ra cả nước ngoài để "mưu sinh". Đành là thực tế có G ấy, tuy nhiên chưa phải lúc bàn tới, mà thứ G cần nhắc ngay, bổ khuyết ngay, là Gạo.