Công an oan

Tôi là người dễ mủi lòng. Khi các anh chị công an nhưng là đồng nghiệp ở báo Công an đòi nhà suốt 10 năm không được dù đã đóng đủ tiền tỉ; rồi lại cả chục cán bộ chiến sĩ công an huyện Đông Anh (quê cụ chủ tịch nước) hôm qua cực chẳng đã phải ra đường căng biểu ngữ đòi nhà sau 17 năm trời bị lừa đảo, tự dưng tôi thấy thương họ, như thương mọi dân oan khác ở xứ này.

Nói như nhà thơ Dương Tường, tôi đứng về phe nước mắt, bất kể họ có còn đảng còn mình hay không.

Trong vốn từ tiếng Việt, từ "dân oan" có lâu rồi, nhưng ít được dùng, chỉ thỉnh thoảng xuất hiện trong văn học hiện thực phê phán thời Pháp cai trị. Dân oan hồi đó hiếm lắm, mặc dù người cách mạng tố bọn Pháp rất tàn ác. Dân oan trong đời thực ở xứ này chỉ phổ biến khi chế độ mới vì dân nhưng không vì dân, đại trà nhất là sinh ra từ những vụ cướp đất theo luật đất đai sở hữu toàn dân.

Bây giờ dân oan không đơn độc nữa, bởi có cả công an oan. Biết đâu rồi có ngày sinh thêm cán bộ oan, đảng viên oan, trung ương oan...

Thủ Thiêm

Có lẽ tra trên Gu gồ thời điểm này, Thủ Thiêm là từ nóng sốt nhất. Nóng cháy mạng.

Thằng con tôi bình luận toàn dân đang quan tâm đến những gì đã và đang xảy ra ở Thủ Thiêm. Giống như người ta từng hồi hộp, lo âu, buồn đau theo dõi những thứ diễn ra ở tỉnh Thái Bình năm 1997, Tiên Lãng Hải Phòng năm 2012, Dương Nội Hà Đông năm 2013, Văn Giang Hưng Yên năm 2014, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức ở Hà Nội năm 2017... Những trang sử viết bằng đất thấm máu và nước mắt người dân cứ nối ngày một dày, không biết bao giờ mới chấm dứt. Tất cả đều xảy ra dưới chính thể treo câu slogan “của dân, vì dân, cho dân, do dân” được cả bộ máy cai trị tụng niệm hằng ngày. Đổ bao nhiêu xương máu cốt xóa được một đồng Nọc Nạn nhưng sau đó lại sinh ra muôn nghìn đồng Nọc Nạn khác.

Tôi tận mắt thấy Thủ Thiêm cách nay vừa đúng 41 năm, hình như hơi bị sớm so với nhiều người bắc. Chả là cuối tháng 4.1977 tôi khăn gói ba lô (toàn bộ hành trang chỉ có một chiếc ba lô lép kẹp, đựng 2 bộ quần áo, cái màn đơn và chăn đơn, vài quyển sách quý) xuống tàu biển khách Thống Nhất trực chỉ Sài Gòn. Lên bến Nhà Rồng được ông anh trung úy biên phòng Nguyễn Quốc Vương bạn của anh trai tôi đón, cho tắm rửa ăn uống tử tế, sáng hôm sau đưa đi một vòng chiêm ngưỡng Sài Gòn hoa lệ trước khi về nơi nhận việc. Tôi khoác ba lô ngồi sau ba ga, hai anh em rong ruổi xe đạp trên đường Hàm Nghi, vòng tới chợ Bến Thành, ngược lên đường Nguyễn Huệ, ra bến Bạch Đằng. Chỉ cái cột cao cao, anh Vương bảo đó là cột cờ Thủ Ngữ, nhích xuống dưới tí nữa là bến đò Thủ Thiêm. Ngó sang bên kia sông, anh nói đó là Thủ Thiêm, đò nối sang bên ấy. Ôi cái con đò Thủ Thiêm mà tôi từng được nghe từ hồi nảo hồi nào.

Tôi ngắm Thủ Thiêm trong lúc mặt trời đã lên hơn con sào, cả một vùng mênh mông chỉ um tùm cây cối xanh ngắt, vài ba căn nhà thấp lè tè, đường ven sông thưa thớt người đi. Giống như một vùng đất bị bỏ hoang, đất chết, thiếu sinh khí. Thật lạ, bên này, bờ tây sông Sài Gòn nhà cao cửa rộng, lô nhô chọc trời, phố phường xe cộ người ngợm chen chúc đi lại nườm nượp như mắc cửi, còn bên kia, chỉ cách một con sông rộng gần 200 mét lại là xứ đìu hiu xơ xác nghèo nàn thảm hại. Anh Vương bảo bên ấy là đất của Việt cộng, làm sao mà phát triển như bên này được. Phải công nhận Việt cộng giỏi, bám ngay sát nách thủ đô mà chính quyền Sài Gòn không làm gì được. Giờ bần thần nhớ lại lời bác cựu sĩ quan biên phòng, sực nghĩ hóa ra dân bên ấy phần lớn đều có công với cách mạng cả, họ đã chở che mấy anh giải phóng, biệt động, đặc công; nay con cháu thế hệ kế tiếp mấy anh lại xuống tay chiếm đất đuổi họ ra khỏi nơi đã “che bộ đội, vây quân thù”. (còn tiếp)

Nguyễn Thông

Vụ kiện Formosa và tư pháp

HUY ĐỨC (nhà báo)

Tòa án Kỳ Anh nhận đơn kiện Formosa và báo nhà nước đưa tin là một động thái tích cực. Nếu chính quyền thụ lý tốt vụ kiện này nhằm tạo ra một "án lệ" thì coi như đã khởi đầu cho một lộ trình xây dựng nhà nước pháp quyền. Nếu coi đây chỉ là giải pháp "chiến thuật" thì sẽ như đang cài kíp vào những trái bom nổ chậm.

Khi thu thập đủ bằng chứng, buộc Formosa nhận tội và đòi được khoản bồi thường 500 triệu USD, có lẽ các quan chức chính phủ cũng hí hửng như khi Ronaldo lập hattrick, đưa Bồ Đào Nha tới EURO 2016. Và, có lẽ họ đã rất chưng hửng khi ngước lên thay vì thấy khán giả reo hò thì lại có rất nhiều người la ó.

Trong vụ Formosa, người dân cũng muốn dõi mắt theo các đường banh, hồi hộp, xuýt xoa, la hét... Nhưng họ gần như đã bị đặt ra ngoài "sân vận động" ngay cả khi trở thành nạn nhân. Hành động dân chúng kéo nhau lên tòa nhắc nhở rằng, vai trò của chính phủ là kiến tạo trận cầu chứ không phải tự mình sút vào lưới hay âm thầm dàn xếp tỉ số.

Hãy là lần hứa cuối cùng

Con cá cũng như con người, phải thở mới sống được. Người cần không khí trong lành, cá cần nước sạch. Người dân nuôi cá bè trên sông càng hiểu rõ điều ấy. Người không nuôi cá cũng biết nguyên tắc sơ đẳng ấy. Vậy mà dân buộc lòng phải đem mấy trăm ký cá trong số hàng chục tấn cá chết đến cổng trụ sở UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu để bắt đền, thì đó là việc chẳng đặng đừng.

Bà con nào đâu muốn vậy. Bằng chứng là họ đã nhiều lần, rất nhiều lần, thậm chí đã khá lâu rồi đệ đơn kêu lên các cấp chính quyền và cơ quan chức năng về việc môi trường bị ô nhiễm, đe dọa công cuộc làm ăn của họ. Dòng sông Chà Và (Bà Rịa-Vũng Tàu) bao đời nay là nguồn sống, thế nhưng cứ bị triệt dần khiến người sản xuất lao đao. Làm gì cũng vất vả, trăm ngàn khó khăn. Người nuôi cá bè cũng vậy. Nào con giống, thức ăn, thuốc men cho cá, đầu vào đầu ra, giá cả thất thường, và nguy nhất là nguồn nước, môi trường. Có khi chỉ qua một đêm là trắng tay do nước ô nhiễm, mà điều này thì họ không thể chủ động được.

Nói đâu xa, chỉ trên một tờ báo, Báo Thanh Niên, từ năm 2012 đến nay đã có cả chục bài báo về tình trạng ô nhiễm ngày càng nặng trên sông Chà Và. Nội dung những bài báo đều xoay quanh bức xúc của người dân, mức độ ô nhiễm, nguyên nhân, lời hứa của chính quyền và cơ quan có trách nhiệm. Nhưng rồi đâu vẫn vào đó, nước đổ lá khoai, dân bức xúc, chính quyền cứ đủng đỉnh, thờ ơ. Lời hứa nhẹ hơn cả khói, bay đâu mất sạch. Để rồi dân phải cõng cá mồ hôi nước mắt đem đổ “ăn vạ” trước cơ quan công quyền.

Lần này thì đích thân ông chủ tịch tỉnh đứng ra giải quyết, nhận trách nhiệm, hứa với bà con. Hứa rằng sẽ rốt ráo tìm ra nguyên nhân (nhà máy xí nghiệp nào là thủ phạm gây ô nhiễm), trong vòng 20 ngày, sẽ bắt thủ phạm đền bù thiệt hại thỏa đáng..., bà con cứ yên tâm. Mong sao lần hứa này là lần cuối cùng cho “vụ việc sông Chà Và” chứ không phải giải pháp tình thế, tạm yên lòng dân rồi tính sau. Chỉ cần một lần này nữa thôi, nếu không làm đến nơi đến chốn, sự khủng hoảng lòng tin chắc không phải giảm dần như trước nữa mà có thể về số không. Lúc ấy thì chính quyền có nói với dân điều gì cũng khó.