Chuyện bão

Đang có cơn bão số 1, nó nhăm nhe xông vào vùng duyên hải từ Quảng Ninh đến Thanh Hóa. Hải Phòng chính giữa. Tôi gọi điện về cho ông em rể, hỏi thăm tình hình thế nào. Y giả nhời yên tâm, cũng chưa to lắm, nhà cửa chằng buộc kỹ lưỡng rồi. Không yên tâm thì cũng đành chịu chứ xa xôi thế này, cách chi mà cùng cả nhà lo chống bão.

Xứ ta, hầu như năm nào cũng trên dưới chục trận bão lớn nhỏ. Về đặc sản bão, An Nam mình có nhẽ chỉ kém Philippines và Nhật Bản. Được vinh dự ở vị thế đất địa chiến lược, một thời từng là tiền đồn của phe xã hội chủ nghĩa, tuyến đầu chống đế quốc…, nên ông trời bắt ta phải trả giá, bù lại phần gánh vác thiên tai cho nơi khác.

Cứ vào khoáng từ tháng 7 tây trở về sau đến cuối năm là ai nấy chuẩn bị tinh thần chống bão. Nhiều năm bão dồn dập, vừa dứt cơn này là nối trận khác. Có những cơn bão gây kinh hoàng, bão Chanchu ở miền Trung năm 2006 chẳng hạn, hơn 200 người chết, mất tích, vùi thân đáy biển. Sợ bão, nếu người trên bờ sợ một thì ngư dân sợ mười. Nhưng không ra biển, ngại bão thì lấy gì bỏ vào mồm.

Miền Bắc và miền Trung thường chịu nhiều bão nhất. Chịu riết rồi quen, thậm chí xem như cơn gió thoảng. Cũng như dân miền Tây Nam Bộ chịu lũ, năm nao không có lũ thì nhớ, kêu toáng lên. Nhưng phải nói đất Nam Bộ được trời ban phước, chả bão biếc gì. Nhà cửa nhiều nơi tuềnh toàng, chỉ cơn gió vừa vừa cũng hất phăng, ấy vậy mà cứ trụ hết năm này qua năm khác. Bà con bảo, làm đủ ăn thôi, làm ra để ăn chứ không phải để đắp vào cái nhà. Chả bù cho xứ Bắc, nhà chưa xong thì chưa yên tâm. Dạo xưa, ông anh họ tôi đổ được cái nhà mái bằng, khoái quá trèo lên thách bão, từ nay tao đố mày làm gì được tao đấy.
Có lẽ do miền Bắc bão gió liên miên nên ngay cả truyền thuyết, truyện dân gian cũng đầy mùi bão. Truyện Sơn tinh Thủy tinh là minh chứng. Nhưng miền Nam lại khác, không hề phản ánh cuộc đấu tranh chống thiên tai mà chỉ có chinh phục thiên nhiên, khai hoang mở đất. Không có chuyện Sơn tinh nhưng đầy chuyện bắt cá sấu thế nào, bẫy cọp ra sao, cách nấu canh chua cá lóc, cách gặt lúa trời… Một vùng đất như thế mà để cho nó ngày càng nghèo đi, nhà cai trị nên nghiêm túc tự vấn mình.

Hồi tôi còn bé, tôi sợ bão nhưng cũng thích bão. Ông anh tôi kiếm ở đâu ra tờ tranh thông tin về bão, về sức gió, dán trên bức tường đất đầu hồi nhà. Tôi còn nhớ có 12 cấp gió, mở đầu là “gió cấp 0, khói bay lên thẳng”, cuối cùng là gió cấp 12 đổ nhà trốc cây gãy cột điện. Tôi từng chứng kiến những cơn bão cực lớn như bão số 7 năm 1967, bão số 7 năm 1969, bão số 8 năm 1972, nhà cửa sập, tốc mái, cây cối gãy đổ ngổn ngang. Cơn bão số 7 năm 1967 làm đổ nhà chú Hô, tường sập đè chết vợ chú là thím Chế đang có mang, thương lắm. Về sau, mỗi lần có việc phải vào nhà bá Điện, đi ngang qua vườn bà In có cái miếu đã sợ rồi, lại qua vườn chuối hoang có căn nhà đổ của chú Hô cứ chờn chợn, sờ sợ là.

Trận bão năm 1969, ông anh tôi đang học lớp 10, trường huyện sơ tán về xã Tân Phong, cách nhà tôi khoảng 7-8 cây số. Anh tôi nghe thông báo có bão vội về giúp thầy bu và các em chống bão, đạp xe thiếu nhi Liên Xô đi men theo đường ven bờ sông Đa Độ về, nửa đường gió tạt mạnh suýt bị lôi xuống sông. Về đến nhà, anh kể lại chuyện, thày bảo hú vía, chắc nhờ ông bà phù hộ.

Nhưng sau khi bão tan thì tha hồ ăn bòng ăn bưởi rụng. Và việc đầu tiên là ba chân bốn cẳng phốc ngay ra ngoài đình, nơi có hai cây nhãn cổ thụ. Mùa nhãn nào cũng vậy, hai anh em ông Tống ông Thùng mua bao luôn cả cây nên bọn trẻ con đành chịu thèm nhãn bởi các ông ấy canh gác gắt lắm. Nhưng trời thì các ông ấy phải chịu thua. Có năm, nhãn gần chín rụng phủ đầy sân đình, trẻ con tha hồ nhặt, căng túi quần túi áo, ăn rả rích. Ông Tống ông Thùng phải để bọn trẻ nhặt bởi nhãn ấy chả bán được cho ai. Các ông ngước nhìn trời căm lắm, nhưng trẻ con thì sướng.

Sau bão khoảng 1 ngày, rau muống non bấy, hái về luộc ăn no. Hình như bão nó có chất gì ấy làm cho ngọn rau ngon thế. Ốc bươu khi bão vừa dứt nổi lên đầy ao, vớt về luộc là chanh chấm mắm ớt ngon tuyệt. Thường sau bão bao giờ cũng có vài trận mưa, các cụ gọi là “mưa đền cây”, cây nào không bị đổ chỉ sau mấy trận mưa ấy là hồi lại ngay. Bão xong, chỉ dân Tú Đôi, Kiến Quốc là sướng nhất. Họ ở vùng hạ lưu sông Văn Úc, tôm cá rất sẵn, bão xong càng sẵn. Hôm trước bão tan, hôm sau đã thấy họ vừa đi vừa rao lanh lảnh “cá rẻ đơi, ai mua cá rẻ thì khỏe nào, ai ra mua nào”.

Nguyễn Thông