Dân ta có câu “Mất bò mới lo làm chuồng”,
ngẫm ra cũng đúng với vụ tai nạn xe tải tránh rạp đám cưới dựng trên đường, gây
ra tai nạn giao thông chết người (ở Q.Tân Phú, TP.HCM tối 21.11). Nhà chức việc
địa phương, nơi xảy ra tai nạn, hứa rằng “Sau vụ việc
này, UBND quận sẽ rút kinh nghiệm, nghiêm cấm hành vi lấn chiếm lòng lề đường dựng rạp để tổ chức
tiệc tùng. Nếu các phường để xảy ra vi phạm, quận sẽ xử lý kỷ luật người đứng đầu”.
Theo lẽ thường tình, tất
cả mọi vụ việc công khai vi phạm pháp luật xảy ra ở địa phương nào thì bộ máy
chính quyền, hệ thống chính trị, nhất là những người lãnh đạo nơi đó phải chịu
trách nhiệm. Vẫn biết là vậy nhưng dường như không ít vi phạm diễn ra hằng
ngày, thường xuyên, giữa ban ngày ban mặt, ai cũng thấy cũng biết, lại được cái
kính chiếu yêu của chính quyền bỏ qua. Rất nhiều dạng vi phạm, có khi lúc ban đầu
chỉ cỡ tiểu yêu, dẹp ngay xong liền, tuy nhiên do được dung túng, bỏ qua, do sự
thờ ơ vô trách nhiệm, thậm chí đồng lõa của nhà quản lý và lực lượng chức năng,
dần dần chúng biến thành yêu quái, chỉ khi chúng gây ra tai họa thì cả cộng đồng
mới vội giật mình.
Nhiều khách du lịch
phương Tây đến Việt Nam thường than thở về tình trạng pháp luật bị thả lỏng khiến
họ ban đầu có đôi chút lạ lẫm, tò mò, sau thì cảm thấy bất an, khó chịu. Quen sống
ở nơi mọi thứ đâu ra đấy, việc to điều nhỏ đều được ràng buộc, điều chỉnh bởi
quy định pháp luật, họ lạ, khó chịu là phải. Rõ ràng có biển báo đường cấm xe,
đường một chiều, thế mà xe cộ cứ nghênh ngang. Đi dạo trong thành phố, chả biết
lối nào mà lần bởi vỉa hè dường như bị chiếm tất tật để bày hàng, giữ xe. Nơi
có thông báo cấm đổ rác, cấm tiểu tiện lại thường là nơi nhiều rác rưởi, ô uế
nhất. Lúc nào cũng nghe tuyên truyền đường thông hè thoáng nhưng lúc nào cũng
thấy hàng quán tràn lan, rạp đám cưới đám ma lấn chiếm hết cả con đường. Nhiều
người cằn nhằn về âm thanh của hệ thống loa phường nhưng lại sẵn sàng bỏ qua,
nín nhịn trước tình trạng karaoke nhà bên hát ông ổng suốt ngày… Chúng ta có hẳn
những quy định về nếp sống văn hóa, văn minh công cộng, văn minh đô thị, vậy mà
chỗ nào cũng có thể bắt gặp tình trạng vi phạm một cách công khai, vô tư, như mặc
nhiên được chấp nhận. Tôi nhớ có lần nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Hùng Vỹ nhận
xét rằng nhiều “nếp” ở ngay tại thủ đô Hà Nội bây giờ còn kém cả nơi làng xã.