Không thể hiểu nổi cái bộ máy đúng quy trình này

Nói thế sợ có quá chăng. Đến cả không gian vô tận, biển sâu rộng mênh mông con người còn luôn tìm tòi tìm hiểu khám phá thì có gì mà không hiểu nổi. Nhưng sự dưới đây quả thực bắt chúng ta phải nghi ngờ những gì mà lâu nay ta vẫn cho rằng làm sao có chuyện như thế được.

Chả là cơ quan pháp luật Hà Nội vừa công bố danh sách 14 người bị truy tố do liên quan tiêu cực (lợi dụng chức vụ quyền hạn khi thi hành công vụ, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, tư lợi) đến tình trạng đất đai ở xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức. Tất cả đều là cán bộ, hầu hết đã bị kỷ luật, không còn giữ chức vụ. Trong 14 đương sự có tới 13 vị là “nguyên”, giờ bị lôi ra đối diện với pháp luật. Ngoài vài cán bộ huyện, phần đông là nguyên cán bộ xã, tất nhiên xã Đồng Tâm chứ không phải xã nào khác.

Nếu xét trong “ngạch” cán bộ thì cán bộ xã thuộc diện thấp nhất của bộ máy chính quyền. Quyền hành, vị thế, độ oai còn thua cả cán bộ phường thuộc chính quyền đô thị cơ sở. Thấp nhưng không có nghĩa biết thân biết phận, chỉ “hết lòng hết sức phục vụ nhân dân xã”, hết nhiệm kỳ vẫn giữ lòng mình trong sạch như khi chửa bước chân vào guồng. Ở tầm huyện, tỉnh, chứ chưa nói cả nước, thì cán bộ xã là dạng cán bộ “quèn”, nhưng ở tầm xã thì họ là vua, là đội ngũ lãnh đạo, đứng đầu, dẫn dắt, hét ra lửa. Tôi sinh ra và lớn lên ở nông thôn, sau này do đặc thù công việc hay về những vùng quê, nên tôi biết khá rõ về các vị ấy. Tất nhiên không phải lúc nào cán bộ xã cũng “có vấn đề” khiến họ trở thành cái gai trong mắt dân sở tại. Tôi từng gặp những chủ tịch xã, bí thư đảng ủy, phó chủ tịch xã… rất gương mẫu, được bà con tin yêu, kính phục. Tuy nhiên, chẳng biết có phải do thời thế đổi thay, hay sự trau dồi đạo đức, rèn luyện bản thân của cán bộ xã kém dần đi mà ngày càng xảy ra nhiều chuyện không hay, thậm chí rất xấu trong đội ngũ lãnh đạo chính quyền cơ sở. Bản danh sách cán bộ xã Đồng Tâm bị truy tố là một minh chứng.


Trong cái sổ đen 14 gạch đầu dòng đó, tôi nhẩm ra có 4 vị từng giữ cương vị chủ tịch xã, 1 vị bí thư đảng ủy, 1 vị xã đội trưởng, 1 vị trưởng công an… Tức là gần nguyên một bộ máy lãnh đạo, cai quản xã này, cả về hành chính lẫn tổ chức đoàn thể, quân sự, an ninh. Và ghê nhất, 4 đời chủ tịch xã cứ kế tiếp nhau cầm quyền và sai phạm. Danh sách đen không chỉ rõ nhiệm kỳ, ông nào khóa trước, ông nào khóa sau, cứ theo thứ tự từ trên xuống dưới thì các vị nguyên chủ tịch xếp hàng chờ pháp luật hỏi thăm gồm: ông Nguyễn Văn Sơn (sinh năm 1958), ông Lê Đình Thuần (1956), ông Nguyễn Văn Bột (1955), ông Nguyễn Văn Đức (1965). Cứ ông này thôi thì ông khác lên thay, mà ông nào cũng dính sai phạm. Người cầm trịch, đứng đầu đã ngồi chẳng chính ngôi, liệu còn nói được ai, lãnh đạo được ai. Chừng ấy vị, có thể chừng ấy nhiệm kỳ, mỗi nhiệm kỳ vài năm theo quy định thì cũng đủ thành gánh nặng, tai ách triền miên của dân làng.

Điều hết sức lạ lùng là người ngồi những chiếc ghế chủ tịch, phó chủ tịch ấy, theo nguyên tắc bất di bất dịch hiện thời, phải do hội đồng nhân dân bầu ra. Tức là về lý thuyết, con người đó nổi bật nhất, xứng đáng nhất cả tài lẫn đức, được tín nhiệm, tin yêu. Mỗi kỳ bầu bán, dân chúng thường quen nghe câu khẩu hiệu “sáng suốt lựa chọn những người xứng đáng…”, thể hiện cuộc sát hạch, tuyển chọn rất gắt gao. Dẫu gì cũng là chọn vị quan quyền cao nhất xã. Vậy mà, cứ theo kết luận của cơ quan pháp luật, họ đều dính chàm, đều phản bội lại sự tin tưởng của dân. Tôi không dám nghi ngờ những lần bầu bán người lãnh đạo bộ máy chính quyền của hội đồng nhân dân các nhiệm kỳ ở xã Đồng Tâm, nhưng cái kết quả cuối cùng thì thật đáng buồn. Hay là chiếc ghế lãnh đạo ấy luôn ẩn chứa sự tha hóa con người, lôi kéo cán bộ vào dốc trượt không phanh. Cứ nghe người ta thì thào với nhau về thứ tư duy nhiệm kỳ, phải tranh thủ ăn, tranh thủ đớp trước khi chuyển cho người kế nhiệm, có nhẽ đâu vận vào ngay xã Đồng Tâm sát nách thủ đô này.

Nghĩ mà thương cho người dân lương thiện ở Đồng Tâm, với một bộ máy chính quyền và người đứng đầu như thế, họ đã rơi vào tình trạng đặt niềm tin nhầm chỗ nhầm người. Một xã cỏn con mà chừng ấy cán bộ hư hỏng, chừng ấy chủ tịch xã bị đổ, cứ xong đời hư này lại tiếp theo ngay đời hư khác, thử hỏi bộ máy chính quyền thay mặt cho đảng và nhà nước như thế thì dân còn trông chờ được gì ở họ. Sự khủng hoảng tại xã Đồng Tâm gây tai tiếng thời gian qua một phần bắt đầu từ “sự tha hóa đỉnh cao” này chăng?

Dường như tất cả đều đúng quy trình nhưng kết quả vẫn sai. Sai liên tiếp vẫn không rút kinh nghiệm. Cái sai sau, người sai sau lặp lại y nguyên cái trước, người trước. Không thể hiểu nổi là vậy.

Nguyễn Thông