Nguyễn Thông: Chuyện chiếc tràng kỷ ở nhà cụ bà Trịnh Văn Bô

XUÂN BA (nhà báo)

Tin cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ, quả phụ nhà tư sản dân tộc Trịnh Văn Bô qua đời ở tuổi 104 loang nhanh…

Ngồi buồn soát lại những tấm ảnh cũ chụp thời vẫn qua lại để viết bài về cụ bà Trịnh Văn Bô. Thời mà nhiều người ít nhắc đến công tích từng hiến hơn 5.000 lượng vàng cho cách mạng thời gian khó cùng việc hiến mấy ngôi nhà cũng cho cách mạng, trong đó có nhà 48 Hàng Ngang (nơi Cụ Hồ viết Tuyên ngôn Độc lập). Người ta cũng chả mấy khi nhắc đến tên thật của cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ mà thường gọi là bà Trịnh Văn Bô.

Nhớ lần đến được hầu chuyện cụ Hoàng Minh Hồ ở nhà 34 Hoàng Diệu, ấy là năm cụ 92 tuổi còn khỏe mạnh mẫn tiệp. Ngó cụ da dẻ hồng hào, tóc trắng cước, áo lụa màu mỡ gà thư thái sải những bước khoan thai trong không khí u tịch có cảm giác cụ như dạng Lão Phật bà… Ấn tượng nữa là chất giọng cụ bà vang, vượng. Quả là nhất tướng nhị thanh. Ấy là cụ đang nhắc nhớ đến một kỷ vật của "Ông Cụ".

Cụ Hoàng Thị Minh Hồ tại nhà riêng, biệt thự 34 Hoàng Diệu, Hà Nội - Ảnh: Xuân Ba

Ngày 16.9.1945, "Ông Cụ" tức là Bác Hồ cho người đến nhà mời vợ chồng tôi lên Phủ Chủ tịch. Không biết là có việc gì? Đến nơi, thấy Ông Cụ đã ngồi đợi bên bộ bàn ghế mây. Cụ không ngồi một mình. Có cả các ông Nguyễn Lương Bằng, Võ Nguyên Giáp, Lê Đức Thọ, Trường Chinh.

Sau động thái ân cần hỏi thăm sức khỏe đến từng người trong nhà tôi, Cụ Hồ cười rồi chỉ vào một cặp ngà voi trên bàn bên cạnh và nói “Cách mạng tặng cô chú cặp ngà voi này, mong gia đình ta và cách mạng gắn bó, đoàn kết một khối vững chắc như cặp ngà voi đây”. Vợ chồng tôi rất bất ngờ nhưng rất vui vì món quà quý ấy. Chúng tôi mang cặp ngà về bày trang trọng ở phòng khách. Sau cũng được biết, đây là cặp ngà do ông Vũ Đình Huỳnh (thư ký riêng của Bác) mua ở phố Hàng Gai. Mua xong, ông còn mang cho thợ khắc lên đó hình ảnh một đàn voi theo lời dặn của Bác.

Cặp ngà ấy sau này đã có một số phận đặc biệt. Cứ như lời cụ bà thì khi gia đình ông bà vội vã tản cư khỏi Thủ đô năm 1946 thì trong những ngày Trung đoàn Thủ đô quyết tử giữ thành Hà Nội, có một nhóm chiến sĩ đã trụ lại ở nhà 48 Hàng Ngang. Trong một trận đánh ác liệt không cân xứng, trước khi rút để bảo toàn lực lượng, một chiến sĩ đã nhảo vào bê cặp ngà voi vì không muốn kỷ vật vô giá ấy rơi vào tay quân thù. Nhưng vừa ra đến cửa, chiến sĩ ấy bị trúng đạn hy sinh. Cặp ngà bị thất lạc từ đó.

Lại đang nói đến đoạn soát lại tập ảnh cũ tôi chụp. Một tấm ảnh rơi ra. Ảnh một chiếc tràng kỷ.

Nhớ những lần đến ngôi nhà 34 Hoàng Diệu. Nội thất đơn sơ với những đồ đạc, vật dụng tầm tầm. Nếu không có cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ giới thiệu thì tôi không để ý gì đến một chiếc tràng kỷ bằng gỗ gụ kê sát tường nơi cụ làm giường ngủ. Chiếc tràng kỷ đóng theo lối cổ nom khiêm nhường, thua xa kiểu cầu kỳ diêm dúa của các đại gia thời nay. Nhưng vẫn toát lên sang trọng bắt mắt mà không phải ai cũng nhìn ra?

Chiếc tràng kỷ, kỷ vật vô giá của ông bà Trịnh Văn Bô - Ảnh: Xuân Ba

Hóa ra đó là chiếc tràng kỷ mà cụ Hồ Chí Minh, thời gian tá túc ở ngôi nhà 48 Hàng Ngang của ông bà Trịnh Văn Bô sau khi từ chiến khu về thành đã từng dùng làm giường ngủ. Theo lời cụ bà, nhà 48 Hàng Ngang, giường chiếu bàn ghế vật dụng đủ cả nhưng nhiều khi mang trà nước, hoa quả lên cho Ông Cụ và những ông Nguyễn Lương Bằng, Võ Nguyên Giáp, Trần Đăng Ninh… thấy cụ Hồ khi ngồi, khi phủ phục trên chiếc tràng kỷ mà viết lách gì đó.

Về sau, người nhà nước nói lại với gia đình bà, cũng chính trên chiếc tràng kỷ này cụ Hồ Chí Minh đã khởi thảo và hoàn chỉnh bản Tuyên ngôn độc lập công bố trước quốc dân đồng bào chiều 2.9.1945

Sau này yên hàn, khi quyết định hiến tặng ngôi nhà 48 Hàng Ngang và vật dụng để nhà nước làm nhà bảo tàng, cụ ông và cụ bà Trịnh Văn Bô đã giữ lại chiếc tràng kỷ này để có chút kỷ niệm về Ông Cụ. Nhưng các nhà chức việc không đồng ý nói là chiếc tràng kỷ và cũng là cái giường này đã thuộc về lịch sử! Sau, có lẽ trước thịnh tình của những con người đã từng hằng tâm hằng sản một lúc hiến hàng ngàn lượng vàng cho quốc gia và mối thiện cảm với Chủ tịch Hồ Chí Minh mà người nhà nước đã thuận theo ý cụ?

Cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ và con cháu - Ảnh: Xuân Ba

Hình như cũng có sự nghĩ lại hay sao đó nên sau đấy có người nhà nước cũng đến nài cụ nhường lại chiếc tràng kỷ cho nhà bảo tàng 48 Hàng Ngang. Và sau này khi xây xong Bảo tàng Hồ Chí Minh, người ta cũng gợi ý là chủ nhà nên hiến nốt chiếc tràng kỷ. Nhưng cụ bà Hoàng Minh Hồ vẫn không đổi ý!

Chất giọng rành rọt của cụ bà buổi thăm ấy khiến tôi giật mình "tôi không đổi ý vì sau này nhỡ ra có bề nào thì nhà mình mất hết kỷ niệm về Ông Cụ"…

Tôi thoáng giật mình vì linh cảm của cụ bà đã đúng.

Một quá vãng buồn ập về. Cái "bề nào" ấy là thế này…

…Tháng 10.1987, ông cố vấn Trường Chinh có mời ông Trịnh Văn Bô (ông Trịnh Văn Bô mất năm 1990) và bà Hoàng Thị Minh Hồ lên gặp.

Hai ông bà nhân cuộc gặp thân mật này đã ngỏ ý cho phép gia đình được trở về sống tại nhà 34 Hoàng Diệu vì gia đình ông bà hiện đông các con, cháu, chắt. Cả bốn thế hệ cùng ở trong một ngôi nhà ở phố Nguyễn Gia Thiều. Nhà 34 Hoàng Diệu, ông bà Trịnh Văn Bô cho thiếu tướng Hoàng Văn Thái mượn từ những ngày tiếp quản Thủ đô năm 1954 với thời hạn 2 năm (1954-1956), đến ngày Tổng tuyển cử đất nước thì trả. Sự việc này đã được các ông Trường Chinh, Lê Đức Thọ Phạm Văn Đồng xác nhận. (còn tiếp)

Xuân Ba

Nguyễn Thông

Bạn bè

Tổng số lượt xem trang

Tìm kiếm Blog này

Thứ Bảy, 11 tháng 11, 2017

Chuyện chiếc tràng kỷ ở nhà cụ bà Trịnh Văn Bô

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét