Bạn bè

Tổng số lượt xem trang

Tìm kiếm Blog này

Thứ Tư, 31 tháng 10, 2018

Một thế hệ không có Kim Dung

Nhà văn Kim Dung, bậc thầy tiểu thuyết kiếm hiệp, không chỉ nổi tiếng ở Trung Quốc mà trên toàn thế giới, qua đời hôm 30.10, nhằm ngày 22 tháng 9 lịch âm, khi đã 94 tuổi. Với đời người, theo niềm mong mỏi của nhân sinh đạt tới “bách niên, trăm tuổi” thì sống thế đã được coi là chạm ngưỡng.

Truyện kiếm hiệp, tiểu thuyết kiếm hiệp-võ hiệp, được dân xứ ta gọi nôm na là truyện chưởng. Chưởng là võ, một môn võ, động tác võ đánh bằng tay. Chưởng môn tức là người đứng đầu đầu môn phái võ, lò dạy võ nào đó. Khi ta giận ai, buột mồm “tao cho mày một chưởng bây giờ”. Từ này (chưởng) ở miền Nam trước năm 1975 nghe rất quen, phổ biến, nhưng ở miền Bắc gần như không có trong từ điển và đời sống.

Bây giờ, nhắc tới Kim Dung và truyện chưởng, rất nhiều người biết, bất kể trẻ hay già. Kim Dung và tác phẩm của ông đã thành một phần trong đời sống nên với số đông là cực kỳ gần gũi. Điều rõ thấy nhất, sau khi ông qua đời ngày hôm qua, những thông tin về ông, tác phẩm của ông tràn ngập trên mặt báo và mạng xã hội. Nhiều người được dịp bày tỏ niềm say mê Kim Dung và truyện chưởng Kim Dung, hồi tưởng những kỷ niệm với ông, những ấn tượng về cuốn sách, nhân vật này nọ. Một trời thương tiếc, thương nhớ Kim Dung. Kiếp người, khi ra đi, để lại khoảng trống vắng và tình yêu vô hạn như thế, quả thật trên đời không dễ mấy ai.

Nhưng thú thực, nếu có ai cắc cớ hỏi tôi, rằng kỷ niệm về đại thụ văn chương Kim Dung, về truyện chưởng của ông thế nào, tôi tắc tị. Đó là sự thực. Dường như không chỉ có mình tôi, mà cả một thế hệ, thậm chí vài thế hệ. Tuy nhiên, phải nói rõ, đám ấy sinh ra và lớn lên ở miền Bắc trong suốt mấy thập niên từ 50 tới 80 thế kỷ 20, và ở miền Nam một thời gian dài sau năm 1975. Chúng tôi là thứ sản phẩm lỗi, không hoàn chỉnh của một thời đại, một chặng đường dài khi đất nước bị chia cắt và chiến tranh, chịu một quan niệm văn chương bị chính trị tư tưởng chi phối, ràng buộc vô cùng chặt chẽ, thậm chí vô lý, nghiệt ngã.


Năm 1975, đất nước thống nhất. Nam Bắc sum họp. Những cách trở chia rẽ về mặt địa lý được xóa bỏ nhưng hố sâu về tư tưởng, tinh thần, văn nghệ… vẫn còn dai dẳng nhiều năm sau. Nơi tôi học (khoa Văn, Trường đại học Tổng hợp Hà Nội) dù chuyên về văn học, văn chương nhưng sách từ miền Nam đưa ra hiếm lắm. Mãi đầu năm 1976, phòng tư liệu của khoa (nơi các thầy Cao Xuân Hạo, Phan Ngọc bị “hạ phóng” xuống làm việc) mới có ít cuốn thơ Nguyên Sa, Vũ Hoàng Chương, Du Tử Lê, Lâm Vị Thủy, Bùi Giáng, Đinh Hùng, Tô Thùy Yên, Trần Dạ Từ…; truyện của Nguyễn Thị Hoàng, Nhã Ca, Võ Phiến, Phan Nhật Nam; truyện kiếm hiệp của Kim Dung, sách dịch của Hoàng Hải Thủy, v.v.. Mà chẳng phải chỉ những tác giả ấy, ngay sách của những nhà văn nhà thơ dòng “văn học lãng mạn” trước năm 1945, trong đó nhiều người đang “sống, chiến đấu” ở miền Bắc, như của Nhất Linh, Khái Hưng, Thạch Lam, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Nguyễn Tuân, Huy Cận… cũng bị cấm, không được tái bản, còn những bản đưa từ miền Nam ra đều bị đẩy tuốt vào phòng tư liệu. Tôi cũng chỉ được nghe có một loại truyện là sách chưởng Kim Dung chứ không được đọc, một phần do mình không đúng đối tượng ưu tiên, phần khác bởi sách ấy quá ít. Nghe nói hay và lạ lắm, nhưng hệ thông tin chính thống lại tuyên truyền rằng sách vở xuất bản ở miền Nam nhìn chung rất đồi trụy, độc hại, tào lao, chả nên tiếp cận làm gì. Nghe vậy thì biết vậy.

Không đọc những sách ấy, không đọc Kim Dung thì đọc gì? Lứa chúng tôi chỉ được biết đến thứ văn học thời đại anh hùng trong ánh sáng chiếu rọi của cách mạng. Đầy những sách “gối đầu giường” hừng hực tinh thần chiến đấu, như Bất khuất, Sống như anh, Người mẹ cầm súng, Gia đình má Bảy, Dấu chân người lính, Vùng trời, Lê Mã Lương và lý tưởng chiến đấu, Ruồi trâu, Thép đã tôi thế đấy, Túp lều bác Tôm, Con đường đói khát, Truyện ngắn Lỗ Tấn, Hầm bí mật bên bờ sông En Bơ… May thay, vẫn rơi lọt qua cửa kiểm định gắt gao những Thần thoại Hy lạp, Tam quốc diễn nghĩa, Tây du ký, Chiến tranh và hòa bình, Con đường đau khổ… chứ không thì vốn liếng văn chương hạn hẹp biết bao nhiêu.

Mãi tới đầu năm 1977, khi vào miền Nam nhận việc, tôi mới biết mặt mũi cuốn truyện chưởng của đại thụ Kim Dung. Một đứa học trò theo gia đình đi kinh tế mới tặng tôi tập Lộc đỉnh ký, mà cũng chỉ có mỗn cuốn. Nó bảo, thầy ạ, nhà em xưa nhiều truyện Kim Dung lắm nhưng sau giải phóng phải nộp hết, có nhà còn bị chính quyền cho người tới tịch thu đem đốt. Cán bộ bảo không được dung chứa sách báo văn hóa đồi trụy, độc hại, tàn dư của Mỹ ngụy. Em tiếc mấy bộ sách chưởng Kim Dung lắm, tính giấu lại, ba em trừng mắt, con tính hại cả nhà sao. Nhìn đống sách bị họ chở đi tiêu hủy, như đứt từng khúc ruột. Cuốn Lộc đỉnh ký này do em đang đọc dở, để dưới gối mà còn. Tôi đọc Kim Dung, cuốn ấy, nhưng không vào lắm, có lẽ nó là cuốn lẻ không đầu không đuôi nên chả hiểu mạch truyện thế nào, vả lại trong lòng vẫn chưa phai những lời đe nẹt, dậm dọa về thứ văn hóa độc hại nên cứ chờn chợn. Giờ nghĩ lại thấy những cách cư xử với văn chương của một thời sao mà ấu trĩ, tầm thường, thô lỗ, thiếu văn hóa đến vậy.

Đám chúng tôi không biết Kim Dung chứ ở miền Nam, hầu như bạn trẻ nào đi học cũng biết. Lại nhớ một kỷ niệm. Năm 1980 nhóm giáo viên trường tôi được cử xuống tận Rạch Giá dạy một lớp dự bị đại học ở đó. Cả khách sạn nơi chúng tôi ở có nhõn cái tivi đặt dưới phòng ăn, chiếu Olympic Moskva 1980 người coi đông nghẹt, mấy thầy chẳng chen được bèn về phòng tán gẫu. Một cậu trò độ khoảng 17 - 18 theo các thầy lên phòng chơi. Tôi không nhớ rõ bắt mạch từ điều gì, nó kể vanh vách những truyện kiếm hiệp của Kim Dung, với Kiều Phong, Đoàn Dự, Trương Vô Kỵ, Lệnh Hồ Xung, Vi Tiểu Bảo… thuộc như cháo chảy, khiến tôi và mấy thầy dân Bắc phục lăn. Thầy Vy thì thầm, công nhận chúng nó hay thật, thế mà chúng mình chả biết tí quái nào, lạ thế chứ.

Nghe thiên hạ đang nhớ thương một nhà văn tầm thế giới vừa nằm xuống, chợt hình dung ra đống sách trong đó có những truyện kiếm hiệp hấp dẫn của Kim Dung bị cháy nham nhở nghi ngút khói trên đường phố Sài Gòn năm xưa, buồn.

Nguyễn Thông

9 nhận xét:

  1. Dung là người Chiết Giang, họ hàng xa với người Việt Nam. Truyện của Dung cũng hay, nhưng là hay ở cái Đông Tây giao hưởng.

    Trả lờiXóa
  2. Anh Thông bàn những chuyện văn chương,tưởng như xa xôi, như chẳng ăn nhập gì.Nhưng không phải,anh đang ngầm chê cái nơi anh sinh ra,cho anh có bằng văn chương,cho anh có chỗ đứng vào hàng khá của xã hội.Anh tiếc không được giao du với văn học tây phương,đông phương,và các cây viết mà như anh nói ở Bắc là văn nô.Tiếc thật.Giá như hồi đó cứ cho nó nở rộ ở cả hai miền thì đâu trình anh Thông thấp như bây giờ,và anh hẳn đã thành cây bút có hạng phục vụ cho bu Mỹ.Một con người trở cờ,trở bút tôi tin sống không bằng con chó.Anh Thông cho hiện và đừng xóa nhé.Văn sĩ thường sông khinh đời cơ mà.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Anh Ba Nguyen! Nhà văn Kim Dung vừa qua đời. Ông ấy viết truyện kiếm hiệp, xoay quanh chủ đề các võ môn, các kiếm khách, lôi cuốn cả triệu triệu người đọc trong khu vực, tạo ra hiện tượng văn học-xã hội Kim Dung khá rộng sâu một thời. Trong cái ồn ã chung đó thì miền Bắc bấy giờ yên ắng đến xa lạ, có thể vì nhiều lý do. Nhân xới lại, Anh Thông biết sao, thấy sao thì nói vậy, không thêm không bớt. Văn học nó dạy thế. Và phải thế. Văn học chân chính không lưu manh hóa con người, không đào luyện con người mở mồm ra là miệt thị người khác chó má, trở cờ, trở bút Anh Ba Nguyện ạ.

      Xóa
    2. Ba Nguyen luôn có thứ cư xử vô lễ, thiếu văn hóa, gọi người khác là chó, chửi bới tục tằn, lẽ ra phải xóa, nhưng lần này tôi đặc cách cho anh ta tồn tại để những người đọc thấy được thực chất của một loại dư luận viên. Bác TMĐ cũng không cần phải chú ý tới dạng "người" này cho lắm, bác ạ.

      Xóa
    3. Dư lợn viên cao cấp "đi theo đãng"mà như thế này chỉ làm xấu cho "đảng sói" thôi!

      Xóa
    4. Ba nguyên, đi chỗ khác chơi. Ở đây người ta đang nói chuyện văn học và sự đói khát thông tin ấu trĩ một thời ... Nhà bác Thông là nơi giao du của những người tao nhã thích hoài niệm...
      không có chỗ, và không cần đám bưng bô ... Trở cờ hay trở bút chính là bản chất của những kẻ thích chụp mũ người khác đấy. Biến đi.

      Xóa
  3. Xin Anh thông chữa dùm em: Lâm Vị Thủy (đây là lần thứ hai bị sai). Lâm Vị Thủy là Thầy dạy Việt văn của em (Đệ Nhị và Đệ Nhất). Thầy không chỉ có Thơ mà còn viết văn (ví dụ cuốn Ngày tháng không tên). Cảm ơn Anh Thông

    Trả lờiXóa
  4. Vào thăm thấy mấy còm đã viết cho Ba Nguyên, tôi không góp thêm ý kiến. Chỉ gởi cho những người còn bám HCM đảng và nhà nước cộng sản bản tin mới của đài VOA: Ít nhất 13 trí thức bỏ Đảng sau ‘hiệu ứng Chu Hảo.

    Mười ba người đó là con cưng của chế độ, được đảng đào tạo, dù bỏ đảng muộn màng, nhưng ít nhứt cũng tỏ ra họ là những người có học, biết phân biệt đúng sai, xứng đáng hơn so với Nguyễn Phú Trọng mà báo chí lề dân tặng biệt danh Trọng Lú!!!

    Nguyễn Thông là nhà giáo và nhà văn dỉ nhiên phải giữ bản chất lương thiện, nói viết theo sự thật. Đó là thiện ý của Nguyễn Thông, rất đáng được đồng bào, nhứt là bà con Miền Bắc hỗ trợ.

    Một thí dụ nữa, mới đây, một trí thức Hà nội do đảng/chế độ đào tạo, cho đi du học, cũng vừa viết bài sau đây, tôi gởi toàn bài để rộng đường thông tin.

    TS Hà Sĩ Phu lên tiếng về việc các nhân sĩ trí thức từ bỏ Đảng Cộng Sản

    Trước hết, mặc dù tôi chẳng có chức trách gì, nhưng tự trong lòng tôi xin có lời cảm tạ các đảng viên vừa tuyên bố từ giã ĐCS, nhất là anh Nguyên Ngọc.

    Đến lúc này, thiết nghĩ tôi nên nhắc lại đôi điều mà tôi đã viết ra từ lâu:

    1/ ĐCSVN chứ không ai khác, chính là GIẶC NỘI XÂM! ĐCSVN đã cướp mất nước của nhân dân VN, dân không còn quyền yêu nước và giữ nước, từ một đảng phất cờ cứu nước mà thực chất là CƯỚP NƯỚC, Cướp xong thì BÁN. Vừa Cướp nước vừa Bán nước, hai tội chập một. (Lưu ý: ĐCS khi chưa nắm quyền và khi đã nắm quyền là hai ĐCS hoàn toàn khác nhau!). Bi kịch ấy lúc đầu chưa ai nhìn ra, về sau mới nhận ra, rằng chính ngày 19/8 và Quốc khánh 2/9 là ngày Đại Quốc hận, mở đầu đại bi kịch mà lúc đầu cả dân tộc lại chào đón hân hoan, thế mới là bi-hài.

    Khi đảng đã là Giặc Nội xâm thì đảng viên đương nhiên mắc “tội theo giặc” mà không biết đấy thôi. Hôm nay các vị bỏ đảng là thoát tội “theo giặc” nên tôi vô cùng hân hoan chia sẻ.

    2/ Khi viết về tiêu chuẩn của một TBT tôi đã viết: Thực chất TBT là do Tàu duyệt nên TBT chỉ có một tiêu chuẩn duy nhất là bán nước cho Tàu, điều này đúng từ HCM, không có ngoại lệ.

    Có thể lúc đầu nhiều người cho tôi nói như vậy là quá đáng, nhưng tôi chỉ là người nói sớm một chút mà thôi. Thực chất cay đắng ấy đang được chứng minh.

    Kính thư
    Hà Sĩ Phu

    Trả lờiXóa
  5. Không biết nền giáo dục XHCN cũng tạo ra những sản phẩm khác nhau hay phải nói là giáo dục gia đình tạo ra nhân cách khác nhau.

    Cả anh Thông và người xưng là Ba Nguyen đều thừa hưởng cùng 1 nền giáo dục trong mái trường XHCN đó. Thế nhưng một người khi tiếp cận cái mới, cái khác, có khả năng so sánh, nhận ra khiếm khuyết và tiếp thu cho mình những điều gì mình thấy là tốt đẹp hơn. Người kia giống như một kẻ đi mua chiếc bánh. Bánh thì phải giống khuôn dù là khuôn có bị lỗi thì vẫn phải noi theo. Nếu người thợ làm bánh lỡ tay sửa bánh cho đẹp hơn hay là ai đó chỉ ra khiếm khuyết của chiếc bánh, thì sẽ bị kẻ đó nhổ bọt, hắt mắm tôm, gọi là chó.

    Tiếc thay trong xã hội ngày nay những kẻ như vậy lại được dung dưỡng bởi quyền lực, và thậm chí lại là những kẻ có quyền lực.

    Trả lờiXóa