Phu nhân và Liên Xô cũ

Tôi nêu điều này, xét về mặt ngôn ngữ/tiếng Việt thôi, chứ không chính chị chính em gì sất. Tôi chỉ quan tâm tới sự tồn vong của tiếng Việt chứ không thích chính trị bởi nó ác lắm.

Các báo hôm nay 5.5.25 đưa tin Tổng bí thư Tô Lâm và phu nhân cùng đoàn đại biểu Việt Nam lên đường đi thăm mấy nước.

Các báo đều viết theo bản tin của TTXVN, rằng "Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân Ngô Phương Ly", thăm các nước "thuộc Liên Xô cũ".

Viết thế là sai. Bản tin của cơ quan thông tấn quốc gia không thể sai ngớ ngẩn như vậy.

Phu nhân nghĩa là gì? Theo Từ điển tiếng Việt, phu nhân là từ để chỉ/gọi vợ của người có địa vị cao trong xã hội. Ví dụ: "Nguyễn Thông và phu nhân" (ví dụ thôi nhé, để khỏi đụng chạm tới ai), tức là Thông và vợ Thông, hoặc Thông và vợ. Khi nói phu nhân thì người ta hiểu ngay vợ của người được nhắc tới trước đó, còn nếu thêm tên cụ thể người đàn bà, chẳng hạn "Nguyễn Thông và phu nhân Ngọc Mít" thì về mặt ngôn ngữ, phu nhân ấy là vợ ông Ngọc Mít, chứ không phải vợ ông Thông.

Nói tóm lại, chỉ cần viết ông A và phu nhân là đủ, đừng lôi tên người đàn bà ra làm gì.

Còn "Liên Xô cũ" là cách diễn đạt rất vớ vẩn, không hiểu gì về ngôn ngữ. Làm gì có Liên Xô cũ và Liên Xô mới. Thực ra, nếu giờ vẫn còn một thực thể nào đó tên gọi Liên Xô thì dùng tính từ "cũ" là để phân biệt với mới, nhưng Liên Xô đã tan tành lâu rồi, lấy đâu ra cũ-mới.

 
Viết chính xác phải là "Liên Xô trước đây", tức nó từng tồn tại nhưng giờ không còn nữa. Còn nếu không, chỉ cần viết "Liên Xô", "thuộc Liên Xô" là được, bởi ai cũng hiểu bây giờ làm gì còn Liên Xô. Có bao giờ ta viết "La Mã cũ", "Đông Dương cũ"... đâu.

Tôi nói thẳng, cơ quan truyền thông, dù là quốc gia hay đại chúng, không được để sai ngớ ngẩn về tiếng mẹ đẻ như vậy.

Nguyễn Thông