Nhờ tìm thông tin cội nguồn

Nhà cháu được biết nhờ có mạng xã hội, cụ thể là phây búc (Facebook) mà nhiều trường hợp bặt thông tin, mất gốc tích, không rõ gốc gác, mất dấu cội nguồn, chia ly xa cách, v.v.. đã được kết nối, hàn gắn, thông tỏ, rõ ràng. Ngoài những tác dụng vô cùng lớn lao không thể nào kể hết được, thì điều vừa nói đã chứng tỏ mạng xã hội cực kỳ cần thiết và có ý nghĩa.

Biết nó công lao và có khả năng kỳ diệu như thế, nên bữa nay, chọn ngày lành tháng tốt, nhà cháu ngỏ lời nhờ vả, nhất là với những ai quê ở làng An Tiêm, xã Thụy Dân, huyện Đông Quan, tỉnh Thái Bình (cũ), sau bao nhiêu đổi thay, sáp nhập, chia tách, nay là làng An Tiêm, xã Thụy Dân, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình (mới).

Họ Nguyễn nhà cháu, cụ tổ vốn gốc ở xóm Chùa, làng An Tiêm, có nghề thợ rèn. Nghề rèn là đặc điểm nổi bật của An Tiêm từ xưa tới nay. Theo gia phả họ Nguyễn-An Tiêm đang quần cư ở xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, TP.Hải Phòng biên chép, vào khoảng giữa thế kỷ 19, cách nay chừng 170 năm, cụ tổ Nguyễn Văn Bàn làm nghề thợ rèn ở làng An Tiêm đi làm ăn, đến ngụ tại xã Trà Phương, tổng Trà Phương, phủ Kiến Thụy, tỉnh Kiến An (nay là thôn Trà Phương, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, TP.Hải Phòng) hành nghề rèn mưu sinh. Do cụ Bàn không có con, nên cụ đưa con trai của người anh ruột theo, nuôi làm con thừa tự. Người con ấy tên là Nguyễn Văn Bành. Như vậy, cụ Bàn là cụ tổ, thế hệ thứ nhất của họ ở Trà Phương; cụ Bành nối tiếp cụ Bàn, sinh cơ lập nghiệp, lấy vợ đẻ con, hình thành họ Nguyễn-An Tiêm đất Hải Phòng, đến nay đã đời thứ 9. Các thế hệ Nguyễn-An Tiêm chủ yếu quần cư tại thôn Trà Phương, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, TP.Hải Phòng; ngoài ra nhiều con cháu sinh sống ở khắp nơi trên đất nước, như nội thành Hải Phòng, các tỉnh thành Quảng Ninh, Hà Nội, Đà Nẵng, Lào Cai… Thôn (làng) Trà Phương có ngọn núi Trà, còn gọi là núi Chè; còn xã Thụy Hương là xã nông thôn mới kiểu mẫu của thành phố cảng, từ huyện lỵ về đúng 3 cây số.

Hương quê

Thiên hạ viết về quê hương đã nhiều, quá nhiều. Nếu chỉ cân số chữ chắc sơ sơ cũng phải nặng bằng núi Trà làng mình.

Hồi học văn học Trung Quốc, mình rất thích bài Trường Can hành của Thôi Hiệu mà thầy Lê Đức Niệm giảng, rằng “Gia lâm Cửu Giang thủy/Lai khứ Cửu Giang trắc/Đồng thị Trường Can nhân/Sinh tiểu bất tương thức” (Nhà anh ở bến Cửu Giang/Bên con sông ấy anh thường lại qua/Trường Can cùng quán đôi ta/Xa nhau từ nhỏ hóa ra lạ lùng - Ngô Tất Tố dịch). Chả là hôm mình về quê, lên chợ ông Ỷ mua mớ rau, mình chào cô bạn cũ nay cũng ngoài 60, “nó” sững sờ mãi mới nhận ra, nói nhỏ như gió thoảng “anh đã về”. Trả tiền mua rau, nhất định không lấy, sau còn cho thằng con đem biếu bác ký khoai tây ăn để nhớ hương vị quê nhà.

Trường Can ấy chính là làng Trà (tức thôn Trà Phương, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng), cố hương thân yêu của mình. Ai đó hát rằng “thiếu quê hương ta về đâu”, mình thì chả thiếu, chỉ hơi bị ít về thôi. Làm lụng cả đời, giờ lo mỗi chuyến đi về thăm quê sao vẫn thật khó khăn.

Về lần này, đủ mọi dự định. Nào việc họ, cúng tổ, khánh thành nhà thờ họ. Suốt 42 năm qua, mới lại cùng họ mạc cúng tổ. Vắng thưa thế là quá lâu rồi. Bề trên đã đi gần hết, chỉ còn lại mấy bà chị đều trên dưới 80, mái tóc như sương. Gặp nhau vui vẻ, mừng tủi, ấm áp. Sống giữa tình quê thật mặn nồng, tâm hồn nhẹ nhõm.

Cầu giời khấn phật

Thấy người ta nô nức kéo nhau đi đền chùa miếu am cầu xin, lễ bái ghê quá, tôi kể chuyện này.

Hồi cuối tháng chạp Bính Thân 2016 vừa rồi, tôi về thăm quê Phòng. Trong cuộc gặp gỡ vui vẻ cuối năm anh em, chú cháu đông đủ, các cháu tôi nhắc lại chuyện cũ: Hồi anh Trác, con bác ruột tôi, còn sống, hôm ra khu lăng mộ gia tộc cúng tổ tiên ông bà, anh Trác tôi khấn: Đề nghị tổ tiên ông bà đừng ban gì cho các con cháu, nhất là bọn trẻ, cứ để chúng nó phấn đấu, tự làm ăn, kẻo chúng nó ỷ y dựa dẫm.

Bọn trẻ lúc ấy nghe khấn vậy, đứa nào cũng ngạc nhiên, nhưng lập tức "thủng" ra ngay. Tính cách của anh tôi đã được chứng minh rất cụ thể: Anh có 9 người con, tất cả đều tự lập và thành đạt, đứa nào cũng cứng cỏi, gia đình cực kỳ hòa thuận nhưng ai cũng có chí vươn lên, không ai dựa dẫm ai.

Ai không tin, cứ về làng Trà Phương, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, TP.Hải Phòng, hỏi nhà ông Trác, rõ ngay.

Ký tên xác nhận: Thông

Chuyện trồng dưa

Hồi tôi còn bé, làng Trà Phương quê tôi nhà nào cũng trồng dưa. Dưa hấu, dưa cam. Nhà ít thì vài gốc hoặc một luống, nhà nhiều có khi cả sào hoặc vài sào. Khác với bên thôn Xuân La xã Thanh Sơn láng giềng sát núi Đối họ chỉ toàn trồng dưa chuột.

Tôi nhớ lúc đầu cũng chỉ mấy nhà trồng, trong đó thày tôi, bác Ỷ, bác In, chú Bồ, chú Mịch, cậu Thê, bác Đạm, chú Chung… là những người tiên phong. Bọn trẻ con gọi đùa đó là những An Tiêm của làng. Sau thấy trồng dưa ngon ăn, có tiền hơn trồng thứ khác nên những nhà còn lại bắt chước, vào mùa hè đi chỗ nào cũng gặp ruộng dưa.

Khác với trồng lúa chỉ cần coi đừng để trâu bò lội vào phá, trồng dưa cực hơn nhiều. Dưa nằm lăn lóc trên ruộng trông ngon ăn lắm, lại có giá nữa nên dễ bị mất trộm. Thì chuyện xưa tích cũ thường khuyên người đàng hoàng đi ngang ruộng dưa đừng có cúi xuống sửa giày là gì. Dễ bị nghi ngờ có ý đồ không tốt.

Khi trái dưa đã lọt vào tầm mắt kẻ ẩm thực, chủ ruộng bèn lấy cành tre có nhiều gai rào kín xung quanh ruộng. Mỗi ruộng dưa trông cứ như cái ấp chiến lược của Mỹ Diệm, chỉ chừa một lối ra vào. Có nhà còn lấy lá chuối khô hoặc mảnh ni lông, giấy dầu che kín để những ai dễ nổi lòng tham khó nhìn thấy. Vậy vẫn chưa yên tâm, lỡ buổi tối thế lực thù địch nó mò vào ấp chiến lược nó ôm cho một mớ cũng gay. Lại phải dựng chiếc lều coi dưa, đặt chiếc chõng tre vào lều, tối sai đám trẻ con ra ngủ trông chừng. Có tiếng người, quân đạo chích chúng cũng e ngại.

Hơn cả quốc hội

Chuyện cũ
Hồi tôi còn bé, thôn Trà Phương tôi có 2 HTX, một do ông Quảng (bố của chủ tịch xã bây giờ) làm chủ nhiệm, ông Bồ phó chủ nhiệm. Nhà tôi thuộc đội 4 do ông Tư đội trưởng, ông Viên đội phó. Một tối họp đội, thì cũng bàn đại loại xem ngày mai thì cân phân nhà ai, chia rơm thế nào, bà Sắng chả biết trong ngày bị đứa nào nó chửi, nó bới trộm khoai nên vào cuộc họp toàn nói linh tinh, vỗ bướm bành bạch. Ông Tư đập bàn: đây là chỗ họp hành đàng hoàng, mọi người tha hồ nói, nhưng không phải chỗ ăn nói linh tinh, cút ngay. Bà Sắng sợ quá, cun cút về, hôm sau còn đếch được chia rơm.

Họp phải thế, chủ trì phải thế, như ông Tư, đuổi thẳng cánh đứa ăn nói linh tinh. Quan trí hồi ấy cao phết, chứ đâu như bây giờ, chả thấy ông Tư, quên, ông Sinh Hùng nói gì. Đáng nhẽ linh tinh nhố nhăng như ông nghị Đương, ông nghị Huệ là đá đít ngay chứ.

Lão Maddox hàng xóm nhà tôi buông một câu: các bố như nhau cả thôi.

Nguyễn Thông