Khoan sức dân

Mấy ông bà chính phủ, từ thủ tướng, phó thủ tướng, bộ trưởng này nọ thoạt nhìn bề ngoài hoặc nghe lời nói thì có vẻ luôn có ý thức trông cậy vào dân. Theo họ, những lúc khó khăn phải biết dựa vào dân, ví dụ họ nhận định rằng vàng trong dân còn nhiều lắm, hoặc nợ công nặng nề, dân cần ghé vai vào gánh bớt với nhà nước, hoặc dân cần thông cảm với nhà nước về thuế này phí nọ, v.v..

Nghe các vị ấy "thân dân" như thế, tôi chợt nhớ chuyện Thôi Diệm bên Tàu thời Tam quốc.

Tào Tháo sau khi dẹp được đám cha con Viên Thiệu, lấy được Ký Châu, chiếm cả vùng Hà Bắc mênh mông, ra chiều đắc ý lắm. Cuộc chiến liên miên kéo dài gần chục năm đã khiến vùng giàu có này kiệt quệ, dân chúng đói khổ trăm bề. Bên thắng cuộc là Tháo không cần đếm xỉa thực tế ấy, chỉ nhăm nhăm vơ vét thật nhiều. 

Thôi Diệm làm quan cho Viên Thiệu, từng bày nhiều mưu hay nhưng Thiệu ngu tối không dùng, Diệm liền cáo quan về ở ẩn. Tháo biết Diệm đức độ, tài giỏi, liền triệu Diệm ra, cho làm quan biệt giá tòng sự, tin cậy Diệm lắm. Nhân cuộc rượu, Tháo kể hôm qua đã xem sổ hộ tịch, biết châu này nhiều hộ đông dân, châu Ký này lớn lắm. 

Tháo vừa dứt lời, Diêm thưa: Mấy năm nay thiên hạ tranh xẻ, chín châu tan nát, dân Ký châu phơi xương trắng ngoài đồng, khổ đau khôn xiết không để đâu cho hết. Thừa tướng vừa thắng cha con Thiệu, chưa kịp hỏi thăm phong tục, cứu kẻ lầm than, chăm sóc dân đen con đỏ, đã vội tính ngay số hộ khẩu bao nhiêu để bóc lột, vậy dân còn trông mong gì.

Tháo nghe Diệm nói, vội thay đổi ngay nét mặt, bước xuống hàng dưới tạ lỗi, nói với Diệm tôi nghĩ sai, nhờ có ông mà nhìn ra sự ngu tối của mình, xin ông bỏ qua cho.

Ngay lập tức, Tháo lệnh cho các quan, tướng sĩ ai vơ vét bóc lột của dân, hà hiếp dân thì đem chém.
Lâu nay ở xứ ta, người ta cứ bảo Tào Tháo là kẻ gian hùng, độc ác, tàn bạo, nhưng không thấy Tháo luôn biết lắng nghe, biết khoan sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc. Chê Tháo, nhưng cứ được bằng cái móng tay út của Tháo cũng còn mệt.

Nguyễn Thông