Ngày nhà binh, nhớ chút kỷ niệm về bộ đội tên lửa

Hôm nay 22.12, mình gọi là ngày nhà binh cho nó gọn. Cũng ngày này 39 năm trước mình đang “đóng” ở ven bờ sông Cầu, nhưng chả phải bộ đội mà là sinh viên. Trường lúc ấy ở xã Yên Trung, huyện Yên Phong, Hà Bắc, vì vậy tâm trí mình về sau cứ loáng thoáng câu hát “để nhớ ngày chúng con về Hà Bắc”.

Tối 18.12.1972, thị Huệ rủ mình (hay mình rủ thị cũng không nhớ nữa) ra bến phà Đông Xuyên mua kẹo đốp. Thị có ông bố bác sĩ, nhà ở phố Đà Nẵng, Hải Phòng nên tiền cũng dư dả, còn mình chỉ nhõn vài đồng bạc ranh, bu mình tằn tiện lắm mới dúi cho trước hôm lên nhập học. Hai đứa mua xong đi về trên đường đê ven sông Cầu, vừa đi vừa nhấm nháp đốp đốp. Chưa tới cổng làng Sát Thượng, chợt phía Hà Nội chớp lửa nhóa nhòa sáng rực một góc trời, máy bay ầm ầm rú rít, bom nổ dậy đất tưởng phen này chết đến nơi. Chạy ba chân bốn cẳng, văng cả kẹo. Hà Nội đằng kia như trong cơn động đất. Chưa bao giờ mình thấy tên lửa ta phóng nhiều đến thế. 12 ngày đêm trận chiến cuối cùng đã bắt đầu như vậy. Ai không tin cứ hỏi mụ Huệ, mình không nói phét.

Suốt hơn chục hôm, ngày nào cũng như ngày nào. Chả học hành được gì, thầy lẫn trò. Cứ ngóng về Hà Nội. Các thầy cô đã đưa gia đình sơ tán theo trường nhưng còn nhà cửa tài sản ở phố; bọn sinh viên thì thêm việc mới: đi lùng bắt phi công Mỹ. Ban ngày chúng đánh ít hơn nhưng cứ tầm gà lên chuồng là từng đàn từng lũ kéo đến. Nơi trường đóng, nếu theo đường chim bay cách Hà Nội đâu có bao nhiêu. Nhiều đêm máy bay B.52, F.111A, F.4… nó gầm ngay trên đầu, nhiễu rải đặc trời, sáng hôm sau nhìn cả làng cả nước, bụi chuối bờ tre lấp lánh trắng xóa. Đêm 24 nó tạm ngưng, thấy bảo để đón Noel. Tối 25 thì quả là đỉnh điểm, chết thật rồi. Ngay tại Yên Phong mà đất cứ rung ầm ầm, đạn cao xạ, tên lửa bay sáng rực trời. Có tiếng hô phi công nhảy dù, đi bắt nó. Suốt cả đêm sinh viên cùng dân làng đòn gánh đòn càn, gậy gộc lùng sục, nhưng hóa ra dù bay sang bên kia sông Cầu mạn Hiệp Hòa, nghe nói thằng phi công B.52 ấy bị tẩn gần chết.

Mấy hôm sau, nghe đồn rằng cứ đà này bọn Mỹ sắp hết B.52, mừng ơi là mừng. Nhưng cũng có người bảo ta sắp cạn tên lửa rồi, nó rải thủy lôi phong tỏa Hải Phòng nên Liên Xô đưa sang không kịp. Lại lo. Chả biết thế nào. Nhưng nó đánh đến hết đêm 29 rồi thôi. Chắc bên nào cũng hết hơi, mệt phờ.

Phải công nhận các thầy cô khoa Văn nhanh nhạy thật. Mình nhớ nửa đầu tháng 1.1973 gì đó, không kỹ ngày nào, lãnh đạo khoa thông báo tập trung hết bọn năm thứ nhất ở Yên Phong đến sân hợp tác nghe bộ đội kể chuyện đánh B.52. Xì xà xì xào, thế nào cũng được nghe anh Phạm Tuân phi công kể đây, náo nức lắm. Đông đủ cả, thầy Nguyễn Văn Tu phó chủ nhiệm khoa cùng một anh bộ đội bước ra. Trời, phi công gì mà ốm nhách, vêu vao, có khi còn nhỏ con hơn anh Ma Duy Giang. Thầy giới thiệu đây là thượng úy Nguyễn Văn Phiệt tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 57 tên lửa đoàn Loa Thành, đơn vị đã góp phần cực kỳ quan trọng bắn rơi nhiều B.52 trong cuộc chiến vừa qua. Nghe đến đó, tự dưng mình nhớ tới những quả tên lửa vút trong đêm, đến bầu trời Hà Nội sáng rực. Tự dưng thấy yêu anh bộ đội gầy gò, quên hẳn nỗi niềm háo hức chờ phi công. Anh Phiệt chắc hơn tụi mình chục tuổi, kể chuyện thật thà, nghe mà càng thương các anh hơn.

Không phải đến bấy giờ mình mới biết bộ đội tên lửa, mà từ lâu rồi, hồi năm 66 cơ. Quê mình vốn có cái bãi tha ma tên Mả Đò, bởi trước kia có bến đò ở đó. Khi xảy ra chiến tranh, nhà nước bắt đời hết mồ mả về Mả Vối trong làng, lấy chỗ làm trận địa tên lửa. Hơn chục ụ tên lửa được bố trí tại đó, còn bộ đội chia ra đóng ở nhà dân. Nhà mình ngay sát đường, các chú sĩ quan không chỉ ở mà còn biến ngay thành nơi họp hành, tham mưu tác chiến. Mỗi lần các chú họp, thày mình lại bảo bọn trẻ con “đi chơi, cho các chú làm việc”. Chú Tước (Trần Hữu Tước) thượng úy, trán hói, cao to hồng hào như tây, chú Cảnh (Nguyễn Huy Cảnh) thiếu úy đẹp trai, trẻ lắm, đều đi học Liên Xô về, nói tiếng Nga nhoay nhoáy. Mình thích chú Cảnh hơn vì chú Tước hơi hách. Dạo ấy đánh căng, trận địa bị nó bắn tên lửa cháy cả radar, chết chú thiếu úy sĩ quan điều khiển Trần Phúc Cán, thế là các chú nhà ta bày kế nghi binh, kéo hết tên lửa thật ra ụ ngoài, nhiều ụ sát cả nhà dân, trước nhà bà Sở hoặc sau nhà ông Hý con, sát nhà ông Tí Tâm…, còn trong trận địa toàn những tên lửa giả bằng tôn sáng bóng, như thật. Bữa đó, mình đi câu về, bô bô rằng trông tên lửa giả giống y như thật. Gặp ngay ông Tước, ông quát ai bảo mày đó là tên lửa giả, lại mách cả thày nữa, mình sợ quá chạy biến. Sau này nhớn rồi mới nghĩ thật buồn cười, đến mình còn biết là tên lửa giả thì giấu được đếch ai.

Tối mình hay ngủ với chú Cảnh. Nhà mình nghèo nên mùa đông rét lắm, chả có chăn mền gì ra hồn. Chú bộ đội cũng nghèo, dù bộ đội tên lửa nhưng cũng chỉ có cái chăn bông đơn. Hai chú cháu ôm nhau, nhiều đêm mình kéo hết, chắc chú Cảnh hở lạnh lắm, nhưng chả thấy chú nói gì. Được mấy tháng ở nhà mình, người ta điều chú Cảnh đi tiểu đoàn khác, chỉ còn chú Tước, có thách kẹo mình cũng không dám ngủ chung. Mình nhớ lại và ghi những dòng này từ ký ức trẻ thơ, giờ chẳng biết chú Cảnh còn hay mất, mình vẫn nhớ đó là tiểu đoàn 81 (hoặc 66 gì đó) đoàn Sông Đà, đóng quân tại trận địa thôn Trà Phương, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng, chú Cảnh ạ. Sau năm 1972, trận địa được giao lại cho lữ đoàn đặc công nước 126 bộ đội hải quân.

Thỉnh thoảng về quê, nhưng ít thời gian, mình chả có dịp lân la ra trận địa cũ xem nó có gì thay đổi. Nghe đâu vẫn có bộ đội ở đó. Chỉ mong sao đừng xảy ra chiến tranh để bến đò xưa mãi được yên bình.

22.12.2011

Nguyễn Thông