Hãy là lần hứa cuối cùng

Con cá cũng như con người, phải thở mới sống được. Người cần không khí trong lành, cá cần nước sạch. Người dân nuôi cá bè trên sông càng hiểu rõ điều ấy. Người không nuôi cá cũng biết nguyên tắc sơ đẳng ấy. Vậy mà dân buộc lòng phải đem mấy trăm ký cá trong số hàng chục tấn cá chết đến cổng trụ sở UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu để bắt đền, thì đó là việc chẳng đặng đừng.

Bà con nào đâu muốn vậy. Bằng chứng là họ đã nhiều lần, rất nhiều lần, thậm chí đã khá lâu rồi đệ đơn kêu lên các cấp chính quyền và cơ quan chức năng về việc môi trường bị ô nhiễm, đe dọa công cuộc làm ăn của họ. Dòng sông Chà Và (Bà Rịa-Vũng Tàu) bao đời nay là nguồn sống, thế nhưng cứ bị triệt dần khiến người sản xuất lao đao. Làm gì cũng vất vả, trăm ngàn khó khăn. Người nuôi cá bè cũng vậy. Nào con giống, thức ăn, thuốc men cho cá, đầu vào đầu ra, giá cả thất thường, và nguy nhất là nguồn nước, môi trường. Có khi chỉ qua một đêm là trắng tay do nước ô nhiễm, mà điều này thì họ không thể chủ động được.

Nói đâu xa, chỉ trên một tờ báo, Báo Thanh Niên, từ năm 2012 đến nay đã có cả chục bài báo về tình trạng ô nhiễm ngày càng nặng trên sông Chà Và. Nội dung những bài báo đều xoay quanh bức xúc của người dân, mức độ ô nhiễm, nguyên nhân, lời hứa của chính quyền và cơ quan có trách nhiệm. Nhưng rồi đâu vẫn vào đó, nước đổ lá khoai, dân bức xúc, chính quyền cứ đủng đỉnh, thờ ơ. Lời hứa nhẹ hơn cả khói, bay đâu mất sạch. Để rồi dân phải cõng cá mồ hôi nước mắt đem đổ “ăn vạ” trước cơ quan công quyền.

Lần này thì đích thân ông chủ tịch tỉnh đứng ra giải quyết, nhận trách nhiệm, hứa với bà con. Hứa rằng sẽ rốt ráo tìm ra nguyên nhân (nhà máy xí nghiệp nào là thủ phạm gây ô nhiễm), trong vòng 20 ngày, sẽ bắt thủ phạm đền bù thiệt hại thỏa đáng..., bà con cứ yên tâm. Mong sao lần hứa này là lần cuối cùng cho “vụ việc sông Chà Và” chứ không phải giải pháp tình thế, tạm yên lòng dân rồi tính sau. Chỉ cần một lần này nữa thôi, nếu không làm đến nơi đến chốn, sự khủng hoảng lòng tin chắc không phải giảm dần như trước nữa mà có thể về số không. Lúc ấy thì chính quyền có nói với dân điều gì cũng khó.

Vụ sông Chà Và, cũng như biết bao con sông hiền lành thơ mộng khác trên đất nước này, bị thằng giặc ô nhiễm tấn công, đừng quy hết cả trách nhiệm cho chính quyền địa phương. Bộ máy nhà nước đã có hẳn những cơ quan công quyền, quản lý chuyên trách, ví dụ Bộ Tài nguyên - Môi trường, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Cảnh sát môi trường... Bộ lo về tài nguyên môi trường đã làm gì khi những dòng sông bị giết chết ngày càng nhiều? Còn bộ lo kế hoạch đầu tư đã thẩm định như thế nào những dự án nhà máy, xí nghiệp ven sông để rồi ra nông nỗi này. Người ta bảo nhau, dân bình thường cũng hiểu được khi phần lớn doanh nghiệp sản xuất lập nhà máy ven sông là họ đã có ý đồ gì, nhưng chỉ cấp xét duyệt là không để ý thôi.

Phát triển kinh tế phải gắn liền với giữ gìn, đảm bảo môi trường sống. Cả doanh nghiệp lẫn chính quyền, nếu cứ tôn trọng nguyên tắc bất di bất dịch ấy thì làm chi có chuyện đổ cá như vừa rồi.

Nguyễn Thông

(Bài đăng trên báo Thanh Niên ngày 9.9.2015)