Chuyện trồng dưa

Hồi tôi còn bé, làng Trà Phương quê tôi nhà nào cũng trồng dưa. Dưa hấu, dưa cam. Nhà ít thì vài gốc hoặc một luống, nhà nhiều có khi cả sào hoặc vài sào. Khác với bên thôn Xuân La xã Thanh Sơn láng giềng sát núi Đối họ chỉ toàn trồng dưa chuột.

Tôi nhớ lúc đầu cũng chỉ mấy nhà trồng, trong đó thày tôi, bác Ỷ, bác In, chú Bồ, chú Mịch, cậu Thê, bác Đạm, chú Chung… là những người tiên phong. Bọn trẻ con gọi đùa đó là những An Tiêm của làng. Sau thấy trồng dưa ngon ăn, có tiền hơn trồng thứ khác nên những nhà còn lại bắt chước, vào mùa hè đi chỗ nào cũng gặp ruộng dưa.

Khác với trồng lúa chỉ cần coi đừng để trâu bò lội vào phá, trồng dưa cực hơn nhiều. Dưa nằm lăn lóc trên ruộng trông ngon ăn lắm, lại có giá nữa nên dễ bị mất trộm. Thì chuyện xưa tích cũ thường khuyên người đàng hoàng đi ngang ruộng dưa đừng có cúi xuống sửa giày là gì. Dễ bị nghi ngờ có ý đồ không tốt.

Khi trái dưa đã lọt vào tầm mắt kẻ ẩm thực, chủ ruộng bèn lấy cành tre có nhiều gai rào kín xung quanh ruộng. Mỗi ruộng dưa trông cứ như cái ấp chiến lược của Mỹ Diệm, chỉ chừa một lối ra vào. Có nhà còn lấy lá chuối khô hoặc mảnh ni lông, giấy dầu che kín để những ai dễ nổi lòng tham khó nhìn thấy. Vậy vẫn chưa yên tâm, lỡ buổi tối thế lực thù địch nó mò vào ấp chiến lược nó ôm cho một mớ cũng gay. Lại phải dựng chiếc lều coi dưa, đặt chiếc chõng tre vào lều, tối sai đám trẻ con ra ngủ trông chừng. Có tiếng người, quân đạo chích chúng cũng e ngại.


Nhưng có thứ này tôi ngại kể ra, mà không kể thì về sau mấy ai biết. Chả biết ai đầu têu hay học lỏm ở đâu mà bày ra chuyện cắm chông ở ruộng dưa. Đành rằng chông chà cũng chỉ để dọa trộm nhưng nguy hiểm lắm. Chông vót bằng tre, nứa, dài khoảng 40 phân, nhọn hoắt, được cắm xung quanh ruộng và các đầu luống dưa. Mấy anh em tôi cũng hào hứng bắt chước, hì hụi vót chông. Thày hỏi để làm gì, chúng tôi thưa để cho bọn trộm vào ăn cắp dưa nhà mình xóc lòi ruột. Thày tôi ngán ngẩm lắc đầu. Anh Uy tiếc công vót, bảo thôi thì cứ cắm nhưng cắm ít thôi, cắm ở chỗ nào dễ thấy. Anh còn có sáng kiến hòa nước vôi, đem tất cả đám chông tre nhúng vào đó, phơi khô rồi hẵng cắm. Trong đám lá dưa xanh, nhìn những cái chông cứ sáng lóa, chẳng bao giờ sợ đạp phải xóc lòi ruột. Thằng Tín con cậu Đại ruộng dưa nhà nó cũng gần ruộng nhà tôi, nó cười bảo cắm thế thì cắm làm đếch gì. Nó khoe, em cắm xong còn phủ ít cỏ khô lên trên, bọn trộm phen này thì chết với em.

Nói thêm về thằng Tín. Nó ít tuổi hơn tôi, người quắt lại bởi suốt ngày lêu lổng ngoài đường, ngoài đồng. Nó trốn học như chạch, bố nó cũng chả có tiền đóng học phí cho nó (mà chỉ hơn 6 đồng bạc một năm chứ mấy) nên cuối cùng nó bỏ học. Nó nghịch ngợm, tinh ranh, hay phá. Trẻ con đứa nào chả phá, nhưng thằng Tín quái lắm. Đến mùa nhãn chín, dù biết ống Tống ông Thùng đã mua nguyên 2 cây nhãn đình cổ thụ nhưng nó cứ lừa lúc giữa trưa các ông ấy về ăn cơm là rủ chúng tôi ra ném nhãn, nó gọi là những phát ném cú gầm, cú gào. Nhãn rơi đầy gốc, bọn tôi tha hồ nhặt. Ông Tống biết chạy ra đuổi thì Tín và lũ chúng tôi đã biến từ khi nào.

Tín mấy lần ăn trộm gà trong làng và có lần bị dân quân bắt. Hồi đó ăn trộm vặt người ta khép vào tội to lắm. Tín bị đưa đi cải tạo tuốt trên tận Lào Cai. Tôi lớn lên đi học, đi làm ăn xa quê, có lần về nghe người làng kể nó bị đánh chết trong trại cải tạo, cũng chả biết ai đánh. Khổ thân nó. (còn tiếp)

Nguyễn Thông