Thời sự hơi nóng (kỳ 3)

Nhiều năm trở lại đây ở nước này, thông tin thời sự không còn là độc quyền của báo chí truyền thông quốc doanh (báo, tivi, đài, hệ thống tuyên giáo) nữa, mà được thay bằng internet, mạng xã hội. Đã hết thời “nghe đài đọc báo của ta/đừng nghe đài địch bàn ra tán vào/tin đài tin báo của ta/đừng nghe tin địch ba hoa nói xằng”.

 
Công nghệ số, nhất là mạng xã hội, đang thống lĩnh đời sống tin tức, thu hút mọi người. Đó không phải “địch” như cái thói nhìn đâu cũng thấy kẻ thù, mà là hệ thống thông tin đại chúng. Tất nhiên nó có cái hay cái dở, thứ đúng thứ sai, mặt này mặt nọ, nhưng dẫu sao cũng còn hơn kiểu thông tin một chiều có định hướng, có chỉ đạo của báo đài quốc doanh, của tuyên giáo, của đảng.

 
Nói không quá đáng, báo quốc doanh đang thở hắt những tàn hơi cuối cùng trong giây phút định mệnh không tránh khỏi. Dù nhà cầm quyền có cố gượng quy hoạch báo chí vực cho nó sống sót để làm nhiệm vụ của tuyên giáo, “sửa sai sửa lại sửa đi/sửa thì cứ sửa sai thì cứ sai”, nhưng cứ luẩn quẩn theo kiểu cách quản lý cũ, siết vòng kim cô cũ kỹ đã hết phép nhiệm màu thì cái chết là không tránh khỏi. Tôi nói thật.

Mạng xã hội cũng đa dạng như cuộc sống, như đời thực. Cuộc đời có thế nào thì nó (mạng) như vậy. Hay dở, tốt xấu… có tất. Những nhà quản lý, nhất là những ông bà tuyên giáo, cứ mở mồm ra là chê bai mạng xã hội, cảnh báo con người phải đề phòng, thực ra chỉ nhìn một phía, không hiểu gì về nó hoặc rất hời hợt. Họ ứng xử với mạng xã hội thế nào thì cách họ nhìn nhận xử lý cuộc sống cũng vậy. Chết nỗi họ lại ngồi ghế lãnh đạo, cầm quyền. Bi kịch ở chỗ đó.

Báo chí và nhà báo (kỳ 3)

Lại nói về báo chí chính thống, còn có tên báo chí cách mạng. Chúng được nuôi dưỡng, chỉ đạo, hà hơi tiếp sức, tồn tại nhưng chả mấy ai đọc, dư luận cười bảo ma nó đọc; in ấn tốn bao nhiêu tiền bạc công sức rồi xếp xó, bán ve chai giấy lộn… thì đó chỉ là thứ chính thống ảo. Mà không chỉ báo “gói xôi”, sách chính thống cũng vậy. Sách của ông nọ bà kia (thực ra do người khác viết, ông bà chỉ đọc góp ý, thêm vào vài chữ cho ra vẻ chủ quyền) in cả đống, quảng cáo rùm beng; in bằng tiền ngân sách do dân đóng thuế, nhuận bút thì thu vào túi cá nhân, chất cả đống trên kệ không ma nào nhìn (ông hàng xóm nhà tôi cười bảo chỉ những đứa thần kinh mới mua/đọc thứ sách ấy), chính thống hoang tưởng, cũng là dạng “sách xôi”.

Tự nhận của mình chính thống, một kiểu tự sướng, rồi vu cho thứ khác chứa quan điểm sai trái, quy người ta phản động, thù địch, chống này chống nọ…, rõ thật buồn cười. Họ luôn lên giọng chỉ ra “mặt trái của mạng xã hội” còn mặt phải, mặt hay, mặt tốt như thế nào thì cố ý lờ đi; nói nó xấu xa độc hại nguy hiểm, v.v.. mà quên tiệt rằng không thứ gì khai dân trí bằng nó. Thiên hạ còn lạ gì mồm mép các vị.

Báo chí và nhà báo (kỳ 2)

Ở nước này, nhà cai trị tự đặt ra 2 loại báo chí: chính thống và không chính thống. Họ có quyền, gọi thế nào chả được. Dân gian nói ngắn gọn là lề phải và lề trái. Phải trái theo nghĩa phương hướng chứ không chỉ đúng sai. Thứ của chính quyền, do họ đẻ ra, sai phái, chỉ đạo, định hướng này nọ, thì họ coi là chính thống. Chẳng hạn báo Nhân Dân, tạp chí Cộng sản, tivi VTV, các báo Tiền Phong, Tuổi Trẻ, báo của các tỉnh thành “tiếng nói của đảng bộ và nhân dân…). Chúng còn có tên báo mậu dịch, báo quốc doanh, kiểu như phở mậu dịch ngày xưa để phân biệt với phở tư nhân. 

Phần còn lại của báo chí truyền thông bị xếp vào nhóm không chính thống, trong đó có mạng xã hội. Nhà cai trị rất ghét thứ này, xem như thế lực thù địch, chống đối, xấu xa, xuyên tạc, chỉ nhăm nhăm diệt trừ nó. Mở mồm là nói xấu bêu xấu nó. Ngay cái chuyện gán cho nó cái tên “không chính thống” đã đủ nói lên thái độ ấy. Không chính thống thì phải diệt, bằng cách này cách khác.

Ở những xã hội, thể chế dân chủ, văn minh, thực sự tôn trọng con người, thì báo chí tồn tại độc lập, được điều chỉnh bởi pháp luật. Đó là quyền tự do báo chí thực sự, chứ không tự do ở đầu lưỡi. Chỉ những kẻ vì quyền lợi ích kỷ của cá nhân mình, băng nhóm mình (đảng chẳng hạn) mới phủ nhận quyền tự do báo chí. Năm 2014, Nguyễn Tấn Dũng khi ấy là thủ tướng đã nói toẹt Việt Nam không chấp nhận báo chí tư nhân. Đó không phải là quan điểm riêng của ông Dũng mà của chung thế lực cầm quyền. Tới nay vẫn vậy.

Báo chí và nhà báo

Ngày 21.6, hôm nay, nó trùng vào cái ngày mà chính thể này đặt tên ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.

Có nhẽ đã tới lúc, thậm chí khí muộn, nhà quản trị xứ này cần chính thức lên tiếng, coi mạng xã hội, phây búc (Facebook) chẳng hạn, là một loại hình báo chí, bởi nếu không coi vậy thì nó vẫn là báo chí rồi.

 
Đó là báo chí thời hiện đại, điện tử, công nghệ số, 4 chấm 0. Nó được sinh ra trong cuộc sống hiện đại, văn minh, tự do, dân chủ. Ai đó muốn cấm nó, dẹp nó cũng chả được. Dè bỉu, nói xấu nó, vu cho nó tinh dững thói xấu, độc hại, ghét nó đến nỗi đào đất đổ đi… thì nó vẫn tồn tại. Như bất kỳ thứ gì do con người tạo ra đều có mặt hay dở, tốt xấu, phải trái, mạng xã hội cũng vậy. Nó là sản phẩm của quy luật phát triển. Chống lại quy luật là hành vi ngu xuẩn, cùng quẫn.

Mạng xã hội

Ban tuyên giáo và báo chí mậu dịch cứ hở mồm ra là lên án mạng xã hội, thậm chí cả internet, nào là độc hại, phản động, chống đối, xuyên tạc..., túm lại là đủ thứ xấu.

Nhưng chính các ông bà ấy lại nuôi đám dư luận viên, cuồng tín, ngu trung, đặc biệt là vô văn hóa chỉ biết chửi bới, miệt thị người khác, đông không thể tả, chúng biến mạng xã hội thành cái vũng bùn nhơ để chen nhau vào ngụp lặn, áp đặt, chứ không phải để bày tỏ, tranh luận. Thể chế thế nào, đẻ ra sản phẩm thế ấy.

Tôi không quan tâm lắm về quan điểm và sự vô văn hóa của đám dư luận viên, rất ít khi chặn hoặc hủy kết bạn với ai đó, nhưng dứt khoát: Ai phò Tàu, nịnh Nga, miệt thị cuộc chiến đấu chính nghĩa của Ukraine, bênh chằm chặp những cái sai của nhà cai trị xứ này, thái độ hung hãn đểu giả... thì tôi chặn, tiễn vong, buộc đi chỗ khác. Vậy thôi.

Mạng xã hội có mặt tốt mặt xấu, nhưng phải nói rằng không có nó thì dân trí xứ này còn chìm đắm mãi trong u tối.

(Tôi vừa tiễn một đám hung hăng tôn thờ Putin, phò Tàu, chửi cụ nhà văn Nguyên Ngọc, bênh đám điện bóc lột, đám BOT trấn lột khoảng gần trăm đứa).

Nguyễn Thông

Mày có trốn đằng giời

Đó là cái câu nhà cháu thường thốt lên khi đi móc rốc (quê tôi đất Phòng gọi con rốc, giờ ta quen nói là con cua đồng). Thọc cánh tay trẻ con vào cái hang rốc sâu trong bờ ruộng, chạm được nó rồi mà nó cứ lùi cứ lùi, bèn lẩm bẩm ông rút thuổng ra thì mày có chạy đằng giời.

Giờ nghĩ lại, mình đúng là quân phá hoại. Cái bờ ruộng hợp tác đang ngon lành thế, mình làm vài nhát thuổng, chỉ cốt bắt con rốc, tan hoang bờ vùng bờ thửa, phá hợp tác xã. Nhưng không túm thằng rốc cua đồng ấy thì nhà không có chi nấu canh, ăn canh mùng tơi hoặc rau tập tàng suông mãi chịu không nổi. Hóa ra trên đời cái gì cũng có giá của nó.

Chuyện cũ, thôi, để lúc khác kể. Giờ biên chuyện mới.

Hôm trước, nhà cháu vô tình lích (click) chuột vào cái tút quảng cáo giày dép trên phây (thực ra lúc đầu cũng có ý định mua một đôi loàng xoàng diện tết, sau tiếc tiền nên rụt lại). Thế là suốt từ đó tới giờ, cả trăm trang, trăm địa chỉ bán giày bán dép, thượng vàng hạ cám, loại một hai trăm, loại cả vài triệu, cứ đổ vào phây nhà cháu như tháo cống. Mở ra là thấy gạ mua giày, không khác gì réo “ai mua giày nào, ai mua giày rẻ thì khỏe nào”… Tinh giày là giày, không còn chỗ để đọc điều hay lẽ phải, tin tức thời sự nóng hổi từ mấy ông bà như Văn Công Hùng, Phạm Xuân Nguyên, Trương Huy San, Lê Nguyễn Hương Trà, Kim Dung… nữa. Kiểu ni mà kéo dài, có khi thời sự trời sập cũng chả biết.

Chuyện của cô Hằng

Phải nói ngay không phải bà Hằng đồng chủ Đại Nam đã và đang gây ồn ào dư luận. Thú thực, tôi không quan tâm đến những chuyện và người như thế. Đời thì ngắn, còn bao việc phải nghĩ phải làm.

Cô Hằng tôi muốn nhắc tính ngay thẳng ngang bướng như tôi. Ai chơi phây búc chắc không lạ gì chủ trang Thanh Hằng, bây giờ là Ngô Thanh Hằng, nổi tiếng với cái răng khểnh. Khểnh hơn cả ca sĩ Hồng Nhung. Cô Hằng hơn chục năm nay tiếng dữ đồn xa về vụ mất nhà, đòi nhà. Đóng tiền mua nhà ở báo Công an, sau 11 năm vẫn không thấy nhà, đòi khản cổ, biên tút mỏi tay, người ta cứ lờ đi. Kiện cáo lên tận bộ công an vẫn không đi đến đâu. Cuối cùng phải bắt chước mẹ con bà Trịnh Văn Bô, nhảy dù vào nhà mình. Ở được hơn năm, tưởng yên, ai dè vừa rồi người ta lại đòi đuổi, nay dọa cắt điện, mai dọa cúp nước. Còn lãnh đạo báo Công an cứ bình chân như vại, vừa rồi kỷ niệm 74 năm ngày thành lập báo vẫn réo rắt nhạc vui, không hề nhắc gì tới nỗi đau của mấy chục cán bộ chiến sĩ bị án treo nhà. Bạn cô Hằng cười mếu bảo làm sao họ phải nhắc, những ông Ước, ông Miên, cả ông Khải dũng sĩ chống thế lực thù địch đương nhiệm tổng biên tập nữa, các ông ấy có bị treo tiền, treo nhà, mất nhà, thành công an oan, khổ vì khiếu nại khiếu kiện đếch đâu mà động lòng. Cán bộ chiến sĩ chết, chứ các ổng vẫn vui tươi, cười như nghé. Hồi xưa ở nước Pháp, cụ Hector Malot lừng lẫy với cuốn “Không gia đình” về chú bé Remi không nhà, nay xứ An Nam sắp có bộ sách “Công an không nhà” nổi tiếng chả kém. Cô Như Bình, cô Thanh Hằng… mà đã chủ ý viết ra thì thiên hạ đọc mệt nghỉ.

Sụp đổ (phần 2)

Dường như thể chế nào, lực lượng cầm quyền cai trị nào cũng mắc căn bệnh thích xây dựng hình tượng đại diện. Bọn trẻ bây giờ gọi là idol (ai đồ), thần tượng. Hồi tôi còn bé, đọc những sách vở tài liệu, thấy nhà nước (miền Bắc) lên án bọn phong kiến, thực dân, phát xít, đế quốc về “tội” đề cao chủ nghĩa cá nhân, tạo lập hình tượng lừa mị dân chúng, kiểu như Napoleon, Hitler, De Gaulle. Chửi khiếp lắm. Chỉ có điều, chửi thì cứ chửi, còn xây cũng chả kém gì, thậm chí hơn. Đề cao cá nhân, tạo lập ra những idol, kể cả bịa đặt, không ai giỏi, thạo nghề bằng cộng sản, bằng phe xã hội chủ nghĩa.

Không bàn tới chuyện họ tạo ra những idol đỉnh, siêu hạng, thật giả thực hư lẫn lộn chẳng biết đường nào lần, chỉ nhắc lại thứ idol tầm tầm mà bộ máy tuyên giáo, tuyên truyền, văn chương nghệ thuật cách mạng đã xây dựng. Có những hình tượng được họ tung hô ca ngợi đến giời, nhưng bình tĩnh nghĩ lại sẽ thấy cực kỳ khủng khiếp, vô nhân, mất hẳn tính người. Đó là hậu quả của việc chỉ chăm chăm xúi con người ta vào lý tưởng, chính trị, học thuyết mà quên hẳn đạo đức con người.

Điểm tin 9.8

- Các báo sau khi rất thận trọng chứ không “vô ý” đã đưa tin một nhóm luật sư người Việt bên Mỹ (còn được gọi là Việt kiều) đã tha thiết xin tặng cho Sài Gòn 500.000 (nửa triệu) liều vắc xin xịn Moderna, nhằm chia sẻ khó khăn với đồng bào mình, với Sài Gòn. Nói rõ là Moderna, chứ không chơi kiểu mập mờ. Số lượng này sẽ sớm về thẳng Tân Sơn Nhất chứ không theo đường vòng. Đây là thứ tin vui.

- Cũng vắc xin, hôm qua ngài thủ tướng điện đàm với thủ tướng Séc (Czech) thực hiện ngoại giao vắc xin. Bên kia đồng ý nhượng (nhượng tức là bán lại, thực ra cũng một dạng buôn bán chứ chẳng hữu nghị gì, giá cả thế nào thì còn bí mật) 500.000 liều. Tất cả báo chí quốc doanh chỉ thông tin được tới đó, rất chung chiêng mập mờ, không biết vắc xin gì. Khổ, bỏ tiền ra mua cũng không biết mua cái gì. Thực ra, những người tò mò từ lâu đã biết mấy anh Séc nhập về thứ vắc xin nào rồi, dân chúng Séc phản đối thế nào rồi. Tôi nói thật, đừng có lại như vụ Trương Mỹ Lan Vạn Thịnh Phát lôi thứ của nợ về, chỉ tổ cãi nhau.

-Nhóm lãnh đạo Đà Nẵng sau hồi bàn đi tính lại đã quyết định phạt chú em phó văn chánh có hành động sơ ý vung tay trúng mặt nhân viên y tế bằng hình thức hạ chức, còn hạ xuống tới đâu, mức nào cũng rất mập mờ, giấu như mèo giấu cứt. Thế mà bảo xử lý kiên quyết, không có vùng cấm. Một gã nhãi nhép, lúc đầu cãi lem lẻm, vậy mà các ông dám nói nó đã thành khẩn nhận lỗi, không dám mạnh tay với nó, các ông lại cứ đòi tiếp tục đốt lò, có mà lò tôn. Nói xin lỗi, lão hàng xóm nhà tôi bảo đéo làm chi được nó thì cứ nói thẳng ra. Thằng ấy phải bị đuổi cổ ngay lập tức chứ bàn biếc gì. Tội cho dân Đà Nẵng, hội đồng nhân dân có thứ ngợm thay mặt cho họ.

Sụp đổ

Có lẽ cần phải nói ngay từ đầu rằng trong thời buổi dịch dã chết người như bỡn thế này, hình ảnh người thầy thuốc đẹp nhất, đáng trọng nhất, đáng biết ơn nhất. Hơn cả tổng bí thư, chủ tịch nước… Họ làm việc, phục vụ, cống hiến, dù theo chức phận, nghề nghiệp phải làm (cũng như thầy cô giáo phải dạy học, công nhân phải đứng máy, thợ xây phải ra công trường…) nhưng những gì các thầy thuốc gánh vác, chịu đựng thời gian qua khiến dân chúng yêu thương, kính phục.

Lại chẳng vậy ư? Họ gần như 24/24 giờ tiếp xúc với người bị lây nhiễm, suốt ngày đêm trong bệnh viện, quên cả ăn ngủ, xa gia đình người thân… Bạn cứ hình dung điều đơn giản này, suốt ngày mình diện bộ đồ “thời trang dịch” nylon kín mít từ đầu tới chân trong cái nóng trên 35 độ C liệu có chịu nổi không. Lại chả cáu kỉnh nóng nảy hơn Trương Phi.

Hàng vạn thầy thuốc, y bác sĩ suốt mấy trăm ngày đêm lặng thầm đã tạo dựng tự nhiên được hình ảnh đẹp, đáng yêu, vậy nhưng chỉ cần một tay ất ơ xưng là bác sĩ bịa những điều giả dối, khiến thần tượng sụp đổ cái rầm. Hình ảnh người thầy thuốc bị bôi nhọ kinh khủng. Kẻ bịa tạc ấy, xưng là “bác sĩ Trần Khoa”, nếu không phải bác sĩ (điều tra dễ ợt, chứ không như chỗ này chỗ kia, vị ấy vị nọ nói chỗ tôi, đơn vị tôi không có ai tên thế, không người đó việc đó) thì cần bị khởi tố về tội xúc phạm, xuyên tạc, gây hoang mang trong cộng đồng; nếu y thực là bác sĩ thì cần lột ngay cái học vị đó, đuổi thẳng cổ ra khỏi ngành. Một nghề cao quý, thiện lương, từ mẫu, không thể để thứ ngợm đó chen vào làm bẩn. Một kẻ giả dối, dối trá, lừa đảo mà hành nghề y thì chỉ có thể giết người.

Dịch bệnh đẩy báo in tới bờ huyệt

Khi dịch bệnh căng thẳng, nhà cầm quyền nào cũng vậy đều phải thực thi những biện pháp chống dịch chặn dịch (chứ không phải tấn công, tấn thế quái nào được kẻ thù vô hình có "mặt" ở khắp mọi nơi). Một trong những cách ấy là tiến hành phong tỏa, cấm đoán sự đi lại, hạn chế tối đa những hoạt động bị coi là không bức thiết.

Báo chí, nhất là báo chí mậu dịch, đang bị đẩy vào chân tường, nói chính xác là bờ huyệt. Chỉ cần hẩy nhẹ một phát là lăn tòm xuống đáy. Báo điện tử thì còn đỡ, chứ báo in, nếu tình trạng phong tỏa ngăn chặn cấm đoán đi lại - lockdown này kéo dài, gia hạn thêm vài đợt nữa thì vô phương cứu chữa, có đổ thuốc thánh đền bia cũng chịu.

 
Tôi từng có gần hai chục năm làm báo in, biết rất rõ hệ thống phát hành của nó. Không có đại lý, sạp báo, người bán báo dạo, nhân viên phát hành đi lại thì báo in chỉ còn giá trị ve chai. Thời điểm này là vậy. Tôi vừa được người bạn cho biết, có tờ báo in vốn khá nhiều bạn đọc (theo thói quen đọc báo giấy, vừa nhâm nhi ly cà phê, vừa chú mục vào tờ báo trên tay), khi bình thường cũng đạt chục vạn rưởi bản, giờ lay lắt chỉ dám in vài chục ngàn, mà vẫn ế. Thương đồng nghiệp gặp lúc hoạn hải ba đào, trúng thời khốn khó.

Bịt mồm

Bộ 4T hôm qua 28.5 ra văn bản chỉ đạo các cấp quản lý phải xử lý nghiêm việc các tổ chức, cá nhân lên mạng xã hội livestream "xúc phạm người khác, vi phạm pháp luật".

Không nói ra thì ai cũng hiểu họ đẻ ra cái lệnh này xuất phát từ sự kiện bà Hằng Đại Nam. Họ khó chịu khi có người làm được điều mà họ không làm được, không dám làm, cố tình không làm.

Đáng nhẽ phải ra tay kiên quyết chấm dứt những nhố nhăng, láo toét, xấu xa trong lĩnh vực mà họ quản lý, chẳng hạn phạt kẻ lợi dụng danh xưng văn nghệ sĩ để lừa đảo, những kẻ quảng cáo một tấc đến giời, những trò hài kệch cỡm rẻ tiền trên tivi... thì họ lại nhanh nhảu chĩa đinh ba pháp luật vào bà Hằng nhằm bịt miệng. Chả ra làm sao.

Vậy thế nào là xúc phạm cá nhân, thưa các ông? Bóc trần chân tướng những kẻ lừa đảo, đạo đức giả, những "văn nghệ sĩ" nửa mùa nhí nhố là xúc phạm ư? Các ông không làm được mà người ta làm được, nhẽ ra phải cảm ơn người ta, chứ ở đó mà đe với dọa, lôi pháp luật ra làm con ngoáo ộp.

Tin giả

Tối qua (20.4.2019) mấy ông bà được mời lên tivi VTV đã hùng hồn cảnh báo về tác hại của tin giả trên mạng xã hội. Theo các ông bà nói cho sướng miệng ấy, thì mạng xã hội, phây búc... nguy hiểm lắm, nói chung là cần tránh xa, càng đừng dính vào nó bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Một ông thượng tá công an cục phó cục an ninh mạng còn hung hăng đòi xử lý nghiêm khắc (ý là khởi tố, bắt giam, cho đi tù) những người "vi phạm", những ai đưa thông tin chưa được kiểm chứng lên mạng. Ối giời. Đợi các vị kiểm chứng xong thì nó tròn như viên bi bọc đường rồi. Hồi xưa thứ bi ngọt ấy người ta gọi là kẹo trứng chim, trứng dái, chuyên để dụ ngon ngọt đám trẻ con.

Các vị ấy nói vòng vo mãi, cuối cùng cũng lộn lèo tới việc đang có thông tin bịa đặt về sức khỏe của lãnh đạo. Lại còn dẫn ra chuyện năm kia có tin đồn một ông lãnh đạo bị bệnh, chết, nhưng cuối cùng ông ấy có chết đâu, thậm chí bây giờ vẫn khỏe (chắc là họ muốn nhắc tới viên đại tướng họ Phùng). Thế sao không thấy họ ví dụ thêm một ông tứ trụ dính tin đồn sức khỏe, hôm trước còn tiếp khách, hôm sau lăn ra chết luôn. Cũng tin đồn đó.

Thôi thì, không để tin đồn tin giả có đất sống, cứ dìu ông cụ ra thều thào vài ba tiếng cho phải nhẽ, chứ ai đời nguyên thủ quốc gia tự dưng vắng bặt vô tăm tích. Các vị lúc nào cũng bảo rằng các vị là người lãnh đạo chúng tôi, do chúng tôi bầu ra, vậy thì đừng trốn chúng tôi mãi như thế. Có muốn làm lãnh đạo tiếp không thì bảo.

Nguyễn Thông

Nhớ Ba sàm

Có một dạo, suốt thời gian khá dài, biết bao người xứ này, không chỉ dân chúng mà cả cán bộ đảng viên, bắt đầu ngày mới bằng việc mở internet để vào Ba sàm "xem hôm nay có gì mới không". Khi hàng trăm tờ báo giấy và trang thông tin điện tử vất vả lắm mới có thêm người đọc thì ở “Ba sàm” cứ tự nhiên nhi nhiên, người ta chen vai thích cánh ùa vào chẳng khác gì đi hội. Thế nên càng hiểu bất luận chính thống hay không chính thống, nếu cứ đáp ứng được nguyện vọng chính đáng của đông đảo nhân dân thì sẽ được yêu mến, phát triển, chẳng cần hoa hòe hoa sói, núp bóng mượn danh. Ba sàm đã đánh bạt cả hệ thống báo chí truyền thông nhà nước vốn chỉ chuyên thông tin “phải đạo”, một chiều, nịnh nọt, ca ngợi. Lại nhớ câu người đời hay nói “muốn biết tin thời sự thì xem hài, muốn coi hài thì xem tin thời sự”, ngoài câu “ba sàm thông tin chính thống, chính thống nói chuyện ba sàm” đã nêu.

Theo lẽ thường tình, có người yêu thì cũng chả thiếu chi kẻ ghét. Ba sàm (cả con người lẫn trang tin) được lòng dân thì mất lòng chính quyền. Bi kịch ở chỗ, người yêu mến chỉ có lòng yêu mến, trân trọng, kính phục, nên khi Ba sàm gặp nạn không biết làm cách nào để sẻ chia, giúp đỡ; còn kẻ ghét thì lại thừa thủ đoạn, dã tâm, mưu ma chước quỷ, sự tàn độc, tiền bạc, sức mạnh... để triệt hạ đối thủ đến cùng. Điều ấy được chứng minh rất rõ trong những ngày bộ máy quyền lực lôi Ba sàm ra đấu tố chẳng khác gì thời cải cách ruộng đất, tuyên cái án 5 năm tù sau một thời gian dài nhốt trong ngục. Nhà cai trị với việc bắt, khởi tố và thành án Anh Ba sàm đã nhằm đưa ra lời cảnh báo dân chúng rằng họ muốn làm gì cũng được, đám dân đen đừng có ho he, ngọ nguậy, hãy liệu cái thần hồn, “chưa đến lượt chúng bay đấy, nhìn gương Ba sàm mà lo cho thân mình”...

Nên xem xét lại một cách toàn diện Luật An ninh mạng

TRƯƠNG HUY SAN (tức Huy Đức, nhà báo)

Khác với người tiền nhiệm, lãnh đạo mới của Cục An ninh mạng (A05 - nhập từ A68 và C50) đã lắng nghe ý kiến của Bộ Thông tin - Truyền thông (TTTT) và của các bộ ngành hơn. Dự thảo mới nhất của Nghị định hướng dẫn thi hành Luật An ninh mạng (ANM), vì thế, đã bỏ khá nhiều quy định xâm phạm quyền tự do kinh doanh từng bị phản đối trong 2 dự thảo trước (3-10 & 11-10-2018).

Dự thảo mới cũng đã bỏ yêu cầu “doanh nghiệp kinh doanh online phải xin phép và có sự đồng ý của Cục ANM”(một biến trướng của giấy phép con); bỏ việc thành lập trung tâm dữ liệu và tiếp nhận dữ liệu doanh nghiệp chuyển giao… Dự thảo cũng không còn yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dữ liệu gốc, chưa mã hóa của người dùng cho cơ quan điều tra. Bằng cách không dùng các từ nhạy cảm như “thái độ, quan điểm…”, dự thảo có cho cảm giác thu hẹp phạm vi dữ liệu người dùng nằm trong tầm kiểm soát của Cục An ninh mạng. Thẩm quyền yêu cầu doanh nghiệp chuyển dữ liệu bây giờ là bộ trưởng bộ công an thay vì cục trưởng cục an ninh mạng như 2 dự thảo cũ.

Tuy nhiên, bản chất của dự thảo này vẫn chưa thay đổi. Phạm vi dữ liệu người dùng bị buộc phải lưu trữ ở Việt Nam vẫn còn rất rộng - gần như toàn bộ dữ liệu của mạng xã hội và các dịch vụ online - chi phí của nền kinh tế để thi hành luật là vẫn vô cùng lớn và vô lý.

Vài dòng về báo chí, mạng và nhiệm vụ 'nhân ngày 21.6"

Mấy vị tứ trụ và con nhang đệ tử của các vị ấy đang khuyên báo chí cần tích cực phản bác luận điệu sai trái trên mạng xã hội.

Đó là thứ tư duy của nhà cai trị, luôn thấy mạng xã hội là mối nguy hiểm cho chế độ, chỉ lục lọi tìm tòi mặt xấu của mạng, của internet, facebook... để lên án. Cũng phải thôi, ăn cây nào rào cây ấy, họ phải nói thế.

Còn lão Maddox hàng xóm nhà tôi thì lại khuyên mạng xã hội phải tích cực phản bác, phơi bày những sai trái, giả dối, mị dân, u mê, không tôn trọng sự thực... của báo chí. Lâu nay báo chí quốc doanh một mình một chợ làm nhiệm vụ tô hồng bôi đen theo chỉ đạo đã thành bản chất rồi. 

Báo chí quốc doanh, dù có được bà đỡ nhét núm vú vào miệng để hà hơi tiếp sức cũng không thể tránh khỏi sài đẹn, suy dinh dưỡng và đến lúc rung chuông nguyện hồn. Mạng xã hội, dù có bị đè nén, áp bức, chê ỉ chê oi, bêu xấu thì vẫn cứ tồn tại và phát triển rộng khắp. Đó là xu thế của đời sống xã hội, có muốn làm khác cũng chả được.

Cản lại bánh xe thời đại, sớm muộn thì cũng bị nó nghiền nát, dù có kêu gào, áp đặt mấy đi chăng nữa.

Nguyễn Thông

Cứ tưởng thời gu gồ chấm tiên lãng qua lâu rồi

Ông thượng tướng Võ Trọng Việt là Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh của quốc hội, tương đương hàm bộ trưởng trong chính phủ. Ủy ban này có tầm quan trọng quyết định việc thông qua hay không thông qua luật an ninh mạng, một luật đòi hỏi người chuẩn y nó phải có hiểu biết kỹ lưỡng, sâu sắc, trình độ cao, nắm rất vững về công nghệ thông tin...

Nhưng những gì ông Việt trình bày trước quốc hội thì chỉ có thể nói rằng hiểu biết của ông ấy về an ninh mạng, công nghệ thông tin chưa đạt trình độ i tờ, không bằng một đứa trẻ trâu.

Và lạ ở chỗ gần 500 con người ngồi dưới nghe ông ta trẻ trâu như thế không dám hó hé điều gì, cuối cùng 86,86% "đại biểu" đều nhất trí thông qua. Tất cả đều dạng cờ lờ mờ vờ, gu gồ chấm tiên lãng dắt díu nhau đi sang Trung Quốc khiêng điện toán đám mây về.

Hóa ra luật an ninh mạng được quyết định và ban hành bởi những con người như vậy.

Không chỉ luật này, các luật khác có lẽ cũng tình trạng trẻ trâu thế thôi.

Lại nhớ câu thơ của thi sĩ thần đồng Trần Đăng Khoa mà cải biên lại rằng: "Ngồi buồn cởi cúc xem chim/Hơn coi quốc hội lim dim gật gù".

Nguyễn Thông

Độc quyền hão huyền

Xứ này nó buồn cười nhố nhăng ở chỗ:

Hồi xưa các ông cán bộ cấm dân đọc tiểu thuyết lãng mạn 30-45 (không xuất bản, không truyền bá, không dạy, chỉ nói xấu thì là cấm chứ còn gì), cấm hát nhạc vàng (đứa nào hát nhạc vàng bị đi tù) nhưng riêng các ông ấy tha hồ đọc, tha hồ hát.

Ngày xưa các ông ấy đặt ra thứ phim tư liệu (thường là phim sex, phim có cảnh hở hang; phim đồi trụy của "bọn tư sản, đế quốc", phim của "chế độ ngụy quyền Sài Gòn thối nát") cấm chiếu, nhưng phải thường xuyên chiếu riêng cho các ông ấy xem.

Ngày xưa các ông ấy bảo tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho chiến thắng, thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người, cả nước ra trận nhưng hầu hết các ông ấy cho con đi học nước ngoài Liên Xô, Tiệp Khắc... (trừ vài cụ liêm chính như Phạm Văn Đồng, Võ Văn Kiệt...).

Ngày xưa các ông ấy cấm nghe đài địch (Sài Gòn, Hoa Kỳ, BBC...) nhưng các ông ấy nghe từng giờ, bảo để biết mình biết người mà đối phó với nó.

Ngày xưa các ông ấy phân biệt tin do TTXVN lấy về hằng ngày từ các nguồn phải có bản tin riêng, đặc biệt, mật... chỉ các ông ấy mới có quyền đọc, luôn có dòng chữ không phổ biến, nhưng phải hạn biến cho các ông ấy.

Bây giờ, các ông ấy tức tối bởi người dân sử dụng internet biết được nhiều thứ, dùng mạng xã hội để bày tỏ thái độ, quan điểm, suy nghĩ cá nhân, trừ một số ông muốn chỉ mình được dùng, còn lại phần lớn ngu internet, muốn người khác phải ngu theo mình.

Nói chung, các ông ấy ảo tưởng, tự cho mình là thánh thần, là siêu nhân, là tinh hoa trời đất, là đỉnh cao trí tuệ, là chót vót mây xanh, có thuốc ngừa (không phải thuốc ngừa thai), không bị ô nhiễm, còn dân chúng là cỏ rác, bùn đất cả, dễ hư hỏng. Các ông ấy tự quy định mình phải khác mọi người, hơn mọi người, đối lập với số đông, ngay cả cống hiến, đóng góp cũng theo kiểu riêng của mình (con mày đi bộ đội, con tao đi nước ngoài, đều là đóng góp, các ông ấy lý luận thế).

Nay thì internet, mạng xã hội đã sổ toẹt tất cả, khiến dân trí ngày càng cao, làm cho các ông ấy choáng váng, tức tối. Đó là lý do đám các ông ấy nói chung, các ông Vũ Đức Đam, Võ Văn Thưởng, Trương Minh Tuấn liên tục đăng đàn hằn học với mạng xã hội, với Facebook (phây búc), với Google (gu gồ). Tôi thương hại các ông ấy, cứ nghĩ là bậc "trí giả", ai ngờ trí giả thật. Điều duy nhất các ông có thể độc quyền được, đó là sự hão huyền, ảo tưởng.

Tôi chỉ muốn khuyên các ông ấy rằng cuộc sống có quy luật của nó. Cản lại quy luật cuộc sống sẽ bị chính bánh xe của quy luật nghiền nát.

Thông cào

Mạng xã hội

TRƯƠNG HUY SAN (Huy Đức, nhà báo)

Dữ liệu rất quan trọng cho công tác nghiên cứu và hoạch định chính sách. Nhưng sử dụng các số liệu từ Đức, Hàn Quốc... thậm chí từ Trung Quốc để so sánh với Việt Nam cũng giống như so sánh hai số hạng không cùng đại lượng (mét so với kg).

Người Đức, người Mỹ... sử dụng mạng xã hội (MXH) đôi khi chỉ để đáp ứng những nhu cầu bạn bè trong từng group nhỏ. Người Việt Nam sử dụng MXH ngoài những nhu cầu thông thường, còn là để thực hiện các quyền Hiến định - quyền tự do ngôn luận, bày tỏ chính kiến; quyền làm công tác từ thiện, giúp đỡ người yếu thế. Những quyền mà báo chí nhà nước và không gian chính trị của Việt Nam không có khả năng cung cấp.

Tự do biểu đạt chính kiến quan trọng đến nỗi, tổng thống của một quốc gia tự do như D. Trump cũng phải sử dụng MXH để tuyên ngôn khi ông không còn tin báo chí. Đừng so với Trung Quốc, chỉ trong một quốc gia mà việc người dân chỉ trích lãnh đạo, chỉ trích chính quyền được coi là "văn hoá" thì quốc gia đó mới có cơ may được coi là văn minh, chính quyền của quốc gia đó mới được coi là chính quyền mạnh.

Với những tiến sỹ rừng như ông Trương Minh Tuấn thì tôi không chấp, tôi rất tiếc khi nghe phát biểu của PTT Vũ Đức Đam. Ông có một trí nhớ tuyệt vời, một khả năng diễn thuyết rất thuyết phục, nhưng ông đã mơn trớn các đại biểu có chức có quyền trong quốc hội thay vì giúp phần lớn trong họ nắm được MXH là môi trường sống của thế giới ngày nay. Nó chứa chấp đủ thứ dịch bệnh của loài người nhưng nó cũng giúp chính loài người từng bước loại bỏ các dịch bệnh đó và nuôi nấng từng mầm tích cực.

Động cơ dùng Facebook

Tôi không đề cập cụ thể, bàn sâu đến chương trình “60 phút mở” của Đài truyền hình trung ương – VTV nữa bởi hai ngày qua hầu như ai coi tivi đều biết, đều nắm được, sau đó các kênh truyền thông đều bàn luận. Ý kiến trái chiều, khác nhau là lẽ đương nhiên, như dư luận trước bất kỳ một chương trình nào khác của VTV lâu nay. Điều nên ghi nhận, với “60 phút mở”, đài truyền hình quốc gia đã tạo ra cuộc tranh luận công khai, cho phép cá nhân được bày tỏ chủ kiến của mình trước người cùng tranh luận, điều mà dường như chúng ta đang thiếu, đang rụt rè trong một xã hội dân sự, bình đẳng.

Cũng dễ hiểu vì sao dư luận đông đảo lại chĩa mũi nhọn phê phán, sự công kích, không hài lòng… vào nữ nhà báo, người dẫn chương trình Tạ Bích Loan và nhà báo nhà thơ Hồng Thanh Quang; đồng thời có sự tán đồng, sẻ chia với một người trong cuộc khác là MC Phan Anh. Dù rằng không phải số đông bao giờ cũng đúng nhưng có lẽ bản clip (đã bị lược bớt) do chính VTV đưa lên mạng internet, sau đó lại rút xuống, đã chứng tỏ những cơn sóng dậy lên có lý do chính đáng của nó.

Cạn nghĩ rằng, với một cơ quan truyền thông hùng mạnh, dày kinh nghiệm như VTV, đây chưa phải là cái gì nghiêm trọng lắm. Có những thứ còn nghiêm trọng, kinh khiếp hơn nhiều từng xảy ra mà họ cũng vượt qua được, rút kinh nghiệm sâu sắc được, thì vụ “đấu tố” này có thể xem như bản beta thử nghệm cho không khí tranh luận dân chủ công khai, tuy có phần sống sượng, vụng về. Hy vọng công chúng thời gian tới sẽ được coi những chương trình dạng như vậy nhưng hay hơn, chất lượng hơn của vị anh cả truyền thông này.

Ở đây, tôi chỉ xin bàn về một khía cạnh, nhưng là nét, là nội dung rất quan trọng toát lên từ cuộc tranh luận mà thiên hạ gọi đùa là “đấu tố” ấy: Việc người dân sử dụng mạng xã hội, đặc biệt là Facebook.