Ngồi xó bếp nói chuyện thế giới

Lão em tôi, vừa gọi điện thoại vừa cười hi hi, nói sao ông không có gì về cuộc gặp của hai tay bợm ở Alaska. Tôi bảo xó bếp thì biết gì mà nói, vả lại họ chưa gặp nhau thì đã rõ kết quả rồi, nói trước nói sau hoặc không nói cũng thế thôi.

 
Thế giới này thực ra là cái sân khấu đại, cho các kịch sĩ cai trị quốc gia diễn. Mà đã diễn thì chẳng phải thật. Người xứ ta nhẹ dạ cả tin, tin điều nọ điều kia, thậm chí tin ma quỷ, nên ai không tin như họ thì bị mắng mỏ. Chả dại.

Tôi không quan tâm bởi hiểu rằng nó chỉ là trò hình thức chỉ nhằm đánh bóng, diễn là chính, không có ý nghĩa thực tế gì. Đó là chưa kể bàn về chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine mà không có đại diện Ukraine. Nực cười. Thời này là thời nào mà đòi đem đất của một quốc gia có chủ quyền làm hàng trao đổi.

Nếu cố nhặt ra khía cạnh tích cực khả dĩ chấp nhận được từ cuộc chơi thượng đỉnh ấy, thì đó là sự đơn giản: Phòng họp, nơi họp báo, kể cả ở sân bay, không có cờ hoa phấp phới, màu mè, rực rỡ, lòe loẹt, không có trẻ con ra vẫy vẫy, không bắn đại bác đại biếc, lại càng không khẩu hiệu. Chỉ ngắn gọn chữ "Pursuing Peace". Được.

Còn chuyện lôi mấy chiếc máy bay tam giác ra dọa, hoặc mặc áo CCCP cũng chỉ là trò trẻ con.

Nguyễn Thông

Luật mãnh hổ

Con gì quý hiếm, bị nguy cơ tuyệt chủng thì người ta đưa vào sách đỏ. Ăn, bán, nuôi, thậm chí nhân giống cho nhiều hơn, đều có tội. Chúng tuyệt chủng hay không, nhà chức việc không cần biết, cứ xử vi phạm pháp luật cái đã. Luật máy móc là vậy. Nhớ câu của Khổng Tử: "Hà chính mãnh ư hổ dã" (chính sách, luật pháp hà khắc còn tàn bạo, ác hại hơn cả hổ). Vụ gà lôi trắng ứng với câu này.

Nhân vụ sách đỏ, tôi lại nhớ, có những con không quý hiếm nhưng ngày xưa tràn ngập, giờ bói cũng chả ra, có thể bị tuyệt chủng bà nó rồi, chẳng biết sách đỏ đã báo động cấp 1, cấp 2 chưa.

Hồi tôi còn bé, ngoài đồng mùa nào thức ấy, thậm chí quanh năm, luôn có cà cuống (để lấy xạ của nó làm nước mắm cà cuống lừng danh), muỗm (béo ngon cực, nướng ăn cả chục con vẫn thòm thèm, cùng họ với châu chấu, cào cào), bần bật (để trẻ con chơi, to hơn đốt tay,ép xuống mặt bàn cái đầu nó cứ bật bật gõ liên hồi, nên chết tên con bật bật), cá bống mũn (bé hơn đầu đũa, dài đốt ngón tay, kho khô ngon thôi rồi), cánh cam (vỏ cứng màu tuyệt đẹp, nên trong các màu có màu cánh cam), thậm chí con đỉa (cứ có nước là đầy đỉa mẹ đỉa con, chuyên hút máu, sống cực dai, nên có thành ngữ dai như đỉa)... giờ hình như mất biệt, tuyệt chủng.

 
Chúng có vào sách đỏ không, tôi chẳng biết. Mà chẳng ai phải chịu trách nhiệm về sự biến mất ấy. Đời là vậy. Gà lôi trắng cũng thế, có cũng được, không có cũng như con đỉa biến mất thôi.

Nhiều con thú hoang dã từng được con người bắt về nuôi, thuần hóa, nhân giống, cho chúng sinh sôi nảy nở, vừa phục vụ cuộc sống sinh hoạt, sản xuất của con người, vừa thành nguồn thực phẩm. Chúng từ sách đỏ nhảy sang sách xanh. Gà lôi trắng cũng vậy. Nhẽ ra phải ghi nhận công lao của người ta, vậy mà lại lôi ra xử, án nặng, bắt đi tù. Luật chi lạ vậy.

Kể ra để thấy sách đỏ hay không đỏ chỉ mang tính tương đối. Luật pháp hãy trước hết vì con người, chứ đừng máy móc đen hay đỏ, đừng "hà chính mãnh ư hổ".

Nguyễn Thông

Bất chợt người muôn năm cũ

Dọn dẹp tủ sách cũ đầy bụi, bà xã tôi lôi ra một đống sách đen sì, giấy vàng khè, cầm lên lật giở ra là gẫy vụn rơi lả tả. Đám ấy tôi mua từ thời đầu thập niên 80, có những cuốn giá chỉ tiền hào, tiền đồng, chẳng hạn bộ “Sông Đông êm đềm” của M.Solokhov 4 cuốn (in 1983), giá 14 đồng/cuốn; tập truyện ngắn “Những dấu chấm phía chân trời” của nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Tú (in năm 1983) có 7 đồng rưỡi, cuốn tuyển thơ “Tình bạn tình yêu” 8 hào, v.v..

Hầu hết đã giòn, hỏng do hồi ấy giấy chất lượng rất kém (nhiều trang còn cộm hẳn cục bã mía hoặc mẩu rơm), in mờ, chữ nhỏ, lại bảo quản không tốt. Nó là thứ tài sản của niềm đam mê, bỏ đi tiếc lắm. Bà xã cười bảo chữ thế kia, giấy thế kia, mắt mũi kèm nhèm thế kia, có đọc được nữa không mà tiếc.

Giá sách chỉ tính bằng đồng, bằng hào nhưng thực ra không rẻ, bởi hồi ấy lương dạy học 64 đồng, chi ăn uống sinh hoạt đã hơn 5 chục, mua sách là liều lắm. Có lần tôi đang ngẩn ngơ ngó những cuốn sách thèm mua lắm mà không đủ tiền, dùng dằng “bước đi một bước, giây giây lại dừng” ở hiệu sách quốc doanh (hồi ấy cái gì cũng quốc doanh, tiệm phở quốc doanh, hiệu cắt tóc, hiệu chụp ảnh cũng quốc doanh, sản phẩm của Đỗ Mười) đối diện chợ Bình Tây (khu Chợ Lớn) thì ai vỗ vai cái bộp.

Con nợ 'tình xưa nghĩa cũ'

Cùm trói cả một dân tộc, một đất nước vào ý thức hệ lạc hậu không tưởng, để nghèo đói triền miên cả nửa thế kỷ, cứ vục đầu vào cái máng lý luận dở hơi chứ không chịu đổi mới tìm lối ra, chỉ suốt ngày đổ tại bị cấm vận... thì đáng trách, đáng giận hơn là đáng thương.

Nếu có thương, chỉ là thương những người dân bị tước đoạt quyền sống. Còn nếu chính họ hài lòng với cuộc sống ấy thì đó là quyền của họ, không phải thương hại họ.

Cũng đừng đặt vấn đề ơn nghĩa, tình xưa nghĩa cũ, bởi chính họ mới phải chịu ơn, máu của người Việt đã đổ mười mấy năm để cho họ được tồn tại yên ổn. Không có chuyện vô ơn.

Không bị chiến tranh mà cứ để dân nghèo đói, sống dựa vào sự giúp đỡ của người khác, đấy cũng là tội ác.

Đó là tôi nói tới Cuba. Cả về lý trí và đạo đức, hãy tỉnh táo nhìn nhận sự thật.

Nguyễn Thông (chỉ nói ra sự thật)

Nhân dân được mời

Dư luận đang râm ran việc đề nghị xét tặng danh hiệu anh hùng cho bà Nguyễn Thị Bình.

Báo chí nhà nước đều thông tin Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến nhân dân về việc này.

Tôi nói thật, xưa nay, để xét danh hiệu cao quý cho ai đó, thường là chỉ lấy ý kiến của cơ sở, ngành, đơn vị người đó công tác, bởi nơi đó mới biết đương sự thế nào, chứ nhân dân biết gì mà lấy ý kiến nhân dân. Nhân dân có đồng tình, ủng hộ, nhất trí hay phản đối cũng chỉ là cảm tính.

Vậy nên, trường hợp bà Bình, có lấy ý kiến thì cũng chỉ nên trong ngành ngoại giao, bởi nếu xứng danh anh hùng cũng chỉ nổi bật ở lĩnh vực này. Những phần việc khác (Bộ trưởng Giáo dục, Phó chủ tịch nước) nếu bà Bình được thì rất nhiều người khác cũng phải được danh hiệu ấy, bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên, bộ trưởng Tạ Quang Bửu, các phó chủ tịch Tôn Đức Thắng, Nguyễn Lương Bằng chẳng hạn, chứ những phó chủ tịch khác (nhất là đàn bà) chỉ đóng vai long trọng viên, đủ mâm đủ bát thì không kể.

Tôi từng sống thời chiến tranh, thời xảy ra hội nghị Paris, tôi thấy bà Bình xứng đáng anh hùng lao động ngành ngoại giao, nhưng nếu hỏi con tôi, chúng sẽ chả biết gì, bảo gật thì gật, nói lắc thì lắc.

Thiết nghĩ, với những việc có tính đặc thù như vậy, nhà nước cứ xem xét và quyết, chả cần dân chủ làm chi, kẻo lại mắc bệnh hình thức. Bộ Nội vụ nên rút lại quyết định đó.

Tự dưng lại "lấy ý kiến nhân dân", không bình thường. Tôi mà là bà Bình, có phong cũng không nhận, bởi mình thừa tiêu chuẩn mà "nó" coi thường mình quá.

Thông (góp ý nghiêm túc)

Tiếng Việt bị hành hạ

- Ngôn ngữ kiểu công an: Vụ thằng trẻ khỏe (mới 31 niên thì làm gì chả khỏe) đánh đạp đá thụi dã man một phụ nữ ngay nơi công cộng, trước mặt nhiều người, nhất là có sự chứng kiến của trẻ con… được camera ghi lại rõ ràng, có cãi đằng giời. Đàn ông đánh đàn bà, dù bất cứ lý do gì, đều không thể chấp nhận. Đàn ông phải là “nam nhi tự hữu xung thiên chí” (tài trai có chí xông trời thẳm), ai lại hèn thế bao giờ. Còn đàn bà đánh đàn ông, kể cả kẹp cổ, đều có lý do.

Rõ như vậy, thanh thiên bạch nhật, camera làm chứng, nhưng khi công an vào cuộc (chứ hội phụ nữ chưa thấy động tĩnh gì) đã mau chóng “làm việc” với thằng du côn. Tuy nhiên, cứ theo báo chí thông tin, thì “công an đã tạm giữ hình sự nghi phạm Đặng Chí Thành”, “đối tượng xăm trổ hành hung dã man phụ nữ đã bị tạm giữ”, v.v..

Hành động nhanh chóng của công an là quá đúng, chỉ có điều dùng từ “nghi phạm” quả thật sai toét. Đành rằng làm điều gì cũng phải thận trọng, kỹ lưỡng, chính xác, đúng việc đúng người, nhưng thằng kia có chứng cứ công nghệ và cả mắt thường của bao người như vậy, thì nghi cái nỗi gì. Cần gọi thẳng nó là thằng du côn, vi phạm pháp luật và đạo đức.

Ngành thuế thời 0.4

Hôm nay 8.8 (một con số đẹp), Bộ Tài chính kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống, có cả Tổng bí thư Tô Lâm dự. Dĩ nhiên lễ lạt thì tinh chuyện hay ý đẹp.

Nhưng cũng hôm nay, một ngành của hệ thống tài chính là ngành thuế đã khiến tôi hết sức thất vọng, cáu sườn. Mà không chỉ riêng hôm nay, suốt cả tháng rồi, nó đã hành tôi đủ kiểu, lần này thì giọt nước tràn ly, không thể nín nhịn.

Chả là năm ngoái 2024, tôi làm thuê cho một tạp chí, đồng lương cũng rẻ mạt nhưng chả hiểu theo quy định nào bị tạm khấu trừ thuế thu nhập mỗi tháng 800 nghìn đồng. Dĩ nhiên với mức thu nhập hẻo ấy, khi quyết toán năm, tôi được hoàn thuế. Tiền ấy là công sức, mồ hôi nước mắt của mình thì người ta phải trả lại, đó là chưa kể nhẽ ra còn phải trả tiền lãi cho tôi.

Nhưng không, đòi được đồng tiền chính đáng của mình là cả nỗi đoạn trường. Nộp vào cực dễ nhưng lấy ra còn khó hơn lên giời.