Ba đề nghị

- Tôi nghiêm túc đề nghị Trung ương đoàn kể từ giờ phút này (trưa 26.8.2025) bỏ ngay hoặc phải chỉnh sửa cụm từ "Chiến dịch Mùa hè xanh" do đoàn đẻ ra.

Tổ chức cho sinh viên, học sinh, thanh niên đi giúp dân, dạy chữ, làm vệ sinh, chăm sóc người nghèo, làm việc thiện trong dịp hè, chứ có đi giết ai, tàn hại cái gì mà cứ theo thói tư duy chiến tranh dùng từ "chiến dịch".

Với bọn xâm lược chiếm đất giết người thì dùng từ xung đột, chiến dịch quân sự đặc biệt, còn với việc đưa người đi làm việc thiện, điều tốt thì lại gọi là chiến dịch. Dùng mãi không thấy sai, thấy ngượng à.

 
- Đề nghị các chú công an, nhân viên giữ gìn trật tự, nếu thấy đứa nào mặc áo đỏ sao vàng mà cãi lộn, chửi bậy, đánh nhau, gây mất an ninh trật tự thì cứ lột phăng ngay áo ra, đàn bà cũng lột, rồi gom sang Đông Anh như hồi xưa. Ai lại hạ thấp, tầm thường, thậm chí sỉ nhục lá quốc kỳ thế bao giờ.

 
- Vàng hôm nay lên giá hơn 130 triệu đồng/lượng (cây), cao hơn giá thế giới 21 triệu đồng. Yêu cầu bà thống đốc ngân hàng (cơ quan quản về tiền, vàng) trả lời kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là vậy chăng. Họp và phát biểu ít thôi, ngó sang Miên, Lào coi giá vàng của họ bao nhiêu.

Công dân Thông cào

Quan sự

Làm lãnh đạo cũng là một nghề giữa muôn nghề trong thiên hạ.

Thay đổi người lãnh đạo từ chỗ này qua chỗ khác, việc này sang việc khác là chuyện bình thường, không có gì phải ầm ĩ.

Bộ máy và báo chí xứ này có thói xấu là cứ quan trọng hóa, làm to chuyện những việc bình thường.
Càng tô vẽ, rùm beng, con người càng ảo chứ không thực.

Sống ảo mãi nên không thể sống thực được, kể cả lòng tốt và tài năng.

Cuộc sống và dân chúng đang cần những con người thực chứ không cần người trong nghị quyết, quyết định này nọ.

Thời buổi 4.0, nhẽ ra chỉ cần cái thông báo bổ nhiệm là xong, đằng này rình rang lễ lạt hội nghị, trao này dặn nọ hứa kia, đủ thấy họ chưa bước ra khỏi chính mình, nói chi đột phá, điểm nghẽn, kỷ nguyên mới.

Đó là chưa kể tốn cả đống tiền mua vé máy bay cho các quan làm nhiệm vụ long trọng viên. Dân xót tiền lắm.

Một xã hội đặc sệt quan sự chứ không phải dân sự.

Thông cào (thẳng tính cứ nói thật)

Chuyện nghề

Coi cái đoạn video clip cô phóng viên phỏng vấn anh lính xe tăng trên phố, hỏi pháo bắn bao xa, đáp được 2 nghìn mét, cô chộp ngay vậy thì bắn tới thành phố Hồ Chí Minh, coi đó là mục tiêu, mình cười suýt chết.

Lúc đầu, mình rất nghi ngờ tin giả, chứ làm quái gì có phóng viên nhà báo dốt thế. Thời nay, bọn AI trí tuệ nhân tạo còn tạo ra đồ giả khéo hơn cả thật, cả tin rồi chết có ngày, chẳng hạn cái thông báo về cấp thịt lợn, mình đâu có tin. Làm gì có thịt nào chỉ 100 nghìn/ký. Ba rọi ở siêu thị Co mát hôm qua 230 nghìn/ký, mình chỉ dám mua nửa ký, ngồi đó mà phán một trăm. Loại thường cũng phải trăm hai trăm ba giở lên, chỉ riêng mỡ giá 8 chục. Mỡ rẻ bởi người ta kiêng béo, sợ bị mỡ máu; chứ thời bao cấp, mỡ đắt ngang thịt nạc.

Nhưng thời nay nhà báo dốt hơi bị nhiều. Trước hết, cô kia không phân biệt được 2.000m với 2 nghìn cây số (cũng là dạng Quảng Trị 1 tỉ dân, Phú Thọ rộng hơn triệu ki lô mét vuông), nhưng tệ nhất ở chỗ khi liên tưởng nơi đạn bắn tới, nó nghĩ ngay đến thành phố Hồ Chí Minh, cực kỳ ẩu. Chẳng qua dốt, hời hợt nhưng thích đi làm báo, thích quyền lực thứ 4, vênh vang với làng nước.

Coi clip xong, nhà cháu sực nhớ chuyện dân gian. Một anh đi hỏi vợ, trò chuyện với cụ nhạc tương lai. Vụng, chả biết mở đầu như thế nào, y cứ ngửa mặt nhìn trần nhà. Tìm ra rồi, y mở bài, bác ạ, nhà ta rui mè bằng nứa khô nỏ thế kia, nếu cháy sẽ bén nhanh và nổ to phải biết. Tất nhiên không có phần thân bài, còn phần kết luận đã nằm trong mở bài rồi.

Thời nay nhiều chuyện cười ra nước mắt.

Nguyễn Thông

Vụ tiền tết

Tết, tức Tết độc lập 2.9, còn gọi là Quốc khánh.

Chả là năm nay 2025, tròn 80 năm quốc khánh nước Việt Nam độc lập. Hàng trăm nghìn tỉ đồng được chi ra cho những hoạt động rầm rộ kỷ niệm. Ước chừng thế thôi, chứ không thể biết được bao nhiêu, có khi lên tới hàng nghìn nghìn tỉ, triệu tỉ chả biết chừng. Ngân sách xứ này, việc thu chi luôn là điều bí mật, tối mật.

Hôm 28.8, cả nước xôn xao về tin đồn năm nay chính phủ sẽ cho tiền dân, mỗi người 100 nghìn đồng, văn bản bị lộ ra còn ghi rõ "tương đương 1kg thịt lợn". Sáng đồn; trưa báo chí quốc doanh cải chính bảo đồn bậy, không có, cần cảnh giác thế lực thù địch chống phá; cuối chiều chính phủ chính thức lên tiếng rằng có. Đến buồn cười.

- Rốt cuộc, đúng là có tiền, 100 nghìn cho mỗi người, chứ không phải tin đồn. Nhiều ít không thành vấn đề, bao nhiêu cũng quý, nhất là với dân nghèo, mà dân ta đa số còn nghèo. Đây là điểm son cho chính phủ. Tôi sống 70 niên cuộc đời, lần đầu tiên được nhà nước cho tiền

Ngồi xó bếp nói chuyện thế giới

Lão em tôi, vừa gọi điện thoại vừa cười hi hi, nói sao ông không có gì về cuộc gặp của hai tay bợm ở Alaska. Tôi bảo xó bếp thì biết gì mà nói, vả lại họ chưa gặp nhau thì đã rõ kết quả rồi, nói trước nói sau hoặc không nói cũng thế thôi.

 
Thế giới này thực ra là cái sân khấu đại, cho các kịch sĩ cai trị quốc gia diễn. Mà đã diễn thì chẳng phải thật. Người xứ ta nhẹ dạ cả tin, tin điều nọ điều kia, thậm chí tin ma quỷ, nên ai không tin như họ thì bị mắng mỏ. Chả dại.

Tôi không quan tâm bởi hiểu rằng nó chỉ là trò hình thức chỉ nhằm đánh bóng, diễn là chính, không có ý nghĩa thực tế gì. Đó là chưa kể bàn về chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine mà không có đại diện Ukraine. Nực cười. Thời này là thời nào mà đòi đem đất của một quốc gia có chủ quyền làm hàng trao đổi.

Nếu cố nhặt ra khía cạnh tích cực khả dĩ chấp nhận được từ cuộc chơi thượng đỉnh ấy, thì đó là sự đơn giản: Phòng họp, nơi họp báo, kể cả ở sân bay, không có cờ hoa phấp phới, màu mè, rực rỡ, lòe loẹt, không có trẻ con ra vẫy vẫy, không bắn đại bác đại biếc, lại càng không khẩu hiệu. Chỉ ngắn gọn chữ "Pursuing Peace". Được.

Còn chuyện lôi mấy chiếc máy bay tam giác ra dọa, hoặc mặc áo CCCP cũng chỉ là trò trẻ con.

Nguyễn Thông

Luật mãnh hổ

Con gì quý hiếm, bị nguy cơ tuyệt chủng thì người ta đưa vào sách đỏ. Ăn, bán, nuôi, thậm chí nhân giống cho nhiều hơn, đều có tội. Chúng tuyệt chủng hay không, nhà chức việc không cần biết, cứ xử vi phạm pháp luật cái đã. Luật máy móc là vậy. Nhớ câu của Khổng Tử: "Hà chính mãnh ư hổ dã" (chính sách, luật pháp hà khắc còn tàn bạo, ác hại hơn cả hổ). Vụ gà lôi trắng ứng với câu này.

Nhân vụ sách đỏ, tôi lại nhớ, có những con không quý hiếm nhưng ngày xưa tràn ngập, giờ bói cũng chả ra, có thể bị tuyệt chủng bà nó rồi, chẳng biết sách đỏ đã báo động cấp 1, cấp 2 chưa.

Hồi tôi còn bé, ngoài đồng mùa nào thức ấy, thậm chí quanh năm, luôn có cà cuống (để lấy xạ của nó làm nước mắm cà cuống lừng danh), muỗm (béo ngon cực, nướng ăn cả chục con vẫn thòm thèm, cùng họ với châu chấu, cào cào), bần bật (để trẻ con chơi, to hơn đốt tay,ép xuống mặt bàn cái đầu nó cứ bật bật gõ liên hồi, nên chết tên con bật bật), cá bống mũn (bé hơn đầu đũa, dài đốt ngón tay, kho khô ngon thôi rồi), cánh cam (vỏ cứng màu tuyệt đẹp, nên trong các màu có màu cánh cam), thậm chí con đỉa (cứ có nước là đầy đỉa mẹ đỉa con, chuyên hút máu, sống cực dai, nên có thành ngữ dai như đỉa)... giờ hình như mất biệt, tuyệt chủng.

 
Chúng có vào sách đỏ không, tôi chẳng biết. Mà chẳng ai phải chịu trách nhiệm về sự biến mất ấy. Đời là vậy. Gà lôi trắng cũng thế, có cũng được, không có cũng như con đỉa biến mất thôi.

Nhiều con thú hoang dã từng được con người bắt về nuôi, thuần hóa, nhân giống, cho chúng sinh sôi nảy nở, vừa phục vụ cuộc sống sinh hoạt, sản xuất của con người, vừa thành nguồn thực phẩm. Chúng từ sách đỏ nhảy sang sách xanh. Gà lôi trắng cũng vậy. Nhẽ ra phải ghi nhận công lao của người ta, vậy mà lại lôi ra xử, án nặng, bắt đi tù. Luật chi lạ vậy.

Kể ra để thấy sách đỏ hay không đỏ chỉ mang tính tương đối. Luật pháp hãy trước hết vì con người, chứ đừng máy móc đen hay đỏ, đừng "hà chính mãnh ư hổ".

Nguyễn Thông

Bất chợt người muôn năm cũ

Dọn dẹp tủ sách cũ đầy bụi, bà xã tôi lôi ra một đống sách đen sì, giấy vàng khè, cầm lên lật giở ra là gẫy vụn rơi lả tả. Đám ấy tôi mua từ thời đầu thập niên 80, có những cuốn giá chỉ tiền hào, tiền đồng, chẳng hạn bộ “Sông Đông êm đềm” của M.Solokhov 4 cuốn (in 1983), giá 14 đồng/cuốn; tập truyện ngắn “Những dấu chấm phía chân trời” của nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Tú (in năm 1983) có 7 đồng rưỡi, cuốn tuyển thơ “Tình bạn tình yêu” 8 hào, v.v..

Hầu hết đã giòn, hỏng do hồi ấy giấy chất lượng rất kém (nhiều trang còn cộm hẳn cục bã mía hoặc mẩu rơm), in mờ, chữ nhỏ, lại bảo quản không tốt. Nó là thứ tài sản của niềm đam mê, bỏ đi tiếc lắm. Bà xã cười bảo chữ thế kia, giấy thế kia, mắt mũi kèm nhèm thế kia, có đọc được nữa không mà tiếc.

Giá sách chỉ tính bằng đồng, bằng hào nhưng thực ra không rẻ, bởi hồi ấy lương dạy học 64 đồng, chi ăn uống sinh hoạt đã hơn 5 chục, mua sách là liều lắm. Có lần tôi đang ngẩn ngơ ngó những cuốn sách thèm mua lắm mà không đủ tiền, dùng dằng “bước đi một bước, giây giây lại dừng” ở hiệu sách quốc doanh (hồi ấy cái gì cũng quốc doanh, tiệm phở quốc doanh, hiệu cắt tóc, hiệu chụp ảnh cũng quốc doanh, sản phẩm của Đỗ Mười) đối diện chợ Bình Tây (khu Chợ Lớn) thì ai vỗ vai cái bộp.